Piotr Markiewicz (paulin)
Piotr Markiewicz (właśc. Wacław Markiewicz; ur. 11 marca 1877 w Kaliszu, zm. 16 stycznia 1961 w Częstochowie) – polski duchowny rzymskokatolicki, prezbiter, zakonnik, doktor teologii, przeor klasztorów w Leśnej Podlaskiej i na Jasnej Górze oraz dwukrotny generał Zakonu Świętego Pawła Pierwszego Pustelnika (paulinów).
| Wacław Markiewicz | |
| doktor teologii, generał, przeor, prezbiter, zakonnik | |
 O. Piotr Markiewicz (Jasna Góra, ok. 1920) | |
| Kraj działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce pochówku |
krypta kaplicy Matki Boskiej Częstochowskiej na Jasnej Górze |
| Przeor klasztoru paulinów na Jasnej Górze | |
| Okres sprawowania |
19 listopada 1915(dts)– |
| Generał Zakonu Świętego Pawła Pierwszego Pustelnika | |
| Okres sprawowania |
19 stycznia 1920(dts)– |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Inkardynacja | |
| Śluby zakonne |
16 lipca 1903 |
| Prezbiterat |
29 lipca 1906 |
Życiorys
edytuj
Wacław Markiewicz pochodził z Wielkopolski, gdzie się urodził w Kaliszu w wielodzietnej rodzinie (miał pięciu braci[1]) jako syn Józefa, który był rzemieślnikiem i Heleny z domu Świerczyńskiej[2][3]. W rodzinnym mieście po ukończeniu szkoły podstawowej i handlowej zdecydował się na wybór drogi życia konsekrowanego, wstępując do zakonu paulinów na Jasnej Górze[2]. 16 lipca 1902(dts) rozpoczął roczny nowicjat pod kierunkiem magistra nowicjatu o. Justyna Welońskiego OSPPE, przyjmując imię zakonne: Piotr[3]. Pierwsze śluby zakonne złożył na Jasnej Górze 16 lipca 1903(dts)[3], po czym rozpoczął studia teologiczne w Wyższym Seminarium Duchownym we Włocławku, gdzie 29 lipca 1906(dts) otrzymał święcenia kapłańskie[2]. Następnie przełożeni skierowali go na dalsze studia do Papieskiego Instytutu Liturgicznego Świętego Anzelma w Rzymie (1906–1908), które ukończył doktoratem z teologii, po których powrócił do kraju[2].
Pełnił w zakonie wiele funkcji oraz został powoływany na różne stanowiska. Początkowo 30 czerwca 1910(dts) został mianowany pomocnikiem mistrza nowicjatu i profesorem nowo erygowanego studium domesticum[2]. W trudnym okresie dla paulinów, jakim była sprawa o. Damazego Macocha OSPPE, włączył się czynnie z przeorem o. Justynem Welońskim OSPPE, o. Piusem Przeździeckim OSPPE i o. Alfonsem Jędrzejewskim OSPPE, celem odnowy zakonu i ratowania go przez kasacją (Polska była wówczas pod zaborami)[2]. Generał-gubernator warszawski sprzeciwił się by objął on w 1912 stanowisko zastępcy jasnogórskiego przeora, zarzucając mu m.in. wzniecanie nastrojów antyrządowych wśród wiernych[2]. Przy boku o. Justyna Welońskiego OSPPE, został mistrzem nowicjatu paulińskiego, a po jego śmierci (16 października 1915(dts)), został 19 listopada tegoż roku przeorem prepozytem[a], a od 19 stycznia 1920(dts) do 14 października 1931(dts) pełnił po raz pierwszy urząd generała zakonu z nominacji wizytatora o. Władysława Bohosiewicza CSsR[2][6]. Troszczył się o utrzymanie karności w paulińskich domach zakonnych i o wzrost powołań[2]. 4 listopada 1918(dts) ze wzruszeniem witał polskich żołnierzy pododdziału 22. Pułku Piechoty pod komendą ppor. Artura Wiśniewskiego, który zameldował mu, że z rozkazu gen. dyw. Tadeusza Jordana Rozwadowskiego uwalnia Jasną Górę z kajdan zaborcy[7]. Przed bramą jasnogórskiego sanktuarium polscy żołnierze zaciągnęli zaszczytną wartę honorową, a na wieży umieszczono polskie flagi[7].
