Parafia św. Jana Chrzciciela w Wołkołacie
Parafia św. Jana Chrzciciela w Wołkołacie (biał. Парафія Св. Яна Хрысціцеля y Валкалаце) – parafia rzymskokatolicka w Wołkołacie. Należy do dekanatu dokszyckiego diecezji witebskiej[1].
 kościół parafialny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Siedziba | |
| Adres |
ul. Centralna 5A 211713 Wołkołata |
| Data powołania |
1520, 1624 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Diecezja | |
| Dekanat | |
| Kościół | |
| Filie |
kaplica Matki Bożej Ostrobramskiej w Janczukach i kaplica św. Antoniego Padewskiego w Horodyszczach |
| Proboszcz |
ks. Oleg Piwowar |
| Wezwanie |
św. Jana Chrzciciela |
| Wspomnienie liturgiczne | |
Położenie na mapie Białorusi  | |
 54°55′37,3″N 27°22′09,3″E/54,927028 27,369250
| |
Pomimo tragicznych doświadczeń podczas II wojny światowej, kiedy z rąk Niemców i Rosjan zginęło dwóch proboszczów parafii, kościół w Wołkołacie był nieprzerwanie otwarty w okresie okupacji niemieckiej i władzy sowieckiej.
Historia
edytujPierwszy kościół w Wołkołacie został ufundowany w 1520[2][3][4]. Kościół prawdopodobnie uległ zniszczeniu podczas reformacji, ponieważ w 1624 r.[5][6] podkomorzy oszmiański Jan Dołmat-Isajkowski dokonał kolejnej fundacji kościoła i plebanii. W 1748 r. wybudowano nową, murowaną dzwonnicę[3].
W 1713 r. oprócz proboszcza ks. Józefa K. Kleczkowskiego funkcję pomocniczą administratora plebanii pełnił ks. Michał Paweł Górski. W 1724 r. w parafii wprowadzono Bractwo Opatrzności Bożej, którego podstawą założenia był przywilej papieża Innocentego XIII[3]. W 1744 r. parafia leżała w dekanacie połockim diecezji wileńskiej. W latach 1761–1794 proboszczem był ks. Michał Antoni Halicki. Parafia miała wówczas kaplicę w Januszowie u Oskierków, trzy cmentarze z których tylko kościelny był ogrodzony, w parafialnej szkole uczył Stefan Krajewski (w 1777 r. zapisanych było 4 mieszczańskich dzieci)[3].
Po rozbiorach Polski parafia stała się w nowej diecezji mińskiej beneficjum dla kanoników i pracowników katedry. Tzw. „intraty proboszczowskie” przeznaczono na utrzymanie wikarych katedralnych. W 1849 r. wraz z całym dekanatem wilejskim parafia Wołkołata została włączona do diecezji wileńskiej, tym razem w dekanacie nadwilejskim. Do parafii należały oprócz miasteczka Wołkołata 72 wioski. W 1850 r. parafia posiadała kaplicę w Żośnie Starym, w 1863 r. także w Teresdworze i na cmentarzu[3].
W 1877 r. postawiono nowe ogrodzenie wokół kościoła, a w 1896 r. pokryto je dachówką. W latach 1884–1893 staraniem proboszcza ks. dziekana Nikodema Cycena wybudowano nową świątynię, a dokładnie obudowano starą drewnianą, ceglano-kamiennymi ścianami. W ten sposób pod pozorem remontu, udało się obejść carski zakaz budowy nowych świątyń, wprowadzony jako represja po powstaniu styczniowym[7]. W 1884 r. wybudowano również plebanię. Ksiądz Cycen był inicjatorem założenia na nowo „domu ubogich”, jaki utrzymywał się z ofiar zbieranych na cmentarzu w dzień Wszystkich Świętych i Dzień Zaduszny. W 1893 r. konsekrowano nowy kościół[3].
Ks. Romuald Dronicz
edytujOd 1938 r. proboszczem parafii był ks. Romuald Dronicz. 14 października 1938 r. wydano pozwolenie na budowę kaplicy w Zawliczu[3]. Po wybuchu II wojny światowej, podczas okupacji rosyjskiej, proboszcz sprzedawał swoje prywatne mienie, by zapłacić nakładane przez okupanta podatki i nie dopuścić do zamienienia kościoła w magazyn. Po niemieckim ataku na ZSRR pomagał m.in. jeńcom rosyjskim (opanował epidemię, która wybuchła w obozie jenieckim w Wołkołacie) oraz Żydom. W czerwcu 1942 r. został aresztowany przez Niemców w czasie Polenaktion – masowych aresztowań polskiej inteligencji. Był więziony w Berezweczu. 4 lipca 1942 r. został zamordowany w lesie Borek wraz z 4 innymi kapłanami[8][9].
Ks. Eugeniusz Łatecki
edytujPo aresztowaniu ks. Romualda Dronicza administratorem parafii był ks. Eugeniusz Łatecki, proboszcz parafii w Drozdowszczyźnie[10].
20 czerwca 1943 roku ks. dziekan Jan Romejko z Łuczaju powiadomił ks. Łateckiego o grasującej na terenie jego parafii „uzbrojonej bandzie” i nie radził mu jechać do Drozdowszczyzny. Ten jednak pojechał. Wieś została zaatakowana przez oddział sowieckich partyzantów. W trakcie grabieży Rosjanie zamordowali co najmniej 5 osób. Po mszy św. niedzielnej wyprowadzony z kościoła, przestrzelono mu obie ręce, którymi trzymał uzdę konia, wybito kolbą karabinu oko, po czym zamordowano strzałami z karabinu maszynowego. Kapłan został pochowany na cmentarzu w Duniłowiczach[10][11][12].
