PWS-102 Rekin
PWS-102 Rekin – szybowiec wyczynowy produkcji polskiej. Zaprojektowany i budowany w okresie międzywojennym w Podlaskiej Wytwórni Samolotów. Następca PWS-101.
_t%C3%ADpus%C3%BA_vitorl%C3%A1z%C3%B3_rep%C3%BCl%C5%91g%C3%A9p._Fortepan_31127.jpg)
| |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Konstruktor | |
| Typ | |
| Załoga |
1 |
| Historia | |
| Data oblotu | |
| Lata produkcji |
1939 |
| Liczba egz. |
3 |
| Dane techniczne | |
| Wymiary | |
| Rozpiętość |
19 m |
| Wydłużenie |
18,7 |
| Długość |
7,32 m |
| Wysokość |
1,65 m |
| Powierzchnia nośna |
19,3 m² |
| Masa | |
| Własna |
260 kg |
| Użyteczna |
90 kg |
| Startowa |
350 kg |
| Osiągi | |
| Prędkość minimalna |
42 km/h |
| Prędkość ekonomiczna |
58 km/h |
| Prędkość optymalna |
76 km/h |
| Prędkość dopuszczalna |
300 km/h |
| Prędkość min. opadania |
0,65 m/s przy 58 km/h |
| Doskonałość maks. |
29,5 przy 76 km/h |
| Współczynnik obciążenia konstrukcji |
18,1 kg/m² |
| Dane operacyjne | |
| Użytkownicy | |
| Polska, ZSRS | |
Historia
edytujInżynier Wacław Czerwiński, przy współudziale Józefa Niespała, w grudniu 1937 roku rozpoczął projektowanie nowego szybowca wyczynowego. Na bazie doświadczeń wynikających z eksploatacji PWS-101 do końca czerwca 1938 roku został opracowany projekt nowego szybowca. W stosunku do pierwowzoru zmieniono kształt kadłuba na kroplowy, kabina pilota została wpisana w jego obrys, płat i statecznik poziomy otrzymały obrys eliptyczny[1]. Całkowicie innowacyjnym rozwiązaniem był system automatycznego łączenia napędów lotek, klap i sterów podczas montażu szybowca[2].
Prototyp, oznaczony jako PWS-102 Rekin, został ukończony na początku 1939 roku w Lwowskich Warsztatach Lotniczych, po drobnych poprawkach budowa została ostatecznie ukończona w marcu[3]. Prototyp otrzymał znaki rejestracyjne SP-1126[4] i 18 maja 1939 roku został oblatany na lotnisku w Skniłowie przez Zbigniewa Żabskiego[5].
W maju 1939 roku na tym szybowcu Witold Kasprzyk wziął udział w zlocie ISTUS we Lwowie[4], gdzie zajął piąte miejsce[6].
W czerwcu 1939 roku szybowiec przeszedł próby w Instytucie Technicznym Lotnictwa w Warszawie. Na podstawie uzyskanych wyników inż. Józef Niespał opracował lotki o powiększonej cięciwie i rozpiętości, które zastosowano w wersji rozwojowej oznaczonej jako PWS-102 bis. Lwowskie Warsztaty Lotnicze otrzymały zamówienie na pięć egzemplarzy seryjnych[3]. Pierwszy egzemplarz, o numerze fabrycznym 147 i znakach rejestracyjnych SP-1360[a], został ukończony w sierpniu[1].
Po wybuchu II wojny światowej prototyp PWS-102 został ewakuowany z Warszawy do Lwowa, gdzie został przejęty, wraz z SP-1360, przez lotnictwo radzieckie. Budowę drugiego egzemplarza seryjnego ukończono na wiosnę 1940 roku. Wszystkie trzy egzemplarze PWS-102 Rekin zostały przetransportowane do Moskwy i były tam użytkowane[3].
Konstrukcja
edytujJednomiejscowy szybowiec wyczynowy w układzie wolnonośnego górnopłatu[7].
Kadłub o przekroju eliptycznym o konstrukcji półskorupowej, kabina pilota została wpisana całkowicie w jego obrys. Osłona kabiny dwuczęściowa, ze stałym wiatrochronem i zdejmowaną osłoną ze szkła organicznego. Fotel pilota przestawny w locie, dostosowany do spadochronu plecowego. Pedały przestawne wyłącznie na ziemi. Z przodu kadłuba znajdował się hak do startu z lin gumowych i zaczep do lotów na holu.
Płat dwudzielny o obrysie trapezowo-eliptycznym. W widoku z przodu miał kształt spłaszczonego M. Miał konstrukcję dwudźwigarową, ze skrzynkowym dźwigarem głównym i dźwigarkiem pomocniczym. Profil płata miał u nasady grubość 13%, na końcu skrzydła 7,5%. Wyposażony w szczelinowe lotki i dwudzielne, szczelinowe klapy. Pokrycie płata wykonane ze sklejki, klap i lotek płócienne. Napęd lotek linkowy, klap popychaczowy.
Podwozie jednotorowe złożone z podkadłubowej jesionowej płozy amortyzowanej dętką, płoza ogonowa drewniana, amortyzowana piłkami tenisowymi. Do startów na holu stosowano odrzucane dwukołowe wózki[4].
Usterzenie klasyczne, wolnonośne. Statecznik poziomy dwudzielny, o obrysie eliptycznym, pionowy stanowił integralną część kadłuba. Napęd sterów linkowy.
Malowanie
edytujPrototyp był malowany w całości na kolor kremowy, z czarnymi znakami rejestracyjnymi. Na stateczniku pionowym znajdował się napis PWS-102 i logo LWL.
Przypisy
edytuj- ↑ a b Andrzej Glass 1976 ↓, s. 400.
- ↑ Martin Simons 2014 ↓, s. 215.
- ↑ a b c PWS-102 „Rekin”, 1939. samolotypolskie.pl. [dostęp 2019-10-11]. (pol.).
- ↑ a b c Jerzy B. Cynk 1971 ↓, s. 706.
- ↑ Jerzy Jędrzejewski 2014 ↓, s. 735.
- ↑ Henryk Krasnodębski: Międzynarodowy Zlot Szybowcowy we Lwowie. „Skrzydlata Polska”. 6/1939, s. 185-186, czerwiec 1939. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
- ↑ Andrzej Glass 1976 ↓, s. 402.
Uwagi
edytuj- ↑ Literatura lotnicza podaje numer SP-1361, natomiast na zachowanych zdjęciach widoczny jest numer SP-1360
Bibliografia
edytuj- Jerzy B. Cynk: Polish aircraft 1893-1939. London: Putman & Company, 1971. ISBN 0-370-00085-4. OCLC 831346721.
- Andrzej Glass: Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1976. OCLC 830596725.
- Jerzy Jędrzejewski: Polscy piloci doświadczalni. Warszawa: Wydawnictwa Naukowe Instytutu Lotnictwa, 2014. ISBN 978-83-63539-05-4. OCLC 883576680.
- Martin Simons: Sailplanes. Königswinter: EQIP Werbung & Verlag GmgH, 2014. ISBN 3-9806773-4-6. OCLC 57596076.
Linki zewnętrzne
edytuj- Szybowiec PWS 101 I 102 LWL Rekin 1937 002142. [dostęp 2019-10-11]. (pol.).