Piotr Amsterdamski
Piotr Amsterdamski (ur. 10 listopada 1955 w Łodzi, zm. 12 lutego 2008 na Filarze Mięguszowieckiego Szczytu w Tatrach) – polski astrofizyk, tłumacz i alpinista.
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| doktor habilitowany nauk fizycznych | |
| Specjalność: grawitacja kwantowa, kosmologia | |
| Alma Mater | |
| Habilitacja |
1990 |
| Nauczyciel akademicki | |
| Uczelnia |
Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Zielonej Górze |
| Odznaczenia | |
| |
Był bratankiem prof. Stefana Amsterdamskiego[1].
Życiorys
edytujW młodości współpracownik Komitetu Samoobrony Społecznej „KOR”, pracownik Centrum Astronomicznego im. Mikołaja Kopernika w Warszawie, działacz „Solidarności”. Internowany w stanie wojennym.
Stopień magistra fizyki teoretycznej otrzymał na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Łódzkiego w 1979 roku[2]. Doktorat z fizyki uzyskał na Uniwersytecie Kalifornijskim w Santa Barbara, pod kierunkiem Jamesa Hartle'a. Długoletni pracownik naukowo-dydaktyczny Instytutu Astronomii Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Zielonej Górze, a następnie Uniwersytetu Zielonogórskiego. W pracy naukowej zajmował się przede wszystkim kosmologią, podstawami mechaniki kwantowej i astrofizyką wysokich energii. Uzyskał stopień doktora habilitowanego nauk fizycznych w zakresie fizyki, specjalność: fizyka teoretyczna (rozprawa Nadprzewodzące struny kosmiczne z 1990 roku), był profesorem Uniwersytetu Zielonogórskiego[3].
Po roku 1990 poświęcił się głównie tłumaczeniom z języka angielskiego; przełożył ponad 100 pozycji książkowych, w tym 77 naukowych i popularnonaukowych, m.in. „Krótką historię czasu” Stephena Hawkinga i monumentalną, blisko 800-stronicową historię powstania amerykańskiej bomby atomowej Richarda Rhodesa wydaną w 2000 roku (Jak powstała bomba atomowa)[4]. Tłumaczył także literaturę piękną, w tym popularną[5]. W 2003 roku dostał, jako pierwszy, nagrodę im. Jerzego Kuryłowicza dla najlepszego tłumacza książek naukowych za książki „Wszechświat w skorupce orzecha” Hawkinga oraz „Harry Potter – nauka i magia” Rogera Highfielda[6].
W wieku 45 lat zaczął się wyczynowo wspinać, m.in. w Tatrach, gdzie przeszedł kilka poważnych ścian, na niektórych był współautorem nowych dróg, we Francji i we Włoszech (gdzie m.in. przeszedł znaną wielką południową ścianę Marmolady).
Zginął 12 lutego 2008 roku podczas samotnej wspinaczki na Filarze Mięguszowieckiego Szczytu Wielkiego w Tatrach, a jego ciało zostało znalezione w tzw. Dolnym Kominie przez zespół ratowników TOPR, który wybierał się na tę samą drogę[7][8][9].
Pochowany został 22 lutego 2008 roku na cmentarzu komunalnym w Łodzi przy ulicy Smutnej (kwatera IVB, rząd 6, grób 22)[10].
Pośmiertnie został (3 maja 2008) odznaczony przez Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski[11][12]
Niektóre przekłady
edytuj- Robert Harris – Ghostwriter
- Dan Brown – Cyfrowa twierdza
- Albert Einstein – Teoria względności i inne eseje
- Roger Highfield – Harry Potter – nauka i magia
- Stephen Hawking – Krótka historia czasu. Od wielkiego wybuchu do czarnych dziur
- Stephen Hawking – Wszechświat w skorupce orzecha
- Sylvia Nasar – Piękny umysł
- Lynne Olson – Buntownicy (możliwe, że była ostatnią przetłumaczoną książką)
- Roger Penrose – Nowy umysł cesarza
- Richard Rhodes - Jak powstała bomba atomowa
- Peter Schweizer – Wojna Reagana
- Richard M. Watt – Gorzka chwała
- Stephen Hawking i Lucy Hawking – Jerzy i tajny klucz do Wszechświata
Zajmował się także tłumaczeniem przewodników turystycznych.
Przypisy
edytuj- ↑ Pożegnanie prof. Stefana Amsterdamskiego
- ↑ Tragiczna śmierć wybitnego tłumacza. Piotr Amsterdamski zginął w Tatrach
- ↑ Dr hab. Piotr Amsterdamski, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2008-07-01].
- ↑ Richard Rhodes: Jak powstała bomba atomowa. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2000. ISBN 83-7255-131-6.
- ↑ Katarzyna Fedro, Śmierć profesora w Tatrach
- ↑ Nagroda za najlepszy przekład książki popularnonaukowej przyznana
- ↑ W górach znaleziono ciało znanego astronoma i tłumacza. Wirtualna Polska, 16 lutego 2008.
- ↑ Piotr Amsterdamski nie żyje
- ↑ Komunikat TOPR o wypadku
- ↑ Pogrzeb Piotra Amsterdamskiego
- ↑ M.P. z 2008 r. nr 68, poz. 603
- ↑ Trzeba podejmować decyzje dobre dla naszej Ojczyzny. prezydent.pl, 3 maja 2008. [dostęp 2012-04-08].
Linki zewnętrzne
edytuj- Bartłomiej Kuraś, Ewa Milewicz, Ostatnia taternicka droga Piotra Amsterdamskiego
- Jan Pomierny, Nie żyje Piotr Amsterdamski – astronom, fizyk, tłumacz, alpinista, astronomia.pl
- PAP, Piotr Amsterdamski – wybitny fizyk, astronom, tłumacz(nekrolog)
- Lista książek przetłumaczonych przez Piotra Amsterdamskiego (według stanu na 16.05.2003 r.)
- "Harry Potter" – nauka i magia. Rozmowa z Piotrem Amsterdamskim z 12.02.2003 r.. rozmowy.onet.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-01-03)].
- W Tatrach zginął tragicznie prof. Piotr Amsterdamski, "Gazeta Lubuska"
- Piotr Amsterdamski (nekrolog ze zdjęciem)
Bibliografia
edytuj- Jan Kiełkowski: Amsterdamski Piotr. W: Małgorzata i Jan Kiełkowscy (red.): Wielka encyklopedia gór i alpinizmu. T. 6: Ludzie gór. Katowice: Wydawnictwo STAPIS, 2013, s. 19. ISBN 978-83-61050-89-6.