Piaskowiec kasztanowaty
Piaskowiec kasztanowaty (Gyroporus castaneus (Bull.) Quél.) – gatunek grzybów z rodziny piaskowcowatych (Gyroporaceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
piaskowiec kasztanowaty |
| Nazwa systematyczna | |
| Gyropyrus castaneus (Bull.) Quél[1]. Enchir. fung.: 161 (Paryż, 1886) | |
.jpg)
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Gyroporus, Gyroporaceae, Boletales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1788 r. Bulliard nadając mu nazwę Boletus castaneus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1886 r. Quélet, przenosząc go do rodzaju Gyroporus[1].
- Boletus castaneus Bull. 1788
- Boletus cyanescens var. fulvidus (Fr.) Fr. 1821
- Boletus fulvidus Fr. 1818
- Boletus testaceus Gillet 1884
- Gyroporus castaneus var. fulvidus (Fr.) Quél. 1886
- Leucobolites castaneus (Bull.) Beck 1923
- Leucobolites fulvidus (Fr.) Beck 1923
- Suillus castaneus (Bull.) P. Karst. 1882
- Suillus fulvidus (Fr.) Henn. 1898
Nazwę polską podała Alina Skirgiełło w 1960 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też pod nazwami: grzyb dębowy, grzyb leszczynowy, grzyb piaskowy, podgrzybek, zajęczy grzybek, podgrzybek kasztanowaty, świniak kasztanowaty[3].
Morfologia
edytujRdzawy lub kasztanowobrązowy, za młodu wypukły, w dojrzałym owocniku płaski lub poduchowaty. Skórka kapelusza początkowo zamszowata, później łysa, podczas suszy pęka na poletka[4].
Za młodu białe, potem żółtawe, nie sinieją po przekrojeniu. Pory drobne, okrągłe, białe, potem żółte[4].
Nieregularnie cylindryczny, różnie powyginany. Powierzchnia naga, sucha, czerwonobrązowa. Wewnątrz początkowo pełny, potem gąbczasty, wreszcie całkiem pusty lub z pustymi komorami[4].
Biały, nie zmieniający zabarwienia po przekrojeniu, za młodu twardy, jędrny, w starszych okazach kruchy. Smak nieznaczny, zapach niewyraźny[4].
Bladożółty. Zarodniki o średnicy 7-10 x 4-6 µm, jajowate, gładkie, prawie bezbarwne[4].
Występowanie i siedlisko
edytujW Polsce rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych[5]. Znajduje się na czerwonych listach gatunków zagrożonych także w Austrii, Czechach, Niemczech, Danii, Norwegii, Holandii, Szwecji, Finlandii[3].
Występuje w lasach liściastych, głównie pod dębami, na piaszczystych gruntach, unika gleb wapiennych. Owocniki wytwarza od lipca do października[4].
Znaczenie
edytujGrzyb jadalny, ale nie dorównuje jakościowo piaskowcowi modrzakowi. Nadaje się głównie do suszenia[4].
Piaskowca kasztanowatego nie można pomylić z żadnym innym grzybem borowikowatym.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Index Fungorum. [dostęp 2013-03-05]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-04-15]. (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f g Ewald Gerhardt, Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik, Stefan Łukomski (tłum.), Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2, OCLC 836313700.
- ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.