Juliusz Heinzel
Juliusz Józef Heinzel baron von Hohenfels[1] (ur. 2 grudnia 1834 w Łodzi, zm. 8 sierpnia 1895 w Coburgu w Turyngii[2][3]) – łódzki fabrykant pochodzenia niemieckiego.
_2.jpg)
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
fabrykant |
| Małżeństwo |
Paulina Folkman |
| Dzieci |
Juliusz Teodor, |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys
edytujPochodzenie, młodość i rodzina
edytujRodzina Heinzlów przybyła do Łodzi prawdopodobnie z Czech lub Dolnego Śląska w latach 30. XIX wieku[2]. Rodzicami Juliusza byli Jan Heinzel i Franciszka z domu Hanke, należący do katolickich Niemców. Ich syn otrzymał solidne choć domowe wykształcenie średnie. Po studiach technicznych wstąpił do zgromadzenia łódzkich majstrów. Praktykę zdobywał w tkalni Karola Scheiblera[4].
W 1856 roku ożenił się z Pauliną Folkman. Miał pięcioro dzieci: Juliusza Teodora (ur. 1861), Ludwika Henryka (ur. 1863), Emilię Walerię (ur. 1865), Rozalię i Adolfa (zm. 1892)[5].
Kariera
edytujUczestniczył w łódzkich buntach robotniczych, tj. w tzw. luddyzmie łódzkim w 1861 roku. W 1864 roku, przy ulicy Piotrkowskiej 104, założył własną mechaniczną tkalnię towarów wełnianych. W przeciągu kilku lat (około 1874 roku) wyrósł na króla wełny posiadając największy na terenie Królestwa Polskiego kompleks produkcyjny wytwarzający wyroby wełniane i półwełniane.
W 1879 roku Juliusz Heinzel wszedł w spółkę z Juliuszem Kunitzerem, z którym stworzył kompleks przemysłowy (m.in. przędzalnię cienkoprzędną, tkalnię, bielnik, apreturę, farbiarnię, drukarnię, szkołę oraz osiedle robotnicze), na Widzewie – „Widzewską Manufakturę”. 14 lipca 1889 roku uzyskał pozwolenie na założenie Manufakturowego Towarzystwa Akcyjnego Juliusza Heinzla[6].
W październiku 1884 roku został odznaczony orderem Świętego Stanisława II klasy za gorliwość okazaną przy dziele budowy cerkwi św. Aleksandra Newskiego w Łodzi przy ul. Widzewskiej (ob. ul. Kilińskiego 56)[7]. W marcu 1888 roku otrzymał Order Świętej Anny II klasy[8].
W 1888 wylicytował część majątku zadłużonego Augusta Zawiszy, która obejmowała Arturówek i Marysin, w którym m.in. rozwinął folwark Marysin w wielkoobszarowe gospodarstwo rolne[9][10][11]. W 1891 roku nabył dobra ziemskie i zamek Hohenfels w księstwie Sachsen-Coburg-Gotha wraz z przywiązanym do nich tytułem barona[2][12]. Był to jedyny tego typu przypadek w Łodzi. W 1893 roku został oskarżony o nielegalne używanie tytułu barona von Hohenfels. Rozprawa odbyła się 29 marca w sądzie okręgowym w Piotrkowie Trybunalskim. Oskarżycielem był podprokurator A. Heincyg, obrońcą – Andrejewski z Petersburga, jako świadkowie zeznawali naczelnik powiatu łódzkiego Kwarenberg i inżynier architekt Ignacy Markiewicz. Sąd wydał wyrok uniewinniający[13].
Śmierć i spuścizna
edytujJuliusz Heinzel zmarł 8 sierpnia 1895 roku w Coburgu. Jego pogrzeb odbył się w Łodzi ze wspaniałym przepychem 14 sierpnia (w przeddzień i w dniu pogrzebu wstrzymały pracę obie jego fabryki)[14]. Pozostawił dwa pałace: przy ulicy Piotrkowskiej 104 oraz Pałac Heinzla w Julianowie w parku nazwanym od jego imienia Parkiem Julianowskim. Pałac w Julianowie, w którym znajdowała się siedziba Armii „Łódź”, został zniszczony podczas bombardowania w 1939 roku[2].