Po odzyskaniu niepodległości w okresie (21 września 1920(dts) – 13 października 1931(dts)) pełnił funkcję przeora klasztoru na Jasnej Górze[3]. W latach (1922–1930) pracował nad nowymi konstytucjami zakonu i ich zatwierdzeniem w Rzymie, nad historią polskiej prowincji zakonu, będąc kronikarzem jej działania w okresie (1863–1943) („Akta prowincji”[b])[2]. Dzięki niemu wydano pierwszy tom „Zbioru dokumentów zakonu” w opracowaniu ks. dr. Jana Nepomucena Fijałka[2][8]. W 1919 założył czasowo gimnazjum męskie na Jasnej Górze[2]. Z jego polecenia dla potrzeb konwentu otwarto w 1921 drugą bibliotekę w klasztorze jasnogórskim, a także w latach (1928–1933) wybudowano hotel dla pielgrzymów koło jasnogórskiego klasztoru[2]. Ponadto w okresie (1929–1930) przyczynił się do restauracji bazyliki, kaplicy i wieży jasnogórskiej[2]. Zainicjował budowę wieczernika i krużganków, dużej sali na spowiednicę oraz zmodernizował skarbiec[2]. Zlecił prof. Janowi Rutkowskiemu gruntowną konserwację jasnogórskiego Obrazu Matki Boskiej, którą przeprowadzono w latach (1925–1926)[c] oraz powołał stałą radę czuwającą nad stanem obrazu[2]. 25 października 1924(dts) wygłosił mowę pożegnalną podczas nabożeństwa żałobnego[d] na Jasnej Górze przy trumnie zmarłego pisarza Henryka Sienkiewicza, stwierdzając m.in.[11][10]:
Gdy patrzymy okiem ducha na ten pośmiertny jego powrót do kraju (...), widzimy, iż to nie żałobny, lecz tryumfalny pochód, iż to królewskie przyjęcie jakie mu zgotowano.
Po złożeniu urzędu generała zakonu w 1931 na własną prośbę przeniósł się do klasztoru w Leśnej Podlaskiej, gdzie od 23 października 1931(dts) sprawował początkowo obowiązki ekonoma domu zakonnego i podprzeora, a od 4 stycznia 1933(dts) przeora i jednocześnie proboszcza parafii św. Piotra i Pawła, który to urząd pełnił do 25 sierpnia 1940(dts)[3][2]. Tam też wraz z arch. Adolfem Szyszko-Bohuszem zlecił restaurację bazyliki św. Piotra i św. Pawła (podwyższenie wieży północno-wschodniej)[12][13]. Następnie po zakończeniu pobytu w Leśnej Podlaskiej powrócił na Jasną Górę. Podczas trwającej II wojny światowej był na Jasnej Górze wykładowcą w tajnym seminarium duchownym paulinów[3]. W latach (1946–1952) po raz drugi pełnił urząd generała zakonu[2]. Był kaznodzieją oraz działaczem społecznym, współdziałając m.in. z miejską radą Częstochowy, zwłaszcza na polu oświaty i działalności charytatywnej oraz ruchu pielgrzymkowego[2]. Malarz Aleksander Borawski uwiecznił w 1934 jego podobiznę obrazem olejnym, znajdującym się na Jasnej Górze[2]. Zmarł 16 stycznia 1961(dts) w klasztorze jasnogórskim, po czym został po uroczystościach pogrzebowych pochowany w krypcie pod kaplicą Matki Bożej na Jasnej Górze w dolnym ciągu nisz grobowych pod niszą o. Urbanusa Osóbki OSPPE[2][14].
Publikacje
edytujPozostawił po sobie (głównie w rękopisie) – oprócz kroniki – ponad dwadzieścia prac (nauki na różne uroczystości, konferencje czy sprawozdania) oraz dwie książki[3][2]. Ponadto przygotował do druku cztery tomy kazań[e].
- Piotr Markiewicz, Królewska droga do nieba dla osób zakonnych czyli Reguła Św. Augustyna, Częstochowa: Nakładem Jasnej Góry, 1948, OCLC 1150546284.
- Piotr Markiewicz, Głos z Jasnej Góry. Kilka myśli aktualnych, wypowiedzianych z powodu ostatniej wojny, wyd. 2 powiększone, Częstochowa: Nakładem Jasnej Góry, 1948, OCLC 836692891 [zarchiwizowane z adresu 2023-02-27].
- Piotr Markiewicz, Stanisław Świdziński: Ordens-Chronik der Pauliner (1864-1945). Arch. JG 2440, Manuskript III-169, Częstochowa Jasna Góra 1945 (Kopie im Archiv Kraków/Skałka Nr. B 228). Coesfeld, Tuchów: Verlag Barmherziger Bund, Mała Poligrafia WSD Redemptorystów, 2016, seria: Archivum Ordinis Sancti Pauli Primi Eremitae, nr 2, t. 28. ISBN 978-83-7631-689-5. OCLC 1066113386.
