Partia Wolnej Ziemi
Partia Wolnej Ziemi[1], freesoilerzy (ang. Free Soil Party) – partia polityczna, działająca na terenie Stanów Zjednoczonych w latach 1848–1854.
| Państwo | |
|---|---|
| Lider | |
| Przewodniczący | |
| Data założenia |
1848 |
| Data rozwiązania |
1854 |
| Ideologia polityczna |
Historia
edytujRuch Wolnej Ziemi ukształtował się w Stanach Zjednoczonych w latach 40. XIX wieku[2]. Wywodził się z abolicjonistycznych frakcji dwóch głównych partii (Partii Demokratycznej i Partii Wigów)[2]. Ich drugim postulatem była kwestia niewolnictwa na terytoriach nowo zasiedlanych na zachód od Missisipi oraz terenach anektowanych[2]. Politycy z Północy sprzeciwiali się wprowadzaniu niewolnictwa w nowych stanach, natomiast Południowcy żądali jego rozprzestrzenienia[2]. Niektórzy z kongresmanów chcieli także zachowania równowagi pomiędzy stanami niewolniczymi i abolicjonistycznymi[2]. Gdy prezydent John Tyler chciał dokonać aneksji Teksasu, frakcje Free Soil zebrały się na konwencji w Bostonie w styczniu 1845 roku[2]. Dziesięć miesięcy później odbyło się kolejne spotkanie, na którym Charles Sumner zaproponował utworzenie partii[2]. Równocześnie doszło do rozłamu wśród wigów (z których wystąpili John G. Palfrey i Joshua Reed Giddings) i demokratów (z których wystąpił William Proviso)[2]. W 1846 roku kongresman David Wilmot zaproponował klauzulę zakazującą niewolnictwa w terenach południowo-zachodnich, dołączonych w wyniku wojny z Meksykiem[3]. Pomiędzy kongresmanami zawiązał się sojusz, który 22 czerwca 1848 roku, na konwencji w Utice, wysunął kandydaturę Martina Van Burena w wyborach prezydenckich[4]. Miesiąc wcześniej odbyła się w Columbus także konwencja Partii Wolności, gdzie przewodniczący Salmon Chase postanowił o dołączeniu do freesoilerów[4]. Partia Wolnej Ziemi została oficjalnie powołana 9 sierpnia 1848 podczas konwencji założycielskiej w Buffalo, a jej liderem został Chase[4].
Działalność
edytujNa konwencji potwierdzono nominację Van Burena, a także ogłoszono program, który zawierał się w haśle: „wolna ziemia, wolność mowy, wolna praca i wolni ludzie”[4]. Działacze postulowali zniesienie niewolnictwa, możliwość uzyskania darmowej ziemi na nowych terytoriach, miejsca pracy dla wszystkich, przydział ziem z zachodnich dla białych osadników i prawa wyborcze dla robotników[4]. W wyborach prezydenckich Van Buren i startujący z nim Charles Francis Adams uzyskali około 290 tysięcy głosów powszechnych (10%) otrzymując poparcie głównie z Massachusetts, Vermontu i Nowego Jorku[4]. Ich elektorat opierał się na poparciu wigów i wolnych demokratów, jednak od czasu opracowania kompromisu z 1850 roku poparcie dla freesoilerów zaczęło maleć[4]. W wyborach prezydenckich w 1852 roku poparcie dla kandydata Partii Wolnej Ziemi, Johna Hale’a spadło do około 5%, jednakże partia nadal posiadała reprezentację w Kongresie, utrzymującą równowagę sił[3]. Ponadto ugrupowanie zdobywało mandaty w kilku legislaturach stanowych[3]. Z powodu braku charyzmatycznego przywódcy i zorganizowanych, ogólnokrajowych struktur partyjnych, w 1854 roku działacze zdecydowali się o dołączeniu do Partii Republikańskiej[4].
| Wybory prezydenckie | Kandydat | Głosy powszechne | Głosy elektorskie |
|---|---|---|---|
| 1848 | Martin Van Buren | 291 501[5] | 0 |
| 1852 | John Hale | 155 210[6] | 0 |
| Wybory do Izby Reprezentantów | Liczba mandatów[7] |
|---|---|
| 1848 | 9 |
| 1850 | 4 |
| 1852 | 4 |
| Wybory do Senatu | Liczba mandatów[8] |
|---|---|
| 1848 | 2 |
| 1850 | 3 |
| 1852 | 2 |
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Bartnicki 1995 ↓, s. 172.
- ↑ a b c d e f g h Rusinowa 1994 ↓, s. 73.
- ↑ a b c Free-Soil Party, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2018-03-12] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h Rusinowa 1994 ↓, s. 74.
- ↑ US President – National Vote. Our Campaign. [dostęp 2017-05-23]. (ang.).
- ↑ US President – National Vote. Our Campaign. [dostęp 2017-05-23]. (ang.).
- ↑ Party Divisions of the House of Representatives. United States House of Representatives. [dostęp 2018-02-27]. (ang.).
- ↑ Party Division. United States Senate. [dostęp 2018-03-10]. (ang.).
Bibliografia
edytuj- Andrzej Bartnicki: Historia Stanów Zjednoczonych Ameryki. T. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995. ISBN 83-01-11894-6. (pol.).
- Izabella Rusinowa: Z dziejów amerykańskich partii politycznych. Warszawa: Egross, 1994. ISBN 83-85253-52-1. (pol.).