Wikipedia

Pałac Hofburg w Innsbrucku

pałac w Innsbrucku

Pałac Hofburg w Innsbrucku (niem. Hofburg Innsbruck[1]) – pałac (pierwotnie zamek) cesarski z XV wieku (kilkakrotnie przebudowywany i rozbudowywany) w Innsbrucku w Austrii; dawna rezydencja Habsburgów; jedna z głównych historycznych atrakcji turystycznych miasta[2], zabytek nieruchomy Tyrolu[1].

Pałac Hofburg w Innsbrucku
Hofburg Innsbruck
Zabytek: nr rej. 28762[1]
Ilustracja
Fasada wschodnia (2013)
Państwo

 Austria

Miejscowość

Innsbruck

Adres

Rennweg 1, 70101 Innsbruck[1]

Inwestor

Habsburgowie

Kondygnacje

4-5

Powierzchnia użytkowa

około 5 tys.

Rozpoczęcie budowy

XV wiek

Ważniejsze przebudowy

XVI w., XVIII w.

Pierwszy właściciel

Habsburgowie

Obecny właściciel

skarb państwa Austrii

Plan budynku
Plan budynku
Położenie na mapie Austrii
Mapa konturowa Austrii, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Pałac Hofburg w Innsbrucku”
Położenie na mapie Tyrolu
Mapa konturowa Tyrolu, w centrum znajduje się punkt z opisem „Pałac Hofburg w Innsbrucku”
Położenie na mapie Innsbrucku
Mapa konturowa Innsbrucku, w centrum znajduje się punkt z opisem „Pałac Hofburg w Innsbrucku”
Ziemia47°16′07,9″N 11°23′40,5″E/47,268861 11,394583
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Historia

edytuj

Hofburg jest chronologicznie drugą siedzibą władców Tyrolu, po zamku Andechs(inne języki)[3] (trzecią siedzibą był Neuer Hof (zob. Złoty Dach))[3]. Początek dziejów posiadłości wyznacza zakup kilku domów w Innsbrucku w dzielnicy Nordostdecke przez Leopolda IV Habsburga[3] (około 1380 roku[1]). Zygmunt Habsburg na bazie tych domów (m.in. części klasztoru Stams[4]) oraz jeszcze kilku dokupionych przez siebie[3] zlecił budowę zamku w 1460 roku[5] i to jego uważa się za faktycznego założyciela Hofburga[3]. Pierwotny zamek został wybudowany w stylu późnego gotyku[2] (wygląd zabudowań z tego okresu przedstawił Albrecht Dürer na akwareli pt. Hof der Innsbrucker Burg (ohne Wolken) z około 1495 roku[6]). Cesarz Maksymilian, który miał tytuł hrabiego Tyrolu[3], rzadko odwiedzał Tyrol[3], choć w Innsbrucku wziął ślub z Bianką Marią Sforzą w 1493 roku[7], która bywała na zamku[3]. Maksymilian I rozpoczął rozbudowę zamku około 1500 roku[3] (wydłużono go wówczas aż do linii murów miejskich[4]), a Niklasowi Türingowi starszemu zlecił przebudowę wieży Saggentor zwanej później Wappenturm[3] (obecnie Südturm[8]). Jörg Kölderer namalował na wieży 56 herbów rzeczywistych i uroszczonych posiadłości cesarza[3]. Sala balowa nazywana Salą Olbrzymów[9] (lub Gigantów[10]) (niem. Riesensaal[11]) została wówczas pokryta malowidłami, które przedstawiały m.in. Herkulesa[3] (stąd nazwa[12]). Zamek nawiedził pożar w 1534 roku[3], po tym zdarzeniu przebudowano go w stylu renesansowym[3] pomiędzy 1534 a 1540 rokiem[12] za panowania cesarza Ferdynanda I Habsburga[3] według projektu Luciusa de Spaciisa[1]. Powstało w tym czasie skrzydło północne i zachodnie[3]; północną część zamku budowano w latach 1533–1568[13].

W 1578 roku wzniesiono przy pałacu w kościele Hofkirche(inne języki) Srebrną Kaplicę przeznaczoną na mauzoleum arcyksięcia Ferdynanda II Habsburga i jego żony Philippine Welser(inne języki)[2]. Po śmierci Ferdynanda II zamek podupadł i w 1636 roku zdarzył się kolejny pożar rezydencji[3]. Wraz ze śmiercią Zygmunta Franciszka(inne języki) wygasła tyrolska linia Habsburgów, co skutkowało przeniesieniem rządu Tyrolu do Wiednia[3]. W zamku od tego czasu rezydowali namiestnicy i gubernatorzy oraz dwór cesarski podczas swoich podróży[3].

