Pirop
Pirop – minerał z gromady krzemianów, należący do granatów szeregu piralspitu.
| |
| Właściwości chemiczne i fizyczne | |
| Skład chemiczny | |
|---|---|
| Twardość w skali Mohsa |
7–7,5 |
| Przełam |
muszlowy |
| Łupliwość |
brak |
| Pokrój kryształu |
często w postaci dwunastościanu rombowego, trapezoedru. Masywny do ziarnistego |
| Układ krystalograficzny | |
| Gęstość |
3,52–3,87 g/cm³ |
| Właściwości optyczne | |
| Barwa |
czerwona i jej odcienie, niemal do koloru czarnego |
| Rysa |
biała |
| Połysk |
szklisty |
| Współczynnik załamania |
1,74 |
| Dodatkowe dane | |
| Szczególne własności |
termochromizm - próbki bogate w chrom przybierają zielone zabarwienie po podgrzaniu |
_i_chromdiopsyd_w_serpentynicie_-_Wanzenau,_Dolna_Austria,_Austria.jpg)
Jego nazwa pochodzi od greckiego słowa piropos = „podobny do ognia”, co jest aluzją do czerwonej barwy minerału.
Charakterystyka
edytujWłaściwości
edytujBardzo często tworzy doskonale wykształcone, izometryczne kryształy, najczęściej sześcienne lub dwunastościany rombowe. Najczęściej tworzy kryształy wrosłe, zaokrąglone, przypominające kulki. Tworzy kryształy mieszane ze spessartynem i umbalitem oraz z wieloma innymi granatami. Może zawierać wtrącenia apatytu, ilmenitu, pirotynu, pirytu, rutylu, sfalerytu.
Występowanie
edytujWystępuje w skałach głębinowych, zwłaszcza w perydotytach. Także w kimberlicie, gdzie współwystępuje z diamentami i serpentynitach. Z reguły nie tworzy wyraźnych kryształów, lecz raczej nieregularne ziarna. Przez wieki (ponad 500 lat) piropy wydobywano na dużą skalę w Czechach z aluwialnych żwirów i piasków rzecznych. Kamienie te nazywano czeskimi granatami lub czeskimi kamieniami. Ich obecność może wskazywać na obecność skał diamentonośnych.
Miejsca występowania:
- na świecie: Czechy (okolice Trebnic, na wzgórzach Linhorka, w okolicach Meronic – najsłynniejsze złoża piropu), RPA – Kimberley, Tanzania, Sri Lanka, Szkocja, Szwajcaria, Rosja, Niemcy.
- w Polsce: znaleźć go można w serpentynitach i granulitach w Górach Sowich, W Masywie Śnieżnika w Sudetach. Także okazjonalnie w Tatrach i piaskach plażowych nad Bałtykiem.
Zastosowanie
edytuj- Stosowany jako materiał ścierny,
- służy do wyrobu narzędzi skrawających, szlifierskich i wierteł,
- ma znaczenie naukowe – wskaźnik warunków metamorfizmu,
- bywa wykorzystywany jako minerał wskaźnikowy przy poszukiwaniu diamentów,
- przezroczyste lub przeświecające kryształy są często spotykane w wyrobach jubilerskich.
Szczególnie interesujące są okazy zmieniające barwę w zależności od oświetlenia np. piropy z Norwegii w świetle dziennym są fioletowe; przy oświetleniu sztucznym – czerwone. Piropy z Tanzanii w oświetleniu dziennym są zielonawoniebieskie, a w sztucznym szkarłatne.
Szeroko stosowany w jubilerstwie. Okazy czyste i duże są rzadko spotykane. Większość trafiających na rynek granatów to granaty o składzie pośrednim. Przyjmuje się, że piropy czyste są zwykle ciemne i rzadko przekraczają masę 1-2 karatów.
Szwajcarskie i południowoafrykańskie piropy mają jaśniejszą barwę czerwoną niż rubinowoczerwone kamienie z Czech.
Zobacz też
edytujBibliografia
edytuj- W. Schumann: Minerały świata, O. Wyd.”Alma- Press” 2003 r.
- J. Bauer: Przewodnik Skały i minerały, Wyd. Multico 1997 r.
- K. Maślankiewicz: Kamienie szlachetne, Wyd. Geologiczne - 1982 r.
- N. Sobczak: Mała encyklopedia kamieni szlachetnych i ozdobnych, Wyd. Alfa - 1986 r.
- C. Hall: Klejnoty, Kamienie szlachetne i ozdobne, Wyd. Wiedza i Życie - 1996 r.
- W. Schuman: Kamienie szlachetne i ozdobne, Wyd. „Alma –Press” - 2004 r.