Wikipedia

Pakoszówka

wieś w województwie podkarpackim

Pakoszówka – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie sanockim, w gminie Sanok[4][5]. Leży w dolinie pomiędzy wzniesieniami nieprzekraczającymi 400 m n.p.m. o nazwach Babi dział i Koci Zamek w paśmie Krzemienica, a górą Wroczeń (502 m n.p.m.), nad bezimiennym potokiem wpływającym do potoku Różowy.

Pakoszówka
wieś
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Powiat

sanocki

Gmina

Sanok

Liczba ludności (2022)

957[2]

Strefa numeracyjna

13

Kod pocztowy

38-507[3]

Tablice rejestracyjne

RSA

SIMC

0359474[4]

Położenie na mapie gminy wiejskiej Sanok
Mapa konturowa gminy wiejskiej Sanok, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Pakoszówka”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Pakoszówka”
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Pakoszówka”
Położenie na mapie powiatu sanockiego
Mapa konturowa powiatu sanockiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Pakoszówka”
Ziemia49°37′25″N 22°06′08″E/49,623611 22,102222[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Przez wieś przebiega droga wojewódzka nr 886 do Rzeszowa i Sanoka.

Wieś należy do rzymskokatolickiej parafii św. Jana Chrzciciela należącej do dekanatu Grabownica[6].

Integralne części wsi Pakoszówka[4][5]
SIMC Nazwa Rodzaj
0359480 Dołoszyce część wsi
0359497 Koszary część wsi
0359505 Kuczmiaki część wsi
0359511 Mazury część wsi

Historia

edytuj

Okolice Pakoszówki zgodnie z najnowszymi badaniami archeologicznymi zasiedlone były już w okresie wpływów rzymskich[7]. Tereny te były zamieszkane przez Wandalów na przełomie II/III w. n.e. Świadczą o tym wykopaliska archeologiczne z ostatnich lat[8]. Jak wynika z informacji historycznych wieś ta została założona w 1348 przez Mikołaja Pakosza, który otrzymał te ziemie od króla Kazimierza za zasługi wojenne, a od nazwiska którego wieś otrzymała swoją nazwę[9].

We wsi urodzili się Petro Kocyłowski (1845–1920), poseł Sejmu Krajowego Galicji III kadencji (1870–1876) i jego syn, biskup przemyski greckokatolicki, błogosławiony męczennik Jozafat Kocyłowski (1876–1947).

W połowie XIX wieku właścicielami posiadłości tabularnej w Pakoszówce byli spadkobiercy Giebułtowskiego i współwłaściciele[10]. Na początku XX wieku właścicielem wsi był Paweł Tyszkowski (w 1905 posiadał we wsi obszar 604,7 ha[11], w 1911 posiadał 604 ha[12]), który zapisał wieś w testamencie Polskiej Akademii Umiejętności. W 1900 zostało utworzone Kółko Rolnicze, sześć lat później Ochotnicza Straż Pożarna. W roku 1911, a więc trzy lata przed wybuchem I wojny światowej na terenie miejscowości powstaje Drużyna Bartoszowa. Tuż po zakończeniu I wojny światowej powstała kapela wiejska, która dała zaczątek orkiestrze dętej OSP. Powstanie orkiestry datuje się na 1921, a jej pierwszy koncert galowy na 1926 w Sanoku[13]. W 1922 na terenie wsi powstało Koło Gospodyń Wiejskich, jako jedne z pierwszych na terenie powiatu sanockiego[14].

W czasie okupacji niemieckiej na terenie wsi działał ruch oporu, którego członkowie po dekonspiracji przez gestapo zostali rozstrzelani 20 marca 1944 w Falejówce. Byli to: Antoni i Władysław Dąbrowscy, Stanisław Pisula, Tadeusz Ciupa, Stanisław Winnicki i Ludwik Błaszczak.Wraz z nimi zginęli mieszkańcy Falejówki: Mieczysław Batruch i Ryszard Beseman[15]. Bohaterzy zostali uczczeni pomnikiem, który znajduje się w centrum miejscowości. Obok ich nazwisk widnieją jeszcze inni polegli: Julian Latoś, Kazimierz Ciupa i Władysława Oleniacz.

W 1891 roku został postawiony pierwszy drewniany budynek szkoły, a w 1924 roku dobudowano drugą salę szkolną. Kolejny budynek oddano do użytku w 1961, który funkcjonuje do dziś. W latach 1977–2008 nosiła imię sowieckiego oficera kpt. Aleksandra Pawłowicza-Hulewicza[16]. Od 2010 Szkoła Podstawowa w Pakoszówce nosi imię Ignacego Łukasiewicza[17] Przedszkole zostało utworzone w 1957 roku, a jego nowy budynek oddano do użytku w 1994[18].

Po II wojnie światowej na terenie wsi funkcjonował Państwowy Ośrodek Hodowli Zarodowej, który wiódł prym w hodowli bydła rasy simentalskiego. W 1979 gospodarstwo odwiedził ówczesny I Sekretarz PZPR Edward Gierek. Ośrodek zakończył swoją działalność w 1995.

