Pawilon Czterech Kopuł
Pawilon Czterech Kopuł – pawilon, wybudowany na początku XX wieku na terenach wystawowych we wschodniej części Wrocławia.
 nr rej. 343/Wm
| |
 Pawilon od strony południowej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres | |
| Typ budynku |
budynek wystawienniczy |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Rozpoczęcie budowy |
1912 |
| Ukończenie budowy |
1913 |
| Ważniejsze przebudowy |
2013-2015 |
| Pierwszy właściciel |
Breslauer Messe- und Ausstellungs – AG |
| Kolejni właściciele | |
| Obecny właściciel | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie Wrocławia  | |
 51°06′30″N 17°04′34″E/51,108333 17,076111
| |
| Strona internetowa | |
Historia
edytujWystawa Stulecia
edytujDyrektor Ślaskiego Muzeum Rzemiosła Artystycznego i Starożytności – Karl Masner zaproponował Radzie Miejskiej Wrocławia organizację Wystawy Stulecia[1]. Zaplanowano ją w stulecie zwycięskiej dla Prus bitwy pod Lipskiem (1813) i była częścią obchodów upamiętniających wzrost znaczenia państwa pruskiego w Europie. Pawilon Czterech Kopuł w którym Masner zaplanował zorganizowanie wystawy historycznej umiejscowiono tuż przy Hali Stulecia wraz z innymi obiektami towarzyszącymi (m.in. Pergolą i Ogrodem Japońskim).
Budowę zrealizowała, według projektu Hansa Poelziga, firma Schlesische Beton Baugesellschaft pomiędzy sierpniem 1912 a lutym 1913. Na wewnętrznym dziedzińcu Pawilonu znajdowała się fontanna z rzeźbą projektu wrocławskiego rzeźbiarza, profesora Roberta Bednorza[2] przedstawiającą grecką boginię Atenę (nie zachowała się ona do dzisiejszych czasów).
W Pawilonie Czterech Kopuł w terminie od 20 maja do 26 października publiczność mogła zwiedzać wystawę historyczną. W 56 pomieszczeniach zaprezentowano historię wojen, bitew wraz ze zwycięską pod Lipskiem oraz ważnych postaci. W największej Kopule Północnej umieszczono część poświęconą historii Wrocławia podczas wojen napoleońskich wraz z oryginałem odezwy Fryderyka Wilhelma III z 1813 An Mein Volk (Do mojego ludu), która wzywała do walki z Napoleonem[1].
XX-lecie międzywojenne
edytujW 1920 roku zorganizowano w Pawilonie "Wielką Wystawę Sztuk" na której zaprezentowano dzieła ówczesnych twórców m.in. Paula Klee, Karla Schmidt-Rottluffa, Oskara Molla[1].
W 1929 roku odbyła się wystawa "Mieszkanie i Miejsce Pracy" pokazująca zasady projektowania miast i urbanistykę miast[1].
Okres po II wojnie światowej
edytujPawilon nie został zniszczony podczas działań wojennych[1].
Wystawa Ziem Odzyskanych
edytujW 1948 roku w dniach 21 lipca – 31 października podczas Wystawy Ziem Odzyskanych umieszczono w nim wystawę historyczną, a poszczególne sale nosiły nazwy: Sala Zwycięstwa, Sala Zniszczeń, Sala Jedności Śląska, Sala Węgla. Wówczas przed pawilonem wzniesiono 106-metrową iglicę. Wystawę obejrzało 1 mln osób[1].
Planetarium
edytujW maju 1951 roku dzięki inż. K. Czetyrbokowi – prezesowi Koła wrocławskiego Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii i pracowników wrocławskiego obserwatorium z części znalezionych we wrocławskim obserwatorium zmontowano planetarium Zeissa. Umieszczono je w maju 1951 w jednej z kopuł Pawilonu i udostępniono publiczności. W 1953 przeniesiono do jednej z rotund Hali Ludowej[3].
W 1953 roku w pawilonie zlokalizowano Wytwórnię Filmów Fabularnych, która wykorzystywała jego pomieszczenia jako filmowe atelier.
Muzeum Narodowe
edytuj
W 2009 roku Pawilon przejęło Muzeum Narodowe we Wrocławiu[1]. W maju 2013 w obiekcie przeprowadzono generalny remont na jego potrzeby dzięki któremu uzyskano nowe powierzchnie wystawiennicze – ponad sześć tysięcy metrów kwadratowych z przeznaczeniem na ekspozycję sztuki współczesnej. W okalającym pawilon parku powstała plenerowa galeria rzeźby. Prace remontowe ukończono w czerwcu 2015 roku[4][5].
Od 25 czerwca 2016 roku w Pawilonie Czterech Kopuł działa Muzeum Sztuki Współczesnej – Oddział Muzeum Narodowego we Wrocławiu[6].
W zbiorach muzeum znajdują się prace m.in. Magdaleny Abakanowicz, Pawła Althamera, Mirosława Bałki, Stanisława Fijałkowskiego, Władysława Hasiora, Tadeusza Kantora, Katarzyny Kozyry, Jana Lebensteina, Jerzego Nowosielskiego, Aliny Szapocznikow[7].
Lista Światowego Dziedzictwa UNESCO
edytujOd roku 2006 pawilon znajduje się na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO. Został na nią wpisany razem z sąsiadującą Halą Stulecia.
Architektura
edytuj
Pawilon Czterech Kopuł jest budynkiem jednokondygnacyjnym, bez podpiwniczenia. Ma on konstrukcję żelbetową. Wokół dziedzińca wewnętrznego umieszczono cztery skrzydła. Cztery kopuły umieszczono w części środkowej każdego ze skrzydeł. Wschodnia i zachodnia kopuła powstała na planie koła, a południowa i północna elipsy[8].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g Banaś B. Pawilon Czterech Kopuł – zapomniana perła modernistycznej architektury Wrocławia Spotkanie z Zabytkami 2016 nr 5-6 s. 26-33
- ↑ był on także autorem projektu krzyży w kwaterze żołnierzy niemieckich poległych podczas I wojny światowej pochowanych na Cmentarzu Osobowickim
- ↑ Kronika Postępy Astronomii 1954 nr 2 s. 114
- ↑ Agnieszka Kołodyńska: Pawilon odzyskuje blask. wroclaw.pl, 2014-01-15. [dostęp 2014-01-16]. (pol.).
- ↑ Historia budynku – Pawilon Czterech Kopuł Oddział Muzeum Narodowego we Wrocławiu [online] [dostęp 2016-06-25] [zarchiwizowane z adresu 2016-07-02] (pol.).
- ↑ 25 czerwca 2016 – otwarcie Pawilonu Czterech Kopuł – Pawilon Czterech Kopuł Oddział Muzeum Narodowego we Wrocławiu [online], 31 maja 2016 [dostęp 2016-06-25] [zarchiwizowane z adresu 2016-06-29] (pol.).
- ↑ Wystawa kolekcji – Pawilon Czterech Kopuł Oddział Muzeum Narodowego we Wrocławiu [online] [dostęp 2016-06-25] [zarchiwizowane z adresu 2016-06-26] (pol.).
- ↑ Historia w elewacji, utylitaryzm we wnętrzu. Technologia renowacji i kolorystyka Pawilonu Czterech Kopuł we Wrocławiu [online], www.renowacjeizabytki.pl [dostęp 2019-01-27].
Linki zewnętrzne
edytuj- Oficjalna strona Pawilonu
- Widok z satelity w serwisie Google Maps
- Pawilon Czterech Kopuł wczoraj i dziś