Paweł Żółtowski
Paweł Żółtowski-Cieszkowski ps. "Ogończyk" (ur. 24 grudnia 1889 w Niechanowie, zm. 25 lipca 1985 w Krakowie) – polski ziemianin, działacz społeczny, major dyplomowany WP, w czasie II wojny światowej jeden z głównych działaczy organizacji konspiracyjnej "Uprawa".
 major
| |
| Data i miejsce urodzenia |
24 grudnia 1889 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
25 lipca 1985 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1912-1925, 1939-1945 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| Późniejsza praca |
radca ministerialny, administrator majątku ziemskiego |
| Odznaczenia | |
  
| |
Urodził się w wielkopolskiej rodzinie ziemiańskiej, znanej z zaangażowania patriotycznego i społecznikowskiego; syn Stanisława Żółtowskiego herbu Ogończyk (1849-1908) z Niechanowa i Marii z Sapiehów Kodeńskich herbu Lis (1855-1929) z Knyszyna. W 1931 r. został adoptowany przez Augusta Alfreda Cieszkowskiego, ziemianina i senatora II RP. Od tej pory używał nazwiska Żółtowski-Cieszkowski[1].
Otrzymał staranne wykształcenie. Ukończył Szkołę Realną w Poznaniu, studiował rolnictwo w Louvain oraz nauki społeczne w Berlinie i Londynie. W 1912 r. rozpoczął służbę wojskowa w armii niemieckiej, w czasie I wojny światowej walczył na frontach zachodnim (od 1914 r.) i wschodnim (od 1915 r.). W styczniu 1919 r. wstąpił ochotniczo do Wojska Polskiego, brał udział w Powstaniu Wielkopolskim, służąc w szeregach 1 Pułku Strzelców Wielkopolskich, przemianowanego później na 55 Poznański Pułk Piechoty. Następnie brał udział w wojnie z Ukraińcami, walcząc pod Lwowem, oraz w wojnie z bolszewikami w 1920. W 1921 r. ukończył Szkołę Sztabu Generalnego i przeszedł do służby m.in. w Sztabie Generalnym WP w Warszawie oraz w sztabie gen. Jana Romera na Ukrainie. Później na froncie południowo-wschodnim, a po wojnie w sztabie VII Brygady Kawalerii. W 1925 r. przeszedł do cywila, pozostając w rezerwie 15 Pułku Ułanów Poznańskich. Był m.in. dyrektorem Wielkopolskiej Izby Rolniczej i radcą ds. handlu zagranicznego w Ministerstwie Rolnictwa. Od 1937 r. administrował majątkiem rolnym, odziedziczonym po Auguście Cieszkowskim. Działał też w Stronnictwie Zachowawczym[2].
Walczył w kampanii wrześniowej 1939 r., dotarł do Lwowa, gdzie służył w sztabie obrony miasta. Uniknął niewoli sowieckiej i powrócił do Warszawy. Podjął pracę konspiracyjną w szeregach Związku Walki Zbrojnej-Armii Krajowej. Wraz Karolem Hilarym Tarnowskim i Leonem Krzeczunowiczem współtworzył struktury organizacji ziemian przemysłowców "Uprawa". Był kierownikiem tej organizacji na Obszar Warszawa. Walczył w Powstaniu Warszawskim, w którym został ranny. W 1945 r. przeniósł się do Krakowa. Był inwigilowany przez organy bezpieczeństwa[3]. Nie mógł podjąć stałej pracy, utrzymywał się z tłumaczeń i nauki języków obcych. Udzielał się w środowisku ziemiańskim i intelektualnym, współpracował ściśle z ks. kard. Adamem Stefanem Sapiehą, który był bratem jego matki[4].
Życie prywatne
edytujW 1922 r. ożenił się z Anną Potocką herbu Pilawa (1898-1982) z Chrząstowa (dziś dzielnica Koniecpola). Ich dzieci[5]:
- Julia Anna (ur. 1923), zamężna z Wacławem Bnińskim (1923-1998)[6],
- Maria Zofia (ur. 1928), zamężna z Arturem Potockim (1923-2006)[7],
- Elżbieta Nika (ur. 1935), zamężna z Maciejem Janem Wężykiem-Widawskim herbu Wąż (1925-1994), oboje byli zawodnikami TS "Wisła" i reprezentantami Polski w koszykówce[8].
- Krzyż Walecznych (trzykrotnie)
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
- Krzyż Żelazny (z czasów I wojny światowej).
Przypisy
edytuj- ↑ Europa w Rodzinie - Akcja Uprawa / Tarcza / Opieka - Akcja Uprawa [online], ziemianie.pamiec.pl [dostęp 2023-10-24].
- ↑ Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, Ziemianie polscy XX wieku. Słownik biograficzny., t. tom III, część 4, Warszawa 1998, s. 177-178, ISBN 83-7181-019-9.
- ↑ Inwentarz archiwalny [online], inwentarz.ipn.gov.pl [dostęp 2023-10-24].
- ↑ Od „Uprawy” do „Tarczy” część 2 – Związek Rodu Żółtowskich [online], 1 czerwca 2003 [dostęp 2023-10-24] (pol.).
- ↑ Anna Julia hr. Potocka h. Pilawa (Złota) [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2023-10-24].
- ↑ Wacław Hilary Józef «Wioślarz» hr. Bniński z Łodzi h. Łodzia [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2023-10-24].
- ↑ Artur Aleksander Potocki z Podhajec h. Pilawa (Srebrna) [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2023-10-24].
- ↑ Jan Wężyk-Widawski h. Wąż [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2023-10-24].
- ↑ Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, dz. cyt., s. 177.