Cesarzowa Maria Teresa Habsburg podjęła się rozbudowy Hofburga[7] (przebiegła ona w dwóch etapach[4] od 1754 roku[12]; prace wstrzymano w 1756 roku[12] podczas wojny siedmioletniej[3]) w stylu późnego baroku[12][14], z jej czasów pochodzą rokokowe ornamenty i portrety przodków Habsburgów w wielkiej sali bankietowej[2] (niem. Familien-Saal[15]). Zmiany obejmowały przekształcenie układu pomieszczeń, wydzielenie strefy reprezentacyjnej i zamkniętej, podział pomieszczeń dla dworu według płci[3]. Południowe skrzydło pałacu zaprojektował Johann Martin Gumpp młodszy(inne języki)[16], a fasadę – Konstantin Johann von Walther zu Pfeilsberg[4][12]. Z polecenia Marii Teresy na pierwszym piętrze w skrzydle południowym powstała w latach 1765–1766 kaplica pamięci cesarza Franciszka I Lotaryńskiego projektu Nicolò Pacassiego (cesarz Franciszek I zmarł w tymże pomieszczeniu)[12]. Sama Maria Teresa odwiedziła Innsbruck tylko dwa razy[3]. Obecny wygląd Hofburga w dużej części wynika ze zmian wprowadzonych za jej życia[10]. Po śmierci Marii Teresy pałac był rezydencją jej córki, Marii Elżbiety Habsburg[3]. W latach 1804–1815 była to druga rezydencja władcy Królestwa Bawarii, Maksymiliana I Wittelsbacha[3].

Za czasów arcyksięcia Karola Ludwika[17] od 1858 roku dokonano przebudowy apartamentów[17]; nad wystrojem cesarskich wnętrz z stylu drugiego rokoka pracował rzeźbiarz August La Vigne(inne języki)[18], wzorem był pałac Schönbrunn[3]. Kolejni władcy, którzy rezydowali w pałacu to: cesarz Ferdynand I Habsburg z żoną Marią Anną Sabaudzką[17], cesarz Franciszek Józef I z żoną Elżbietą Bawarską oraz jego krewni[17]. Ostatnią zmianą dokonaną w pałacu za panowania Habsburgów była instalacja łazienki i toalety z bieżącą wodą za panowania cesarza Karola I Habsburga[17].

W latach 1995–1999 przeprowadzono kompleksową rewitalizację pałacu pod kierunkiem architekta Huberta Prachensky’ego(inne języki)[17].

Współcześnie pałac należy do skarbu państwa Austrii[3]. Mieści różne instytucje, m.in. Medienzentrum, Verwaltung der Hofburg - Burghauptmannschaft oraz apartamenty[3]. Na pierwszym piętrze pałacu znajduje się Alpenverein-Museum(inne języki)[2]. Dla zwiedzających dostępnych jest 27 sal apartamentów cesarskich[10] (m.in. cesarska jadalnia[10]) wyposażonych w meble z XVII–XIX wieku[19].

Architektura

edytuj

Gmach o nieregularnym kształcie, co jest wynikiem wcielania w jego strukturę istniejących wcześniej budynków[12]. Pośrodku zabudowań znajduje się duży prostokątny dziedziniec[12], od południa zamyka go skrzydło przy ulicy Hofgasse, od wschodu lekko zakrzywiona linia zabudowy wzdłuż ulicy Rennweg[12], z dwoma narożnymi wieżami[12]. Południowa fasada przypomina układem łuk triumfalny[12], a na fasadzie wschodniej znalazły się dwa sześcioosiowe ryzality[12].

Powierzchnia pałacu wynosi około 5 tys. m²[10], znajduje się w nim około 400 pomieszczeń[10]. We wschodnim skrzydle pałacu znajdują się najcenniejsze sale[12], m.in. balowa Sala Olbrzymów o długości 31 m[9] z sufitem pokrytym iluzjonistycznymi malowidłami autorstwa Franza Antona Maulbertscha z 1775 roku[2]. W kaplicy pamięci cesarza Franciszka I Lotaryńskiego znajduje się malowana płaskorzeźba przedstawiająca Boga Ojca z lamentującymi aniołami autorstwa Franza Antona Leitenstorffera(inne języki)[12].

W położonym w pobliżu rezydencji kościele Hofkirche(inne języki)[2] pierwotnie budowanym jako mauzoleum cesarza Maksymiliana I znajdują się statuy przedstawiające członków rodziny cesarskiej (28 przodków cesarza Maksymiliana I, w tym m.in. króla Artura[2]) oraz innych znaczących osób[19], a także groby cesarskie oraz grób bohatera narodowego, Andreasa Hofera[19][2]. W Hofkirche, w Srebrnej Kaplicy znajduje się ołtarz z Madonną wykonaną ze srebra[2]. Przed pałacem znajduje się duża przestrzeń dawniej zwana Renneg (tor wyścigowy), gdzie znajduje się pomnik konny Leopolda V[11] – Fontanna Leopolda(inne języki).

