Pałac Juliusza Heinzla w Łodzi (1890–1942)
Pałac Juliusza Heinzla – istniejący w latach 1890–1942 pałac, należący do Juliusza Heinzla, położony na terenie parku Julianowskiego w Łodzi.
 Pałac w latach 10. XX w. | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres | |
| Typ budynku |
pałac |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Inwestor | |
| Ukończenie budowy |
1890 |
| Zniszczono |
6 września 1939 |
| Pierwszy właściciel | |
| Kolejni właściciele |
Urząd Miasta Łodzi |
Położenie na mapie Łodzi  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |
 51°48′10,4″N 19°26′34,8″E/51,802889 19,443000
| |
Historia
edytujPark Julianowski wraz z obszarem, na którym znajduje się pałac, należał pierwotnie do rodu Zawiszów i wchodził w skład majątku Marysin III. Majątek został zlicytowany w latach 80. XIX w. i zakupiony przez Juliusza Heinzla[1]. W 1890 Juliusz Heinzel na terenie ogrodu przynależącego do folwarku, w miejscu drewnianego dworu na wzniesieniu terenu, wybudował pałac według projektu architekta Ottona Gehliga[2] i Alwila Jankaua[3] za kwotę 60 tys. rubli[4]. W pałacu Heinzlowie gromadzili dzieła malarstwa, rzeźby i broni średniowiecznej[5]. Synowie Juliusza Heinzla – Juliusz Teodor Heinzel i Ludwik Heinzel – organizowali w nim huczne przyjęcia[2], ich gośćmi byli m.in. Franciszek Żwirko, Eugeniusz Bodo i biskup Wincenty Tymieniecki[6].
W 1938 w związku z zadłużeniem rodu Heinzlów Ryszard Heinzel sprzedał majątek w Julianowie za 1,2 mln zł. Nowym nabywcą zostały władze miejskie Łodzi, przeznaczając obiekt pałacu na Muzeum Regionalne[5]. W chwili wybuchu II wojny światowej w pałacu mieścił się sztab Armii „Łódź”. 6 września 1939 został on zbombardowany przez lotnictwo niemieckie, wskutek czego zginęło kilku polskich żołnierzy, a dowódca armii Juliusz Rómmel został ogłuszony[2][7][8]. Zrujnowany pałac został opuszczony. W 1942 Niemcy rozebrali jego ruiny, a założenie parkowe znacząco przekształcili[2].
Pałac w kulturze
edytujPałac Roberta Kesslera w powieści Władysława Reymonta „Ziemia Obiecana” był inspirowany pałacem Juliusza Heinzla. Autor opisał w niej huczne przyjęcia wystawiane przez Kesslera[2].
Architektura
edytujPałac powstał nawiązując stylu włoskiego renesansu. Bryła powstała na rzucie wydłużonego prostokąta z piętrowymi skrzydłami. W środkowej części pałacu usytuowana była trójkondygnacyjna wieża, w której przyziemiu zlokalizowana była szeroka, sklepiona brama z dwustronnym podjazdem. W sąsiedztwie pałacu znajdował się zwierzyniec i ogród warzywny[2].
Upamiętnienie
edytujW miejscu dawnej lokalizacji pałacu usytuowano głaz z tablicą upamiętniającą żołnierzy poległych podczas bombardowania pałacu 6 września 1939[9].
Przypisy
edytuj- ↑ Anna Kaniewska, Najstarsze łódzkie parki [online], 3 kwietnia 2009.
- ↑ a b c d e f Wacław Pawlak, Ślad w pamięci, ślad w przestrzeni. Julianów – letnia rezydencja Heinzlów, „Kronika Miasta Łodzi” (2), 2006.
- ↑ Krzysztof Stefański, Atlas architektury dawnej Łodzi: do 1939 r., Archidiecezjalne Wyd. Łódzkie, 2003, ISBN 978-83-87931-88-9 [dostęp 2022-12-01] (pol.).
- ↑ Gdzie są Niemcy z tamtych lat – wspomnienia łódzkich Niemców. Sag mir, wo die Deutschen sind – Erinnerungen der lodzer Deutschen. Praca zbiorowa pod redakcją Krystyny Radziszewskiej. Wydawnictwo Literatura, Łódź 1999, s. 22–27, język polski i niemiecki, ISBN 83-87080-91-8.
- ↑ a b Agnieszka Lorenc-Karczewska, Dwory i pałace okolic Łodzi, Regionalny Ośrodek Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego w Łodzi, 1997, ISBN 978-83-86334-02-5 [dostęp 2022-12-01] (pol.).
- ↑ Rodzina Heinzlów / przewodnik / miejmiejsce.com [online], miejmiejsce.com [dostęp 2022-12-01] (pol.).
- ↑ Kartka z kalendarza. Powietrzny atak na pałac w parku Julianowskim [online], Urząd Miasta Łodzi [dostęp 2022-11-10] (pol.).
- ↑ Julianów, czyli najbardziej elegancka część robotniczej Łodzi [online], Dziennik Łódzki [dostęp 2022-12-01] (pol.).
- ↑ Ryszard Bonisławski, Spacerownik łódzki, Warszawa: Agora, [2008?], ISBN 978-83-7552-204-4, OCLC 1280765503 [dostęp 2022-12-01].