Pakoszówka była siedzibą redy gromady Pakoszówka w latach 1954–1968, obejmując sołectwa: Pakoszówka, Strachocina oraz Lalin (od 1960). Po jej zniesieniu w gromadzie Jurowce.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.

W 2008 roku założono Klub Sportowy Victoria Pakoszówka.

17 marca 2024 roku odbyła się uroczystość odsłonięcia pomnika upamiętniającego mieszkańców Pakoszówki pomordowanych i poległych podczas II wojny światowej.[19]

Urodzeni w Pakoszówce

edytuj
  • Włodzimierz Marczak (1922–2016), polski pisarz i poeta pochodzenia ukraińskiego.
  • Josyf Marczak „Ostryj” (1925–1951), młodszy brat Włodzimierza Marczaka. Członek OUN-UPA, w podziemiu od 1945 r.; m.in. był w bojówce SB 1. rejonu Nadrejonu „Beskyd” I Okręgu OUN pod dowództwem „Hucuła” (N.N.), latem 1948 r. przedostał się na Zachód, przez jakiś czas pracował we Francji, w 1950 r. jako „Ernest” przeszedł przeszkolenie zorganizowane przez wywiad brytyjski, zginął w walce z grupą operacyjną MGB[20].
  • Jozafat Kocyłowski (1876–1947), greckokatolicki biskup przemyski, męczennik, błogosławiony Kościoła katolickiego. Patron Niepublicznego Przedszkola w Pakoszówce.
  • Petro Kocyłowski (ur. 1845–1920), ziemianin, działacz polityczny. Ojciec biskupa Jozafata Kocyłowskiego.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 96393
  2. ↑ Raport o stanie gminy Sanok za 2022 rok [online], Biuletyn Informacji Publicznej Urząd Gminy Sanok, 22 maja 2023 [dostęp 2023-07-16] (pol.).
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 901 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT.
  5. ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  6. ↑ Dekanat na stronie archidiecezji.
  7. ↑ Rocznik Przemyski” tom 42, z. 2, Archeologia, Przemyśl 2006 R. Madyda-Legutko, E. Pohorska-Kleja, J. Rodzińska-Nowak. Osada z okresu rzymskiego w Pakoszówce, stan. 1, pow. Sanok.
  8. ↑ Archeolodzy odkryli w Pakoszówce cmentarzysko Wandalów. Groby są bogato wyposażone w broń, biżuterię i przedmioty codziennego użytku (FILM, ZDJĘCIA), „eSanok.pl” [dostęp 2018-01-02] (pol.).
  9. ↑ W. Makarski, Nazwy miejscowości dawnej ziemi sanockiej, Lublin 1986, s. 122., 2 stycznia 2018.
  10. ↑ Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w królestwie Galicyi i Lodomeryi jakoteż w wielkim księstwie Krakowskiem i księstwie Bukowińskiem, pod względem politycznej i sądowej organizacyi kraju wraz z dokładnem oznaczeniem parafii, poczt i właścicieli tabularnych, ułożony porządkiem abecadłowym. Lwów: Karol Wild, 1855, s. 155.
  11. ↑ Alojzy Zielecki, Życie gospodarcze, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995. s. 405.
  12. ↑ Skorowidz powiatu sanockiego wydany na podstawie dat zebranych w roku 1911. Sanok: 1911, s. 14.
  13. ↑ Aktualność – Orkiestra Dęta z Pakoszówki świętuje w niedziele 90 lat istnienia – iSanok, „iSanok” [dostęp 2018-01-02] [zarchiwizowane z adresu 2018-01-03] (pol.).
  14. ↑ Święto Kół Gospodyń Wiejskich – 90 lat Koła Gospodyń Wiejskich z Pakoszówki, „eSanok.pl” [dostęp 2018-01-02] (pol.).
  15. ↑ Oddali hołd i uczcili pamięć bohaterów z Falejówki i Pakoszówki (ZDJĘCIA), „eSanok.pl” [dostęp 2018-01-02] (pol.).
  16. ↑ W hołdzie radzieckiemu oficerowi. Szkole podstawowej w Pakoszówce nadano imię A. Hulewicza. „Nowiny”, Nr 255 z 9 listopada 1977, s. 1.
  17. ↑ Uroczystość nadania imienia Szkole Podstawowej w Pakoszówce ZDJĘCIA, „eSanok.pl” [dostęp 2018-01-02] (pol.).
  18. ↑ Urocze występy przedszkolaków, dużo radości i wyjątkowa atmosfera. Przedszkole w Pakoszówce ma już 60 lat (ZDJĘCIA), „eSanok.pl” [dostęp 2018-01-02] (pol.).
  19. ↑ Trol Intermedia / 2ClickPortal, Uroczystość odsłonięcia pomnika w Pakoszówce: Pamięć i szacunek dla Bohaterów II Wojny Światowej [online], Gmina Sanok, 19 marca 2024 [dostęp 2024-03-19] (pol.).
  20. ↑ Igor Halagida, Operacja Zenona, Warszawa 2005, s. 166

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Pakoszówka&oldid=75299130”