Galeria

edytuj
  •  
    Dziedziniec pałacu – akwarela Albrechta Dürera (około 1495)
  •  
    Wappenturm (Wieża Herbowa) wbudowana w Hofburg w 1766 roku
  •  
    Fasada południowa (z lewej), Hofgasse (2014)
  •  
    Fasada wschodnia, część centralna (2018)
  •  
    Dziedziniec (2013)
  •  
    Sala Olbrzymów (2018)
  •  
    Pomieszczenie narożne (2018)
  •  
    Fragment wystawy Maximilian 1 (2019)
  •  
    Kaplica pamięci Ferdynanda I (2018)
  •  
    Hofkirche (2018)

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d e f Karin Schmid-Pittl: Tiroler Kunstkataster. 2022-07-07. [dostęp 2023-03-31]. (niem.).
  2. ↑ a b c d e f g h i j Fodor's essential Europe: the best of 25 exceptional countries, New York 2017, ISBN 978-0-14-754657-9, OCLC 969128095 [dostęp 2023-03-30].
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa Baugeschichte [online], maria-theresia-hofburg.antonprock.at [dostęp 2023-03-31].
  4. ↑ a b c d I. Schinnerl, Hofburg Innsbruck [online], Austria-Forum, 24 października 2011 [dostęp 2023-03-31] (niem.).
  5. ↑ Walther Killy, Rudolf Vierhaus, Schmidt-Theyer, München: K.G. Saur, 2005, s. 333, ISBN 978-3-11-096629-9, OCLC 811401054 [dostęp 2023-03-30].
  6. ↑ Albrecht Dürer: Hof der Innsbrucker Burg (ohne Wolken), Aquarell, um 1495 [online], Die Welt der Habsburger [dostęp 2023-03-30] (niem.).
  7. ↑ a b Gary L. Hauck, Exploring Humanities Around the World. In Celebration of the Human Spirit, 2008, s. 350, ISBN 978-0-595-52447-1.
  8. ↑ Kaiserappartements [online], burghauptmannschaft.at [dostęp 2023-03-31] (niem.).
  9. ↑ a b Redakcja, Oblężony przez góry [online], Dziennik Polski, 14 marca 2000 [dostęp 2023-04-01] (pol.).
  10. ↑ a b c d e f Złoty Dach i pałac Hofburg z salą gigantów. Co warto zobaczyć w Innsbrucku?, [w:] TVN [online], 9 lutego 2020 [dostęp 2023-03-31].
  11. ↑ a b George Bradshaw, Bradshaw's illustrated hand-book to Switzerland and the Tyrol, London: W.J. Adams & Sons, 1894, s. 152 (ang.).
  12. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Frank Purrmann, Hofburg - Discover Baroque Art - Virtual Museum [online], baroqueart.museumwnf.org [dostęp 2023-03-31].
  13. ↑ Gordon Campbell, The Grove encyclopedia of northern Renaissance art, New York, NY 2009, s. 98, ISBN 978-0-19-533466-1, OCLC 308217247 [dostęp 2023-03-30].
  14. ↑ Christina Antenhofer i inni, Cities as multiple landscapes : investigating the sister cities Innsbruck and New Orleans, Frankfurt 2016, s. 176, ISBN 978-3-593-50647-0, OCLC 960798088 [dostęp 2023-03-30] (ang.).
  15. ↑ Michael Elia Yonan, Empress Maria Theresa and the politics of Habsburg imperial art, University Park, Pa.: Pennsylvania State University Press, 2011, s. 98, ISBN 978-0-271-03722-6, OCLC 529958075 [dostęp 2023-03-30].
  16. ↑ James Stevens Curl, A dictionary of architecture and landscape architecture, wyd. 2nd ed, Oxford [England]: Oxford University Press, 2006, s. 339, ISBN 978-0-19-280630-7, OCLC 64585874 [dostęp 2023-03-30].
  17. ↑ a b c d e f Geschichte der Hofburg Innsbruck [online], burghauptmannschaft.at [dostęp 2023-03-31] (niem.).
  18. ↑ Olga Stieglitz, Der Bildhauer Richard Kauffungen (1854-1942) : zwischen Ringstrasse, Künstlerhaus und Frauenkunstschule, Frankfurt am Main: P. Lang, 2008, s. 24, ISBN 978-3-631-52203-5, OCLC 228042023 [dostęp 2023-03-30].
  19. ↑ a b c Directory of museums, Macmillan, 1975, s. 24, ISBN 1-349-01488-5, OCLC 1286592730 [dostęp 2023-03-30].
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Pałac_Hofburg_w_Innsbrucku&oldid=73752322”