Pelophylax cypriensis
Pelophylax cypriensis – gatunek płaza bezogonowego z rodziny żabowatych występujący endemicznie na Cyprze. Pozycja taksonomiczna niepewna. Dorasta do 10 cm długości i z wyglądu przypomina spokrewnioną żabę śmieszkę. Gatunek narażony na wyginięcie w związku ze stosunkowo niewielkim zasięgiem oraz spadkiem rozmiarów i jakości jego siedlisk.
| Pelophylax cypriensis[1] | |
| Plötner, Baier, Akn, Mazepa, Schreiber, Beerli, Litvinchuk, Bilgin, Borkin & Uzzell, 2012 | |
.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
Pelophylax cypriensis |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
Pozycja taksonomiczna i ewolucja
edytujDo 2012 uważano, że na Cyprze występuje gatunek Pelophylax bedriagae. Jednakowoż analiza filogenetyczna Plötner i in. (2012) wykazała znaczące różnice w mtDNA i nDNA pomiędzy populacją cypryjską a innymi gatunkami Pelophylax, w tym P. bedriagae. W związku z powyższym autorzy badania nadali temu taksonowi status osobnego gatunku, Pelophylax cypriensis[3]. Status ten nie jest jednak akceptowany przez wszystkich herpetologów[4]. Tak jak inne cypryjskie płazy (jak np. Bufotes cypriensis) do specjacji Pelophylax cypriensis doprowadził koniec kryzysu messyńskiego, kiedy to 5,33 milionów lat temu wody Atlantyku ponownie zalały basen Morza Śródziemnego (który zaczął wysychać 5,96 milionów lat temu w związku z epizodami zamykania i otwierania się cieśnin w rejonie Gibraltaru[5]). Uniemożliwiło to przemieszczanie się gatunków pomiędzy Cyprem i sąsiadującymi lądami[6]. Obecnie (2024) takson ten traktowany jest jako młodszy synonim P. ridibundus[7].
Wygląd
edytujPłaz ten dorasta do 6–10 cm długości i z wyglądu przypomina blisko spokrewnioną żabę śmieszkę (Pelophylax ridibundus), od której różni się ubarwieniem, zazwyczaj brązowym, szarym, oliwkowym lub jasnozielonym[6].
Zasięg występowania i siedlisko
edytujEndemit. Występuje wyłącznie na Cyprze, gdzie spotykany jest w zachodniej części wyspy w obszarze pasma górskiego Trodos. Występuje na wysokościach 0–1383 m n.p.m., a jego zasięg wynosi 5837 km²[2].
Pelophylax cypriensis spotykany jest w wielu rodzajów siedlisk, takich jak obszary podmokłe, potoki, rowy, lasy, zarośla i łąki. Wykazuje tolerancję na wody brachiczne[2].
Dieta
edytujPłaz ten odżywia się wodnymi i naziemnymi owadami oraz rybami takimi jak gambuzja pospolita. Zaobserwowano również polowanie na pisklę[2].
Rozmnażanie
edytujOkres godowy trwa od marca do czerwca, występuje rozwój złożony. Odgłos nawoływania jest krótszy niż u P. bedriagae[6].
Status i ochrona
edytujW Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN) Pelophylax cypriensis wymieniony jest jako gatunek narażony na wyginięcie (Vulnerable, VU) w związku ze stosunkowo niewielkim zasięgiem występowania oraz spadkiem rozmiarów i jakości jego siedlisk[2]. Gatunkowi temu zagraża osuszanie obszarów podmokłych w celach rolniczych, agrochemikalia, zmiany klimatu, oraz urbanizacja i rozwój turystyki. Ponadto odławiany jest w celach kulinarnych oraz hodowlanych[2].
Gatunek ten występuje na obszarach chronionych, takich jak park narodowy Troodos National Forest Park. W jego ochronie pomóc może odbudowa zniszczonych siedlisk, większa kontrola odłowu i handlu tym gatunkiem oraz dalsze badania nad jego rozmieszczeniem, rozmiarami populacji oraz behawiorem[2].
Przypisy
edytuj- ↑ Pelophylax cypriensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e f g IUCN SSC Amphibian Specialist Group, Pelophylax cypriensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2022 [dostęp 2023-07-13] (ang.).
- ↑ Jörg Plötner i inni, Genetic data reveal that water frogs of Cyprus (genus Pelophylax ) are an endemic species of Messinian origin, „Zoosystematics and Evolution”, 88 (2), 2012, s. 261–283, DOI: 10.1002/zoos.201200021 (ang.).
- ↑ Jeroen Speybroeck i inni, Species list of the European herpetofauna – 2020 update by the Taxonomic Committee of the Societas Europaea Herpetologica, „Amphibia-Reptilia”, 12 czerwca 2020.
- ↑ Joanna Leksander, Mesyński kryzys salinarny przyczyny i skutki [online], 19 września 2018 [dostęp 2023-07-13].
- ↑ a b c Dufresnes Ch.: Amphibians of Europe, North Africa and the Middle East. 19 stycznia 2019, s. 110. ISBN 978-1-4729-4137-4.
- ↑ D. Frost: Pelophylax ridibundus (Pallas, 1771). [w:] Amphibian Species of the World 6.2, an Online Reference [on-line]. American Museum of Natural History. [dostęp 2024-05-13]. (ang.).