Okres powojenny
edytujW latach 1961–1984 proboszczem był ks. Kazimierz Tomkowicz, były kapelan AK i więzień łagrów sowieckich w latach 1949–1953[13].
Po śmierci ks. Tomkowicza, przez kolejne cztery lata, posługę duszpasterską w parafii wykonywali sąsiedni proboszczowie. Opiekę nad parafią sprawował w tym czasie ks. Franciszek Grynkiewicz, później w latach 1985–1986 r. dojeżdżał ks. Edmund Dowgiłowicz-Nowicki, a od 1987 r. pojawiał się jako wikariusz o. Piotr Jasiewicz, który po roku pracy dojazdowej otrzymał pozwolenie na zamieszkanie tu na stałe. Z inicjatywy o. Jasiewicza wyremontowano świątynię, uporządkowano teren przykościelny oraz zadbano o rozwój kaplic w Sierhach i Janczukach[3]. Kaplica Matki Bożej Ostrobramskiej w Janczukach została w 1994 r. przerobiona z domu mieszkalnego[14]. Z obszaru parafii wydzielono nową parafię św. Piotra i Pawła w Sierhach. 13 czerwca 2019 r. uroczyście poświęcono kaplicę św. Antoniego Padewskiego w Horodyszczach przerobioną z dawnego kołchozowego kantoru.
Liczba katolików, wiernych parafii, w poszczególnych latach.
| imię i nazwisko | daty urzędowania |
|---|---|
| Ks. Stanisław Święcicki | 1638–1641 |
| Ks. Marcin Borzęcki | 1651–1674 |
| Ks. Władysław Dzięgielewski | 1682–1695 |
| Ks. Kazimierz Kurpowski | 1695–1698 |
| Ks. Józef Kleczkowski | 1710–1737 |
| Ks. Bonifacy Klaczkowski | 1749–1750 |
| Ks. Michał Antoni Halicki | 1761–1794 |
| Ks. Jarostyw | 1791 |
| Ks. Zygmunt Łastowski | 1798 |
| Ks. Bazyli Salmonowicz | 1798–1802 |
| Ks. Zienkowicz | –1816 |
| Ks. Bazyli Ginko | 1816–1839 |
| Ks. Marcin Augustynowicz | 1841–1868 |
| Ks. Abdon Andrzejkowicz | 1868–1870 |
| Ks. Nikodem Cycen | 1871–1901 |
| Ks. Bolesław Sokołowski | 1901–1911 |
| Ks. Wincenty Gabiszewski | 1911–1917 |
| Ks. Adolf Ołdziejowski | 1917–1924 |
| Ks. Mieczysław Sawicki | 1924–1927 |
| Ks. Aleksander Hanusewicz | 1927–1936 |
| Ks. Jan Jaśkiewicz | 1936–1938 |
| Ks. Romuald Dronicz | 1938–1942 |
| Ks. Eugeniusz Łatecki | 1942–1943 |
| Ks. Stanisław Górski | 1943–1961 |
| Ks. Kazimierz Tomkowicz | 1961–1984 |
| vacat | 1984–1988 |
| O. Piotr Jasiewicz OFMCap | 1988–2016 |
| Ks. Oleg Piwowar | 2016– |
Przypisy
edytuj- ↑ Ваўкалаты – Парафія Св. Яна Хрысціцеля [online], Віцебская дыяцэзія рыма-каталіцкага касцёла ў Беларусі [dostęp 2020-04-02] (ros.).
- ↑ Inne źródła mówią o 1522, 1524 oraz 1525 r.
- ↑ a b c d e f g h i j K. Shastouski, Wołkołata | Kościół Św. Jana Chrzciciela – Komentarze [online], Radzima [dostęp 2020-04-03].
- ↑ Ва ўрачыстасць Яна Хрысціцеля біскуп Алег Буткевіч наведаў з пастырскай візітацыяй парафію ў Ваўкалаце | Каталіцкі Веснік [online], catholicnews.by [dostęp 2020-04-03] (ros.).
- ↑ Inne źródła wskazują 1625 r.
- ↑ Касцёл Іаана Хрысціцеля. Докшыцкі раён, в. Валкалата [online], pridvinie.vlib.by [dostęp 2020-04-15].
- ↑ Wołkołata – wieś w Dokszyckim powiatu, Witebskiego obwodu Białorusi. Kościół, Atrakcje i Zabytki, Podróż i Turyzm, Pomniki architektury. [online], vedaj.by [dostęp 2020-04-02] (pol.).
- ↑ Romuald Dronicz. Martyrologium [online], www.swzygmunt.knc.pl [dostęp 2020-04-02].
- ↑ Czas miłosierdzia [online], archibial.pl [dostęp 2020-04-02].
- ↑ a b Eugeniusz Łatecki. Martyrologium [online], www.swzygmunt.knc.pl [dostęp 2020-04-18].
- ↑ Ks. Tadeusz Krahel: Ks. Eugeniusz Łatecki (20 VI 1943). Czas Miłosierdzia On Line. [dostęp 2015-10-25]. (pol.).
- ↑ Gienek: Zabójstwo księdza, czyli zbrodnia partyzantów sowieckich. Miasto Postawy i okolice. [dostęp 2015-10-25]. (pol.).
- ↑ „Dziadek w polskim mundurze”: Karol Tomkowicz [online], Związek Polaków na Białorusi, 23 czerwca 2015 [dostęp 2020-04-01] (pol.).
- ↑ Catholic.by – Ваўкалата – парафія Яна Хрысціцеля [online], old.catholic.by [dostęp 2020-04-02] (biał.).