Sarniak pampasowy

Sarniak pampasowy
	Ozotoceros bezoarticus
	(Linnaeus, 1758)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	Cetartiodactyla
Podrząd	przeżuwacze
Infrarząd	Pecora
Rodzina	jeleniowate
Podrodzina	sarny
Plemię	Odocoileini
Rodzaj	Ozotoceros; Ameghino, 1891
Gatunek	sarniak pampasowy
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; bliski zagrożenia
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Sarniak pampasowy^[3], jeleń pampasowy^[4] (Ozotoceros bezoarticus) – średniej wielkości gatunek ssaka parzystokopytnego z rodziny jeleniowatych (Cervidae).

Systematyka

Taksonomia

Takson po raz pierwszy opisany przez K. Linneusza w 1758 roku pod nazwą Cervus bezoarticus^[5]. Jako miejsce typowe autor wskazał „siedlisko w Ameryce Południowej”^[a]^[5], zidentyfikowane jako Pernambuco w Brazylii przez O. Thomasa w 1911 roku^[6]. Jedyny przedstawiciel rodzaju sarniak^[3] (Ozotoceros) utworzonego przez F. Ameghino w 1891 roku^[7].

Gatunek typowy

Cervus bezoarticus Linnaeus, 1758 błędnie oznaczony jako Cervus campestris F. Cuvier, 1817

Występowanie

Otwarte i suche tereny trawiaste Ameryki Południowej.

Charakterystyka ogólna

Ciało o lekkiej budowie, ubarwione rudobrązowo lub żółtoszaro. Brak wyraźnej różnicy pomiędzy suknią letnią i zimową. Poroże z trzema rozgałęzieniami. Samce nieco większe, ale dymorfizm płciowy jest słabo zaznaczony. Samce wydzielają silny zapach podobny do zapachu czosnku, wyczuwalny z dużej odległości. U młodych do 2. miesiąca życia występuje szereg jasnych cętek po bokach ciała. Podstawowe dane przedstawia tabelka:

Długość ciała	Wysokość w kłębie	Długość ogona	Masa ciała	Dojrzałość płciowa	Długość ciąży	Liczba młodych w miocie
110–130 cm	70–75 cm	10–15 cm	35–40 kg	ok. 1 roku	7 miesięcy	1

Zagrożenia i ochrona

Jeleń pampasowy miał duże znaczenie w kulturze Indian Ameryki Południowej. Poławiany dla mięsa i skór. W XIX w. jego skóry eksportowano masowo. Obecnie gatunek zagrożony wyginięciem z powodu utraty siedlisk oraz chorób przenoszonych przez zwierzęta hodowlane. W Czerwonej Księdze IUCN ujęty w kategorii podwyższonego ryzyka (NT)^[2].

Uwagi

↑ W oryginale: (łac.) „Habitat in America australis”.

Przypisy

↑ Ozotoceros bezoarticus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b S.S. González S.S. i inni, Ozotoceros bezoarticus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2015.2 [dostęp 2015-09-03] (ang.).
↑ ^a ^b Nazwa polska za: Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 173. ISBN 978-83-88147-15-9.
↑ K. Kowalski (redaktor naukowy), A. Krzanowski, H. Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 117, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
↑ ^a ^b C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Sztokholm: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 67. (łac.).
↑ O. Thomas. The mammals of the tenth edition of Linnaeus; an attempt to fix the types of the genera and the exact bases and localities of the species. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1911, s. 151, 1911. (ang.).
↑ F. Ameghino. Mamíferos y aves fósiles argentinas. — Especies nuevas, adiciones y correcciones. „Revista Argentina de Historia Natural”. 1, s. 243, 1891. (ang.).

Bibliografia

Halina Komosińska, Elżbieta Podsiadło: Ssaki kopytne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002. ISBN 83-01-13806-8.
D'Elia, G. 1999: Ozotoceros bezoarticus (On-line), Animal Diversity Web.. [dostęp 2007-11-18]. (ang.).

[a-6] W oryginale: (łac.) „Habitat in America australis”.

[itis-1] Ozotoceros bezoarticus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] S.S. González S.S. i inni, Ozotoceros bezoarticus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2015.2 [dostęp 2015-09-03] (ang.).

[miiz-3] Nazwa polska za: Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 173. ISBN 978-83-88147-15-9.

[msz-4] K. Kowalski (redaktor naukowy), A. Krzanowski, H. Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 117, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.

[Linnaeus-5] C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Sztokholm: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 67. (łac.).

[Thomas-7] O. Thomas. The mammals of the tenth edition of Linnaeus; an attempt to fix the types of the genera and the exact bases and localities of the species. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1911, s. 151, 1911. (ang.).

[Ameghino-8] F. Ameghino. Mamíferos y aves fósiles argentinas. — Especies nuevas, adiciones y correcciones. „Revista Argentina de Historia Natural”. 1, s. 243, 1891. (ang.).

[3]

[4]

[1]

[2]

[5]

[a]

[6]

[7]