Park Narodowy Chapada dos Veadeiros

Park Narodowy Chapada dos Veadeiros (port. Parque Nacional da Chapada dos Veadeiros) jest położony na terenie stanu Goiás w centralnej części Brazylii, na płaskowyżu, którego wiek szacuje się na 1,8 miliarda lat.

Park Narodowy Chapada dos Veadeiros

Parque Nacional da Chapada dos Veadeiros

park narodowy
Państwo	Brazylia
Data utworzenia	11 stycznia 1961
Powierzchnia	2405 km²
Położenie na mapie Brazylii Park Narodowy Chapada dos Veadeiros
14°03′S 47°39′W
Strona internetowa

Park powstał na mocy dekretu nr 49.875 z dnia 11 stycznia 1961 roku, wydanego przez ówczesnego prezydenta Brazylii Juscelino Kubitschka. Jego początkowa nazwa brzmiała: Park Narodowy Tocantins. W 2001 roku został wpisany na Listę Dziedzictwa Światowego UNESCO. Parkiem zarządza Instytut Chico Mendesa (ICMBio – Instituto Chico Mendes de Conservação da Biodiversidade).

Do czerwca 2017 park zajmował powierzchnię 65 514 hektarów (655 kilometrów kwadratowych) cerrado, z czego ok. 60% na terenie gminy Cavalcante, a 40% na terenie Alto Paraíso de Goiás. Obecnie powierzchnia parku wynosi 240.586,56 hektarów.

Historia

Osadnictwo w tym regionie zaczęło się ok. 1750 roku wraz z powstaniem Fazendy Veadeiros, należącej do Francisco de Almeidy. Na fazendzie hodowano bydło, a także uprawiano zboża i kawę. To miejsce odwiedziło kilka wartych wzmianki grup badaczy i podróżników:

• W 1892 roku Komisja Badawcza Centralnego Płaskowyżu, dowodzona przez astronoma Luisa Crulsa badała te okolice, celem wyznaczenia terenu, gdzie planowano wznieść nową stolicę kraju
• W 1926 roku przez płaskowyż maszerowała kolumna Prestesa
• W 1931 roku brygadier Lysias Rodrigues, będący w służbie poczty powietrznej, przemierzał trasę z São Paulo do Belém, która wiodła przez Veadeiros – dzienniki z tej podróży opublikował w książce “O roteiro do Tocantins”.

W 1912 roku odkryto pierwsze złoża kryształów górskich, co zapoczątkowało wydobycie tego minerału (garimpo) w tej okolicy. Wówczas utworzono również osadę Povoado de São Jorge.

11 stycznia 1961 roku ówczesny prezydent Brazylii Juscelino Kubitschek wydał dekret nr 49.875, w którym utworzono Park Narodowy Tocantins. Jego pierwotny obszar był ok. 10 razy większy niż obecnie i zajmował 625 tys. hektarów. W następnych latach część ziem została utracona w wyniku sporów sądowych. W 1972 roku park obszar parku nie sięgał już do rzeki Tocantins, zatem zmieniono jego nazwę na obecnie obowiązującą.

W 1981 roku zmniejszono powierzchnię parku do obecnych 65 ha, ale w 2001 roku, po wpisaniu parku na listę UNESCO, zwiększono jego obszar do 235 ha. Dwa lata później, w 2003 roku, Najwyższy Sąd Federalny przywrócił powierzchnię do stanu z 1981 roku w wyniku błędów procesowych i braku konsultacji społecznych.

Geografia

Klimat

Średnia roczna temperatura wynosi 24-26 stopni Celsjusza. Minimalna temperatura to 4-8 stopni (w porze suchej), a maksymalna 40-42 stopnie. Średnie opady wynoszą 1200–1800 mm. Pora deszczowa trwa od października do kwietnia. Pora sucha trwa od maja do września.

Chapada dos Veadeiros

Wysokość

Park leży na wysokości 600–1650 m nad poziomem morza i jest najwyżej położonym płaskowyżem w centralnej Brazylii. Najwyższym punktem parku i całego stanu Goiás jest Serra da Santana, która leży 1691 m n.p.m.

Formacje skalne

Formacje skalne na terenie parku należą do jednych z najstarszych na naszej planecie i datują się na 1,8 miliarda lat. Są to kwarcyty – skały metamorficzne, powstałe w wyniku obróbki piaskowca. W parku występują dwa rodzaje kwarcytów: kwarcyty z grupy Arai – starsze, mające ok. 1,8 mld lat, oraz kwarcyty z grupy Paranoá, młodsze, liczące od 1 do 1,5 mld lat.

Fauna i flora

Spośród występujących na terenie parku gatunków zwierząt, 50 gatunków jest sklasyfikowanych jako rzadkie, endemiczne lub zagrożone wyginięciem: sarniak pampasowy (Ozotoceros bezoarticus), jeleniak bagienny (Blastocerus dichotomus), pampasowiec grzywiasty (Chrysocyon brachyurus), jaguar (Panthera onca). Można tu również spotkać inne zwierzęta, takie jak: nandu, kariamy, królik, zębolita olbrzymia (pancernik), mrówkojad, kapibara, tapir, tukan zielonodzioby, sęp (urubu).

W parku występuje 1476 gatunków roślin, spośród 6429 gatunków, charakterystycznych dla cerrado.

Wodospad

Turystyka

Park Narodowy Chapada dos Veadeiros słynie przede wszystkim z wodospadów. Do największych atrakcji należą dwa wodospady Saltos do Rio Preto o wysokości 80 i 120 m oraz kaniony na Rio Preto. Na terenie parku oraz w jego okolicach znajduje się wiele innych wodospadów, ścieżek tematycznych i punktów widokowych. Bazą dla turystów jest miasto Alto Paraiso oraz położona ok. 1 km od parku osada São Jorge.

Alto Paraiso jest też znane miłośnikom mistycyzmu i ezoteryki. Powodem jest obecność złóż kwarcu, który ma emitować pozytywną energię, a także fakt, że miasto leży na tej samej szerokości geograficznej (14 stopni), co Machu Picchu, święte miasto Inków w Peru.