Pieprznik ametystowy
Pieprznik ametystowy (Cantharellus amethysteus (Quél.) Sacc.) – gatunek grzybów z rodziny kolczakowatych (Hydnaceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
pieprznik ametystowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Cantharellus amethysteus (Quél.) Sacc. Syll. fung. (Abellini) 5: 482 (1887) | |
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cantharellus, Hydnaceae, Cantharellales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1883 r. Lucien Quélet, nadając mu nazwę Cantharellus cibarius var. amethysteus. Obecną nazwę nadał mu w 1887 r. Pier Andrea Saccardo, podnosząc go do rangi odrębnego gatunku[1].
- Cantharellus cibarius var. amethysteus Quél. 1883
- Cantharellus amethysteus var. substypticus Bon 1969
- Cantharellus cibarius var. amethysteus (Quél.) Cetto 1987
- Craterellus amethysteus (Quél.) Quél. 1888
- Merulius amethysteus (Quél.) Kuntze 1891[2].
W wielu opracowaniach mykologicznych i w atlasach grzybów uważany był za odmianę pieprznika jadalnego (Cantharellus cibarius var. amethysteus), jednak według Index Fungorum jest to odrębny gatunek. Nazwę pieprznik ametystowy podają niektóre atlasy grzybów, zaś w 2025 r. została ona zarekomendowana przez Komisję ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego[3][4].
Morfologia
edytujŚrednica 2–8 cm. U młodych okazów łukowaty, poduchowaty, z czasem płaski, u starszych okazów staje się lejkowaty. Z początku ma podwinięte brzegi, później jest falisto powyginany i płatowaty. Skórka barwy żółtej, ale z fioletowym kutnerem, który u starszych okazów zasycha i przyjmuje postać drobnych i przylegających łuseczek, szczególnie na środku kapelusza[3].
W postaci listewek głęboko zbiegających na trzon. Są one widlasto rozgałęzione i połączone poprzecznymi anastomozami[3]. Mają kolor żółtopomarańczowy, często z różowym odcieniem i są pofalowane, przez co przypominają zmarszczki[5].
Wysokość 3–7 cm, grubość do 2,5 cm, twardy, żółty. Kształt walcowaty, w górnej części rozszerza się stożkowato, płynnie przechodząc w kapelusz[3].
Bladożółty, sprężysty i twardy[3].
Biały lub żółtawy. Zarodniki gładkie, eliptyczne, o rozmiarach 4–65 × 7–11 μm[6].
- Gatunki podobne
Najbardziej podobnym gatunkiem jest pieprznik jadalny (Cantharellus cibarius). Różni się brakiem fioletowego kutneru na kapeluszu i ma mniej pofałdowane i rozwidlone listewki[7].
Występowanie i siedlisko
edytujW Polsce jest rzadki. Występuje głównie w buczynach i w górskich lasach świerkowych[3].
Naziemny grzyb mykoryzowy. Rośnie w lasach, głównie w trawie i na opadłych liściach, szczególnie takich gatunków, jak brzozy, buki, dęby, rzadziej sosny[5].
Znaczenie
edytujGrzyb jadalny, ale z powodu twardości jest bardziej ciężkostrawny od pieprznika zwyczajnego[3].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2016-01-28] (ang.).
- ↑ a b c d e f g Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, s. 91, ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ Rekomendacja nr 4 (2025) Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online], Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów, 23 stycznia 2025 (pol.).
- ↑ a b Grzybland. Pieprznik ametystowy [online] [dostęp 2012-09-15].
- ↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ Till R. Lohmeyer, Ute Kũnkele, Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie, Warszawa 2006, s. 180, ISBN 83-85444-65-3.