Zobacz też
edytujUwagi
edytuj- ↑ Początkowo 18 listopada 1915 po południu przy współudziale wszystkich ojców jasnogórskiego klasztoru, ks. kanonika Władysława Krynickiego (wizytatora klasztorów w Królestwie Polskim), późniejszego biskupa oraz bp. Stanisława Zdzitowieckiego odbyły się wybory przeora klasztoru (w miejsce zmarłego 16 października tegoż roku o. Justyna Welońskiego OSPPE). Późnym wieczorem tego dnia na przeora został wybrany o. Wincenty Olszewicz OSPPE, a podprzeorem został o. Piotr Markiewicz OSPPE[4]. Przeorem został jednak ostatecznie od 19 listopada o. Piotr Markiewicz OSPPE, co sugerowałoby rezygnację o. Wincentego Olszewicza OSPPE z tego urzędu[5].
- ↑ Kronika, spisana przez o. Piotra Markiewicza, jest przechowywana w Archiwum klasztoru na Jasnej Górze (sygnatura 2440, mps III – 169), a jej kopia w Archiwum na Skałce w Krakowie (sygnatura B 228)[3].
- ↑ Wykonane zostały następujące zabiegi konserwatorskie: przytwierdzono do deski złuszczone i odpadające fragmenty zaprawy z farbą, usunięto 21 mosiężnych gwiazd przybitych do płaszcza Matki Boskiej oraz wyjęto znaczne ilości gwoździ, którymi w dawniejszych czasach przybijano suknie, korony, nimby i rytowane złocone blachy osłaniające tło obrazu, zostały usunięte olejne przemalówki płaszcza i sukni Matki Boskiej oraz sukienki Dzieciątka. U dołu płaszcza Matki Boskiej i sukienki Dzieciątka zostawiono małe fragmenty farby z tych przemalówek. Twarz Matki Boskiej, najlepiej zachowana, została oczyszczona z brudu i kopciu; małe fragmenciki farby grożące odpadnięciem zostały umocnione. Palce lewej dłoni Matki Boskiej zostały odczyszczone. Na prawej dłoni, bardzo mocno uszkodzonej i przemalowanej, zdjęto przemalówkę i ubytki farby zrekonstruowano. Na prawym policzku Dzieciątka, uszkodzonym i zaretuszowanym, usunięto przemalówkę i uzupełniono nową farbą. Na dłoniach Dzieciątka usunięto retusze i ubytki farby zapunktowano. Stopka Dzieciątka została oczyszczona z zabrudzeń. Z tła obrazu zdjęto przemalówkę w kolorze brudno zielonym z namalowanymi gwiazdami i odsłonięto tło blado niebieskie w odcieniu zielonawym. Z odwrocia obrazu odklejono olejne malowidło na płótnie z 1682. Deska z odwrocia po odczyszczeniu z kleju została zaimpregnowana w miejscach stoczenia, jak również inne otwory po owadach i gwoździach. Rama z XV wieku, zwłaszcza w dolnej części, była częściowo spróchniała i stoczona przez owady. Wierzchnią, polichromowaną część ramy oraz tylną grubości 1 cm, odcięto i naklejono na nową konstrukcję drewnianą z obu stron. Obraz na płótnie z odwrocia został naklejony na nową cienką deskę, którą montuje się od tyłu do srebrnego obramienia (rodzaj futerału), do którego od frontu przytwierdza się złączone w jedną całość sukienki oraz blachy tła obrazu, które nie dotykały do powierzchni malowidła[9].
- ↑ W 1924 władze II RP postanowiły sprowadzić prochy Henryka Sienkiewicza do Polski, do katedry św. Jana Chrzciciela w Warszawie. Trumna z jego szczątkami przybyła do Polski ze Szwajcarii 25 października 1924 specjalnym pociągiem, przejeżdżając m.in. przez Częstochowę, gdzie przy udziale około 150 tys. osób odbyło się nabożeństwo żałobne, któremu przewodniczył o. Piotr Markiewicz oraz uczestniczący goście: syn pisarza Józef Sienkiewicz, przedstawiciele: rządu, Kościoła, władz lokalnych, Wojska Polskiego oraz organizacji i stowarzyszeń[10].
- ↑ Rękopisy o. Piotra Markiewicza przechowywane są w Archiwum klasztoru na Jasnej Górze (rkp. I 402, II 241–243)[2].
