Pingwin skalny

Pingwin skalny
	Eudyptes chrysocome
	(J.R. Forster, 1781)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	pingwiny
Rodzina	pingwiny
Rodzaj	Eudyptes
Gatunek	pingwin skalny
Synonimy
	Eudyptes crestatus (J.F. Miller, 1784); Aptenodytes crestata J.F. Miller, 1784; Aptenodytes chrysocome J.R. Forster, 1781; Chrysocoma saltator J.F. Stephens, 1826; Eudyptes nigrivestis Gould, 1861; Eudyptula Serresiana Oustalet, 1879; Eudyptes filholi F.W. Hutton, 1879; Eudyptes cristata interjectus Iredale & Mathews, 1921;
	Eudyptes crestatus (J.F. Miller, 1784); Aptenodytes crestata J.F. Miller, 1784; Aptenodytes chrysocome J.R. Forster, 1781; Chrysocoma saltator J.F. Stephens, 1826; Eudyptes nigrivestis Gould, 1861; Eudyptula Serresiana Oustalet, 1879; Eudyptes filholi F.W. Hutton, 1879; Eudyptes cristata interjectus Iredale & Mathews, 1921;
Podgatunki
	E. c. chrysocome (J.R. Forster, 1781); E. c. filholi F.W. Hutton, 1879;
	E. c. chrysocome (J.R. Forster, 1781); E. c. filholi F.W. Hutton, 1879;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; narażony na wyginięcie
	Zasięg występowania
	; Zasięg występowania wraz z pingwinem długoczubym (E. moseleyi) uznawanym obecnie za osobny gatunek
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pingwin skalny^[5], skocz skalny^[6] (Eudyptes chrysocome) – gatunek ptaka z rodziny pingwinów (Spheniscidae), występujący w wodach subantarktycznych, w południowo-zachodniej części Oceanu Spokojnego i Indyjskiego, oraz w południowo-zachodniej części Oceanu Atlantyckiego u wybrzeży Ameryki Południowej i na wyspach subantarktycznych.

Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego wymienia go na liście gatunków stwierdzonych w Polsce, lecz nie zaliczonych do awifauny krajowej (kategoria E w klasyfikacji AERC – pojaw nienaturalny)^[7]. Został stwierdzony w Polsce raz – w 1966 roku schwytano w Międzywodziu samicę pochodzącą z hodowli^[6].

Systematyka

Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1781 roku Johann Reinhold Forster, nadając mu nazwę Aptenodytes chrysocome. Jako miejsce typowe autor wskazał Tasmanię i Falklandy^[3]^[8]; w 1974 roku uściślono je do falklandzkiej wyspy Kidney Island^[3]^[9]. Obecnie pingwin skalny zaliczany jest do rodzaju Eudyptes^[5]^[10].

Do niedawna wyróżniano trzy podgatunki E. chrysocome^[2], jednak ostatnio przeprowadzone badania podnoszą podgatunek E. c. moseleyi (pingwin długoczuby) do rangi gatunku^[11]. Niektórzy autorzy proponują uznanie wszystkich trzech podgatunków za osobne gatunki^[12]^[13].

Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) i autorzy Kompletnej listy ptaków świata wyróżniają dwa podgatunki E. chrysocome^[5]^[10]:

E. c. chrysocome (J.R. Forster, 1781) – pingwin skalny – od przylądka Horn do Falklandów
E. c. filholi F.W. Hutton, 1879 – pingwin różowodzioby – Wyspy Kerguelena (południowy Ocean Indyjski), subantarktyczne wyspy Nowej Zelandii i Australii^[4]^[10]

Jajo z kolekcji muzealnej

Charakterystyka

Posiada pomarańczowy dziób i czarno-białe upierzenie. Osiąga długość 45–58 cm i waży od 2 do 3,4 kg, choć niektóre okazy ważą nawet 5 kg. Jego oczy mają czerwoną barwę.

Pożywienie

Ptaki te mają zróżnicowaną dietę, która składa się z: kałamarnic, ośmiornic, mięczaków, planktonu, mątw i skorupiaków. Zwykle polują w grupach, na głębokości do 100 m.

Status

Gatunek od 2008 roku jest klasyfikowany w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN jako narażony na wyginięcie (VU – Vulnerable)^[4]. W latach 1971–2007 (trzy pokolenia) jego populacja spadła o jedną trzecią^[4]. Głównym zagrożeniem dla gatunku są zmiany klimatu^[4]. Naturalnymi wrogami pingwinów skalnych są orki i lwy morskie.

