Pałac Czetwertyńskich w Grodnie
Pałac Czetwertyńskich w Grodnie – zespół pałacowo-parkowy znajdujący się w Grodnie na Białorusi.
.jpg) Pałac na akwareli Napoleona Ordy | |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Miejscowość | |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt |
prawdopodobnie Giuseppe de Sacco |
| Fundator | |
| Kondygnacje |
3 |
| Ukończenie budowy |
lata 70. XVIII w. |
| Pierwszy właściciel |
Królewska Akademia Medyczna |
| Kolejni właściciele |
Czetwertyńscy, Syndykat Rolniczy |
| Obecny właściciel |
Prokuratura Wojskowa |
Położenie na mapie Białorusi  | |
 53°41′08″N 23°50′17″E/53,685556 23,838056
| |
Historia
edytujBudynek powstał w latach 70. XVIII wieku w ramach zakrojonego na szeroką skalę projektu zagospodarowania przedmieścia Grodna – Horodnicy. Pracami nadzorował Antoni Tyzenhauz, choć faktycznym właścicielem całego kompleksu horodnickiego był król Stanisław August Poniatowski. Według badaczy projektantem budowli był architekt królewski Giuseppe de Sacco[1]. Budynek przeznaczony był na siedzibę Królewskiej Akademii Medycznej, pierwszej uczelni wyższej na terenie obecnej Białorusi[1].
Po przeniesieniu akademii do Wilna budynek przeszedł w ręce książąt Czetwertyńskich, którzy odegrali znaczącą rolę na dworze królewskim.
W pamiętniku pisarza Teodora Tripplina, który odwiedził Grodno 28 lipca 1856 roku, znajdują się wspomnienia dotyczące pałacu[2]:
(...) dom księcia Czetwertyńskiego położony pomiędzy ogrodami na północnem przedmieściu, w czarującem miejscu, mieści w sobie kilka bardzo ładnych malowideł i kilkanaście starożytnych buław, buzdyganów, karabeli i rusznic. Jest to zdaje się jedyna galeryja obrazów i jedyne muzeum miasta.
W 1890 r. w pałacu urodził się grodzieński historyk Józef Jodkowski[3]. W budynku pałacowym mieszkał jego ojciec, Józef senior. Według wspomnień historyka Stanisława Kostelkowskiego w dworku mieścił się Syndykat Rolniczy[4].
Po II wojnie światowej w dawnym pałacu mieściła się siedziba komendanta wojskowego, który w latach 2000. wyprowadził się z budynku.
11 lutego 2010 roku Google umieścił w swoim logo przeglądarki wizerunek pałacu Czetwertyńskich w rocznicę narodzin Napoleona Ordy, autora akwareli z widokiem na budynek.
Architektura
edytuj.jpg)
Wygląd pałacu zmienił się stosunkowo niewiele w stosunku do oryginału. Budynek wykonany jest w stylu barokowym z wpływami klasycyzmu. W kompozycji uwydatnione są fasetowane boczne ryzality, przypominające wieże[1]. Wcześniej były one przykryte fasetowanymi kopułami. Po zachodniej stronie budynku znajdowała się szklarnia, łącząca pałac z nieistniejącym pałacem Tyzenhauza[1].
Pierwszą kondygnację fasady głównej zdobi boniowanie. Okna ryzalitów bocznych obramowane są prostymi listwami. Otwory okienne drugiej kondygnacji środkowej części pałacu ozdobione są bardziej skomplikowanymi listwami ze żłobieniami. Fasadę zdobią pilastry i lizeny. Pomiędzy ryzalitami znajduje się duża loggia. Na wyższych kondygnacjach „wież” po umieszczeniu w pałacu sowieckich organizacji wojskowych, wykonano militarystyczny dekor z flagami i pięcioramiennymi gwiazdami.
Wystrój wnętrza nie zachował się.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Асноревский Е. Е. Гродно — столица, которая осталась, 2021 — ISBN 978-5-00-553791-1
- ↑ Polona [online], polona.pl [dostęp 2024-05-07] (pol.).
- ↑ Śnieżko, Aleksander. Wydobył z ziemi gród, o którym nikt nie wiedział: wspomnienie o Józefie Jodkowskim, Białostockie Towarzystwo Naukowe, 2000.
- ↑ Stanisław Kościałkowski. Studia i szkice przygodne: z historii i z jej pogranicza z literaturą, Londyn: Społeczność Akademicka USB 1956.
Bibliografia
edytuj- Асноревский Е. Е. Гродно — столица, которая осталась, 2021 — ISBN 978-5-00-553791-1
- Строительство и архитектура Белоруссии», № 4, 1988 г., В. Калнин «Городница — городской ансамбль 18 века