Przypisy
edytuj- ↑ Poszukuję osób, rodzin – Markiewicz – o. Piotr - przeor Jasnej Góry - poszukuję jego rodziny [online], genealodzy.pl [zarchiwizowane z adresu 2016-01-28].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w Janusz Zbudniewek, WACŁAW PIOTR MARKIEWICZ, [w:] Internetowy Polski Słownik Biograficzny [online], ipsb.nina.gov.pl [zarchiwizowane z adresu 2022-11-26].
- ↑ a b c d e f g h Maria Dębowska, Archivum Ordinis Sancti Pauli Primi Eremitae – rozprawy i źródła do dziejów zakonu paulinów. (PDF) [online], mariadebowska.pl, 2016 [zarchiwizowane z adresu 2023-02-27].
- ↑ Nowy przeor Jasnej Góry. (PDF), „Goniec Częstochowski”, Nr 281, F.D. Wilkoszewski, 20 listopada 1915, s. 3, OCLC 839141337 [zarchiwizowane z adresu 2016-08-14].
- ↑ Przeor Jasnej Góry. (PDF), „Goniec Częstochowski”, Nr 283, F.D. Wilkoszewski, 23 listopada 1915, s. 2, OCLC 839141337 [zarchiwizowane z adresu 2016-08-14].
- ↑ O. Władysław Szymon Bohosiewicz - redemptorysta, [w:] Strona domowa Andrzeja Bohosiewicza [online], bohosiewicz.pl [zarchiwizowane z adresu 2021-05-09].
- ↑ a b Zniesienie okupacji na Jasnej Górze. Polska załoga objęła pieczę nad klasztorem. (PDF), „Goniec Częstochowski”, Nr 238, F.D. Wilkoszewski, 6 listopada 1918, s. 3, OCLC 839141337 [zarchiwizowane z adresu 2016-08-14].
- ↑ Jan Nepomucen Fijałek, Zbiór dokumentów zakonu OO. Paulinów w Polsce. Zeszyt 1, 1328-1464, Kraków: Nakł. OO. Paulinów na Jasnej Górze w Częstochowie, 1938, OCLC 839078826.
- ↑ Rudolf Kozłowski, Historia obrazu jasnogórskiego w świetle badań technologicznych i artystyczno-formalnych. (PDF), „Roczniki humanistyczne”, tom XX, zeszyt 5, Katolicki Uniwersytet Lubelski, 1972, s. 14–15, OCLC 1006166922 [zarchiwizowane z adresu 2022-10-24] (pol. • niem.).
- ↑ a b Piotr Mazur, OSTATNI Z NIEKORONOWANYCH KRÓLÓW..., [w:] „Nasz Dziennik” [online], rodzinapolska.pl, 26 października 2004 [zarchiwizowane z adresu 2005-08-26].
- ↑ Sławomir Błaut, Pogrzeb Sienkiewicza, „Tygodnik katolicki „Niedziela””, Nr 42/2007, niedziela.pl, 2007, s. 35 [zarchiwizowane z adresu 2016-07-23].
- ↑ Monika Iwanek, Projekty architektoniczne Adolfa Szyszko-Bohusza dla kościoła paulinów w Leśnej Podlaskiej. (PDF), „Roczniki humanistyczne”, tom 59, zeszyt 4, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Wydział Nauk Humanistycznych. Instytut Historii Sztuki. Katedra Sztuki Nowożytnej, 2011, s. 113–143, ISSN 0035-7707, OCLC 903324574 [zarchiwizowane z adresu 2023-02-27].
- ↑ ROCZNIKI LEŚNIAŃSKIE. Historia Leśnej pisana datami (Przeor O. Piotr Markiewicz 1933-1940), [w:] Sanktuarium Matki Bożej Leśniańskiej [online], lesnapodlaska.paulini.pl [zarchiwizowane 2016-06-25].
- ↑ Jasnogórska krypta w Kaplicy Cudownego Obrazu jest otwarta. ZDJĘCIA [online], czestochowa.naszemiasto.pl [zarchiwizowane z adresu 2023-02-27].
Bibliografia
edytuj- Henryk Czerwień, Janusz Zbudniewek, Bibliografia Zakonu Paulinów za lata 1500-1990, Warszawa: Nakł. Redakcji „Studia Claromontana”, 2008, OCLC 307696851 [zarchiwizowane z adresu 2023-02-27].
- Józef Stanisław Płatek, Dzieje paulinów XX wieku: życie i działalność, Częstochowa: Wydawnictwo Paulinianum, 2003, ISBN 83-87055-64-6, OCLC 749507929.