Pas-de-Calais

Pas-de-Calais
	Departament
Herb	Flaga
Państwo	Francja
Region	Hauts-de-France
Prefektura	Arras
Kod ISO 3166-2	FR-62
Powierzchnia	6671 km²
Populacja (2023); • liczba ludności	; 1 453 934
• gęstość	217,9 os./km²
	Szczegółowy podział administracyjny
Liczba podprefektur	6
Liczba kantonów	77
Liczba gmin	890
	Położenie na mapie;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Pas-de-Calais (^ⓘ, p a d .k a .l ɛ) – departament w północnej Francji, w regionie Hauts-de-France. Nazwa departamentu pochodzi od nazwy Cieśniny Kaletańskiej (fr. Pas de Calais), nad którą jest położony. Ośrodkiem administracyjnym (prefekturą) departamentu jest Arras.

Jeden z 83 departamentów utworzonych w 1790 roku, w czasie rewolucji francuskiej. Pas-de-Calais jest jednym z najgęściej zaludnionych i zurbanizowanych departamentów Francji. Mimo to największa aglomeracja Calais nieznacznie tylko przekracza 100 tys. mieszkańców. Inne ważne ośrodki miejskie to Boulogne-sur-Mer i Saint-Omer. Obszar najgęściej zaludniony we wschodniej części departamentu związany jest z zagłębiem węglowym, które rozwinęło się w XIX i na początku XX w. Ośrodki miejskie tej części departamentu (z których najważniejsze to Lens, Liévin, Béthune, Bruay-la-Buissière oraz Hénin-Beaumont) tworzą rozległą konurbację przemysłową, która ciągnie się dalej na wschód w departamencie Nord. Razem obszar ten zamieszkuje ponad 1,2 mln osób, z czego połowa w departamencie Pas-de-Calais.

Rozwój górnictwa w XIX wieku przyczynił się do wzrostu liczby ludności tego departamentu (700 tys. w 1850 do 1 mln w 1900). Wzrost ten powstrzymany został przez wybuch I wojny światowej. Kolejny okres wzrostu gospodarczego zakończył kryzys ekonomiczny lat 30. i wybuch II wojny światowej. Po jej zakończeniu region znowu przeżywał okres prosperity związany z odbudową kraju po zniszczeniach wojennych. Stopniowo górnictwo i związany z nim przemysł podupadły i od lat 60./70. liczba ludności utrzymuje się na tym samym poziomie ok. 1,4 mln mieszkańców. Wiele miast górniczych utraciło nawet połowę swojej ludności w ciągu ostatniego półwiecza.

Z powodu braku znaczącego ośrodka miejskiego departament Pas-de-Calais aż do lat 90. XX wieku pozbawiony był jakiegokolwiek uniwersytetu. Powołano wówczas do życia dwa uniwersytety: Université d’Artois i Université du Littoral. W obu przypadkach różne wydziały rozsiane są po kilku miastach, położonych również w departamencie Nord.

W 2023 roku w skład departamentu wchodziło 890 gmin^[2] (lista).