Po śmierci Heinzla, jego majątek przejął w większości Juliusz Teodor Heinzel (ur. 7 stycznia 1861)[12], z wyłączeniem dóbr w Arturówku i Łagiewnikach, które przypadły Ludwikowi Heinzlowi[15], a rodzina wystawiła na Starym Cmentarzu przy ulicy Ogrodowej ogromny grobowiec rodzinny (był to ostatni pałac Heinzlów – jest miejscem spoczynku Juliusza Heinzla, jego żony Pauliny Folkman[2] oraz ich potomków). Dziś pełni funkcję kaplicy cmentarnej i podobnie jak pozostałe istniejące pałace Heinzla służy społeczeństwu Łodzi.
Wnuk Juliusza Juliusz Roman brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej, za co był odznaczony orderem Virtuti Militari, został zamordowany w 1940 roku przez NKWD w Charkowie[2].
Przypisy
edytuj- ↑ Kolekcje ziemi obiecanej. Zbiory artystyczne łódzkiej burżuazji wielkoprzemysłowej w latach 1880–1939, Warszawa: Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów, 2015, ISBN 978-83-64889-08-0, OCLC 939877246 [dostęp 2021-07-20].
- ↑ a b c d e f Leszek Skrzydło: Rody fabrykanckie. Łódź: Oficyna Bibliofilów, 1999, s. 17–18, 73–77, 80. ISBN 83-87522-23-6.
- ↑ Mirosław Dobrzański (red.), Z miasta i Okolic. Juliusz Heinzel..., „Tydzień”, nr 32, Rok XXIII, Petroków (Piotrków Trybunalski): Mirosław Dobrzański, 11 sierpnia 1895, s. 4 [dostęp 2016-10-01].
- ↑ Poczet Łódzkich Fabrykantów [online], 10 września 2017 [dostęp 2017-09-10] [zarchiwizowane z adresu 2017-09-10].
- ↑ Genealogiczna kartoteka – baza urodzeń, małżeństw i zgonów.
- ↑ Bolesław Knichowiecki (red.), Wiadomości bieżące. Nowe towarzystwo akcyjne, „Dziennik Łódzki”, nr 207, Rok VI, Łódź: Stefan Kossuth, 15 września 1889, s. 2, ISSN 1898-3111 [dostęp 2016-03-28].
- ↑ Zdzisław Kułakowski (red.), Kronika Łódzka. Jego Cesarska Mość..., „Dziennik Łódzki”, nr 232, Rok I, Łódź: Zdzisław Kułakowski, 16 października 1884, s. 2, ISSN 1898-3111 [dostęp 2015-10-24].
- ↑ Antoni Chomętowski (red.), Kronika Łódzka. Order, „Dziennik Łódzki”, nr 60, Rok V, Łódź: Stefan Kossuth, 16 marca 1888, s. 2, ISSN 1898-3111 [dostęp 2016-03-05].
- ↑ Andrzej. Gramsz, Las Łagiewnicki i okoliczne wsie, "Grako", 2002, ISBN 83-914994-1-3, OCLC 68643796 [dostęp 2022-08-07].
- ↑ Tadeusz (krajoznawca) Maćkowiak, Łagiewniki łódzkie : przewodnik, "Literatura", 2004, ISBN 83-89409-28-3, OCLC 69609560 [dostęp 2022-08-07].
- ↑ Page 47 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi. "Bałucki słownik 2" [online], centrumdialogu.com [dostęp 2022-08-07].
- ↑ a b Gdzie są Niemcy z tamtych lat – wspomnienia łódzkich Niemców. Sag mir, wo die Deutschen sind – Erinnerungen der lodzer Deutschen. Praca zbiorowa pod redakcją Krystyny Radziszewskiej. Wydawnictwo Literatura, Łódź 1999, S – 22-27, język polski i niemiecki, ISBN 83-87080-91-8.
- ↑ Mirosław Dobrzański (red.), Z miasta i Okolic. Z sądu, „Tydzień”, nr 14, Rok XXI, Petroków (Piotrków Trybunalski): Mirosław Dobrzański, 2 kwietnia 1893, s. 4 [dostęp 2016-08-19].
- ↑ Mirosław Dobrzański (red.), Z miasta i Okolic. Pogrzeb ś. p. Heintzla..., „Tydzień”, nr 34, Rok XXIII, Petroków (Piotrków Trybunalski): Mirosław Dobrzański, 25 sierpnia 1895, s. 3 [dostęp 2016-10-01].
- ↑ Kolekcje ziemi obiecanej. Zbiory artystyczne łódzkiej burżuazji wielkoprzemysłowej w latach 1880–1939, Warszawa: Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów, 2015, ISBN 978-83-64889-08-0, OCLC 939877246 [dostęp 2021-07-20].
Bibliografia
edytuj- Mauzoleum Heinzlów, „Gazeta Wyborcza”