Zobacz też

ptaki obserwowane w Polsce, lecz nie zaliczone do polskiej awifauny

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Eudyptes chrysocome, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b Rockhopper Penguin (Eudyptes chrysocome). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-23)]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g D. Lepage: Southern or Western Rockhopper Penguin Eudyptes [chrysocome or filholi] (= Eudyptes chrysocome). [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-01-25]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Eudyptes chrysocome, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b ^c Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Spheniscidae Bonaparte, 1831 - pingwiny - Penguins (wersja: 2019-10-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-07-21].
↑ ^a ^b Eudyptes chrysocome (J. R. Forster, 1781) — Pingwin skalny — Northern rockhopper penguin (Ptak). [w:] Gatunki obce w Polsce [on-line]. Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2009. [dostęp 2020-07-21].
↑ Aneks. Gatunki ptaków stwierdzone w Polsce do 31.12.2021, lecz nie zaliczone do awifauny krajowej. Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. [dostęp 2023-01-25].
↑ J.R.J.R. Forster J.R.J.R., Commentationes Societatis Regiae Scientiarum Gottingensis, t. 3, Gottingae 1781, s. 133, 135 + tab. I (łac.).
↑ M. Carins. Facial Characteristic of Rockhopper Penguins. „Emu”. 74 (1), s. 55-57, 1974. DOI: 10.1071/MU974053c. (ang.).
↑ ^a ^b ^c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2023-01-25]. (ang.).
↑ P. Jouventin, R. J. Cuthbert, R. Ottvall. Genetic isolation and divergence in sexual traits: evidence for the northern rockhopper penguin Eudyptes moseleyi being a sibling species. „Molecular Ecology”. 15 (11), s. 3413–3423, 2006. DOI: 10.1111/j.1365-294X.2006.03028.x. (ang.).
↑ M. De Dinechin, R. Ottvall, P. Quillfeldt, P. Jouventin. Speciation chronology of rockhopper penguins inferred from molecular, geological and palaeoceanographic data. „Journal of Biogeography”. 36 (4), s. 693–702, 2009. DOI: 10.1111/j.1365-2699.2008.02014.x. (ang.).
↑ J. Banks et al. Genetic evidence for three species of rockhopper penguins, Eudyptes chrysocome. „Polar Biology”. 30, s. 61–67, 2006. (ang.).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Eudyptes chrysocome, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[ibc-2] Rockhopper Penguin (Eudyptes chrysocome). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-23)]. (ang.).

[avibase-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g D. Lepage: Southern or Western Rockhopper Penguin Eudyptes [chrysocome or filholi] (= Eudyptes chrysocome). [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-01-25]. (ang.).

[iucn-4] Eudyptes chrysocome, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-5] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Spheniscidae Bonaparte, 1831 - pingwiny - Penguins (wersja: 2019-10-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-07-21].

[iop-6] Eudyptes chrysocome (J. R. Forster, 1781) — Pingwin skalny — Northern rockhopper penguin (Ptak). [w:] Gatunki obce w Polsce [on-line]. Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2009. [dostęp 2020-07-21].

[kfaneks-7] Aneks. Gatunki ptaków stwierdzone w Polsce do 31.12.2021, lecz nie zaliczone do awifauny krajowej. Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. [dostęp 2023-01-25].

[oryg-8] J.R.J.R. Forster J.R.J.R., Commentationes Societatis Regiae Scientiarum Gottingensis, t. 3, Gottingae 1781, s. 133, 135 + tab. I (łac.).

[carins-9] M. Carins. Facial Characteristic of Rockhopper Penguins. „Emu”. 74 (1), s. 55-57, 1974. DOI: 10.1071/MU974053c. (ang.).

[ioc-10] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2023-01-25]. (ang.).

[me15-11] P. Jouventin, R. J. Cuthbert, R. Ottvall. Genetic isolation and divergence in sexual traits: evidence for the northern rockhopper penguin Eudyptes moseleyi being a sibling species. „Molecular Ecology”. 15 (11), s. 3413–3423, 2006. DOI: 10.1111/j.1365-294X.2006.03028.x. (ang.).

[job36-12] M. De Dinechin, R. Ottvall, P. Quillfeldt, P. Jouventin. Speciation chronology of rockhopper penguins inferred from molecular, geological and palaeoceanographic data. „Journal of Biogeography”. 36 (4), s. 693–702, 2009. DOI: 10.1111/j.1365-2699.2008.02014.x. (ang.).

[banks2006-13] J. Banks et al. Genetic evidence for three species of rockhopper penguins, Eudyptes chrysocome. „Polar Biology”. 30, s. 61–67, 2006. (ang.).

[5]

[6]

[1]

[2]

[3]

[4]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]