Pałac w Racocie
Pałac w Racocie – zabytkowy pałac we wsi Racot w województwie wielkopolskim. Pałac powstał w II poł. XVIII w., natomiast w zależności od źródła podawane są różne lata[2][3][4].
 nr rej. 355/A z 31.01.1952[1]
| |
 Fasada pałacu (2009) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Dworcowa 5 |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny | |
| Ważniejsze przebudowy |
II poł. XVIII w. |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Kościan  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kościańskiego  | |
 52°03′34,94″N 16°42′28,84″E/52,059706 16,708011
| |
Historia
edytujDwór w Racocie – należący do Broniszów – rozbudowała Dorota z Broniszów Jabłonowska, żona księcia i wojewody rawskiego, jednak został zniszczony w czasie walk Rosjan z konfederatami barskimi[5][6]. Przed jej śmiercią powstały dwie oficyny oraz budynki gospodarcze określane jako stajnia i wozownia, a przebudowane z dawnej gorzelni[3][5][6]. Syn Doroty – książę Antoni Barnaba Jabłonowski, wojewoda poznański – rozbudował dwór na pałac, a z tyłu za pałacem założył park w stylu angielskim o powierzchni 10,95 ha[3][6]. Pałac stanowił ważny ośrodek kulturalny: dla miejscowego teatrzyku sztuki pisał mieszkający w regionie Józef Wybicki, a w dworze zatrzymywali się znamienici goście, m.in. pierwszy prezydent Warszawy Ignacy Wyssogota Zakrzewski, ks. Józef Poniatowski i Tadeusz Kościuszko[2][3][6][7].
W roku 1799 książę Jabłonowski odsprzedał pałac i dobra racockie Wilhelmowi Orańskiemu, późniejszemu królowi Niderlandów[5]. Z końcem XIX w. wnuczka króla Wilhelma I – księżniczka Zofia Holenderska – wniosła Racot w posagu książęcej rodzinie Sachsen-Weimar-Eisenach[5][6]. W roku 1902 wielki książę saksoński Wilhelm Ernst dobudował skrzydło północne pałacu, w którym urządzono liczne pokoje gościnne[4].
Na mocy zapisów traktatu wersalskiego z 1919 roku dobra racockie wraz z pałacem przeszły na własność skarbu Państwa Polskiego. W 1921 roku zespół pałacowy decyzją rady ministrów przeznaczono na rezydencję prezydentów Rzeczypospolitej Polskiej[4][5]. W lipcu 1927 roku w Racocie przebywał na dwutygodniowym wypoczynku Ignacy Mościcki wraz z małżonką i adiutantem generalnym, płk. Sergiuszem Zahorskim[8].
W roku 1928 została powołana jedna z trzech przedwojennych polskich stadnin – Państwowa Stadnina Koni w Racocie. W latach 1968–1970 budynek wyremontowano[4]. W 1995 roku Państwową Stadninę Koni w Racocie przekształcono w spółkę skarbu Państwa nadzorowaną przez Agencję Nieruchomości Rolnych. W stadninie hodowane są konie rasy wielkopolskiej i szlachetnej półkrwi. W latach 80. XX wieku stadnina z 700 końmi była największą w Europie[2][3][7]. Od 1968 podejmowano również eksperymenty z konikami polskimi[2][7].
W latach 2000–2004 pałac poddano kapitalnemu remontowi. Po jego zakończeniu utworzono Ośrodek Szkoleniowo-Rekreacyjny dysponujący hotelem, restauracją oraz zapleczem do świadczenia usług turystycznych i łowieckich. Od 2019 roku w Pałacu odbywają się tematyczne kolonie dla dzieci i młodzieży. Częściowo zachował się oryginalny wystrój wnętrz, w tym sztukaterie i meble[4][5].
Opis
edytujKlasycystyczny piętrowy pałac wybudowany na planie prostokąta, kryty dachem czterospadowym. Od frontu portyk z czterema kolumnami doryckimi podtrzymującymi fronton zawierający kartusz z herbem Jabłonowskich[2] oraz orderami: Orła Białego i św. Stanisława[9].
Zabudowa jest w pełni jednorodna, z przewagą stylu klasycystycznego (pałac) oraz wpływami baroku (oficyny). Projekt przypisuje się najczęściej Dominikowi Merliniemu, twórcy m.in. Łazienek Królewskich, warszawskiej rezydencji Jabłonowskich oraz pałacu w Rogalinie[2][4][5][7]. Autorstwo projektu wzbudza wątpliwości – być może współczesną formę pałacu zaprojektował Jan Chrystian Kamsetzer[5].
Przypisy
edytuj- ↑ Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków na terenie województwa wielkopolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 86. [dostęp 2014-03-03].
- ↑ a b c d e f Kazimierz Szalewski: Leszno i okolice. Sport i Turystyka, 1981, s. 114-115. ISBN 83-217-2348-9.
- ↑ a b c d e Paweł Anders: Pojezierze Leszczyńskie. Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1985, s. 95. ISBN 83-7005-010-7.
- ↑ a b c d e f Alicja Dziewulska, Jan Maj: Kościan: mapa topograficzna Polski. Wydanie turystyczne. Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo Geodezyjno-Kartograficzne, 1997. ISBN 83-7135-149-6.
- ↑ a b c d e f g h Pałac w Racocie. Region Wielkopolska. [dostęp 2013-03-03].
- ↑ a b c d e Racot, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 369.
- ↑ a b c d Franciszek Jaśkowiak, Włodzimierz Łęcki: Poznań i okolice. Sport i Turystyka, 1983, s. 265. ISBN 83-217-2434-5.
- ↑ „Żołnierz Wielkopolski” Nr 41 (255) z 14 sierpnia 1927 r.
- ↑ Racot