Piaski (Toruń)
Piaski (niem. Piask[1]) – część urzędowa Torunia zlokalizowana na lewobrzeżu.
| Część urzędowa Torunia | |
 Kamienica przy ul. Kujawskiej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miasto | |
| Kod pocztowy |
87-100 |
Położenie na mapie Torunia
| |
Historia
edytujPoczątkowo miejscowość dzieliła się na Małe i Wielkie Piaski. Obszar Wielkich Piasków obejmował rejony ulic: Dybowskiej, Kujawskiej, Poznańskiej i Podgórskiej[2]. Obie rozwijały się w cieniu Podgórza[1]. Granicę między Piaskami a Podgórzem stanowiła struga doprowadzająca i odprowadzająca wodę ze stawów położonych przy klasztorze reformatów[3]. W połowie XIX wieku Małe i Wielkie Piaski połączono w Gminę Piaski, stanowiącą de facto jedną miejscowość. Rozwój Piasków był związany z budową infrastruktury kolejowej w okolicy[4]. Podczas budowy Dworca Głównego pojawiły się pierwsze głosy, by przyłączyć Piaski do Podgórza. W 1902 roku powołano Zweckverband der Gemeinde Podgorz und Piask (pol. Międzykomunalny Związek Współcelowy Podgórz – Piaski), instytucja zajmująca się regulacją form współpracy i kosztów obsługi infrastruktury między Podgórzem a Piaskami. W 1907 roku burmistrz Torunia Georg Kersten wysunął propozycję przyłączenia Piasek do Torunia. Propozycję poparł naczelnik gminy Piaski Eduard Berner. Władze Torunia obiecały budowę drugiego mostu drogowego i nowej stacji kolejowej na lewobrzeżu[5].
W listopadzie 1908 roku Piaski liczyły 437 mieszkańców. W 1910 roku posesje mieszkańców Piasków przyłączono do wodociągu w Podgórzu[6].
Od lat 80. XIX wieku do pocz. XX wieku centrum urzędowo-kulturalno-społecznym Piasków była posesja Eduarda Bernera. W skład posesji wchodziły m.in.: hotel, restauracja główna, kilka domów mieszkalnych. Po 1945 roku w kompleksie zamieszkali m.in. repatrianci. Zabudowania Bernera przetrwały do drugiej dekady XXI wieku[7].
W 1925 roku Podgórz i Toruń ponownie proponowały przyłączenie do siebie wsi Piaski[6][8]. W 1934 roku miejscowość weszła w skład Podgórza[6]. 1 kwietnia 1938 roku Podgórz włączono do Torunia[9]. W wyniku eksplozji wagonów kolejowych na Podgórzu z 24 stycznia 1945 roku zostały uszkodzone m.in. piętro domu i oficyna piekarni założonej przez Emila Haasa pod koniec XIX wieku oraz budynek mieszkalny (dawniej gospodarczy) należący do rodziny Jaugschów. Po II wojnie światowej w dawnym budynku Jaugschów znajdowała się siedziba Milicji Obywatelskiej oraz mieszkania przydzielone milicjantom. Komisariat III MO funkcjonował do lat 90. XX wieku[10].
Na skraju Wielkich Piasków (ul. Poznańska 11/13 – Idzikowskiego 1/5) mieściła się cegielnia, pracująca na potrzeby Twierdzy Toruń. Podczas II wojny światowej w cegielni mieścił się obóz dla wywiezionych na roboty mieszkańców terenów podbitych. W obozie przebywali robotnicy pochodzenia czeskiego, francuskiego, słowackiego i ukraińskiego. Na miejscu baraków obozowych w latach 60. wybudowano osiedle Nowy Podgórz. Obok cegielni mieścił się schron batalionu piechoty z czasów pruskich. W 1951 roku schron batalionu przekształcono w Pomorskie Zakłady Jajczarsko-Drobiarskie. Po 1989 zakład podległ przekształceniu. Nazwę firmy dwukrotnie zmieniono: najpierw na Poldrob, pod koniec lat 90. na Drosed. Jako Drosed firma przeniosła się do nowoczesnego zakładu przy ulicy Poznańskiej 290/292, która w 2008 roku spłonęła[11].
Słup graniczny
edytujW pobliżu kościoła Świętych Apostołów Piotra i Pawła mieścił się słup graniczny, wyznaczający granicę między Piaskami a Podgórzem. Ważył ok. 400 kg. Oryginalny słup zdemontowano w 2007 roku podczas robót kanalizacyjnych. Obecnie na dawnym miejscu znajduje się replika granicznego znaku, postawiona z inicjatywy historyka-regionalisty Tadeusza Zakrzewskiego[12].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b Kluczwajd 2018 ↓, s. 137.
- ↑ Kluczwajd 2018 ↓, s. 140.
- ↑ Machala 2004 ↓, s. 76.
- ↑ Deczyński 2021 ↓, s. 76.
- ↑ Kluczwajd 2018 ↓, s. 137–138.
- ↑ a b c Kluczwajd 2018 ↓, s. 138.
- ↑ Kluczwajd 2018 ↓, s. 138–139.
- ↑ Zieliński 2013 ↓, s. 96–97.
- ↑ Kluczwajd 2018 ↓, s. 169.
- ↑ Kluczwajd 2018 ↓, s. 139.
- ↑ Kluczwajd 2018 ↓, s. 141.
- ↑ Kluczwajd 2017 ↓, s. 106.
Bibliografia
edytuj- Włodzimierz Ignacy Deczyński. Germanizacja i nazyfikacja nazw topograficznych Torunia dokonana przez niemieckie władze okupacyjne w 1939 roku. „Rocznik Toruński”. 48, 2021.
- Katarzyna Kluczwajd: Toruń, którego nie ma. Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2017. ISBN 978-83-7729-333-1.
- Katarzyna Kluczwajd: Podgórz. Toruńskie przedmieścia sprzed lat. Łódź: Dom Wydawniczy Księży Młyn, 2018. ISBN 978-83-7729-452-9.
- Peter Machala. Kościoły parafialne pod wezwaniem NMP Wniebowziętej i św. Jacka oraz św. Anny, przyczynek do topografii sakralnej Podgórza. „Rocznik Toruński”, 2004. 31.
- Piotr Zieliński. Rola Torunia i Pomorza w okresie interwencjonizmu państwowego 1936–1939 w świetle publicystyki. „Rocznik Toruński”. 40, 2013.