Owocożer wspaniały

Owocożer wspaniały
	Ptilinopus superbus
	(Temminck, 1809)
	; Samiec
	; Samica
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	gołębiowe
Rodzina	gołębiowate
Podrodzina	trerony
Rodzaj	Ptilinopus
Gatunek	owocożer wspaniały
Synonimy
	Columba Superba Temminck, 1809;
	Columba Superba Temminck, 1809;
Podgatunki
	P. s. temminckii (Des Murs & Prévost, 1849); P. s. superbus (Temminck, 1809);
	P. s. temminckii (Des Murs & Prévost, 1849); P. s. superbus (Temminck, 1809);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Owocożer wspaniały^[3] (Ptilinopus superbus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny gołębiowatych (Columbidae), podrodziny treronów. Występuje we wschodniej Australii i na niektórych wyspach Indonezji i Oceanii. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Taksonomia

Po raz pierwszy gatunek opisał Coenraad Jacob Temminck w 1809 na podstawie holotypu z wyspy Halmahera. Nadał nowemu gatunkowi nazwę Columba Superba^[4]. Obecnie (2020) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) umieszcza owocożera wspaniałego w rodzaju Ptilinopus. Wyróżnia dwa podgatunki^[5], klasyfikacja jest jednak sporna; niektórzy autorzy uznają owocożera liliowopierśnego (P. s. temminckii) za odrębny gatunek na podstawie różnic w upierzeniu^[4].

Podgatunki i zasięg występowania

IOC wyróżnia dwa podgatunki^[5]:

owocożer liliowopierśny^[3] (P. s. temminckii) (Des Murs & Prévost, 1849) – Celebes^[5]
owocożer wspaniały^[3] (P. s. superbus) (Temminck, 1809) – Moluki, Nowa Gwinea, Wyspy Aru, dalej na wschód po Wyspy Admiralicji i Archipelag Bismarcka, Wyspy d’Entrecasteaux, Luizjady, Wyspy Salomona i wschodnia Australia^[4]

Morfologia

Długość ciała wynosi 20–24 cm^[6], masa ciała 76–145 g^[4]. Długość skrzydła samców: 122–134 mm, samic: 121–127 mm; długość dzioba: 14–16 mm; długość ogona: 60–68 mm; długość skoku: 18–20 mm. U owocożerów wspaniałych występuje wyraźny dymorfizm płciowy w upierzeniu. Samce wyróżniają się fioletowym ciemieniem, rdzawym tyłem szyi, czarnymi kropkami na barkówkach, czarniawym pasem biegnącym przez niebieskoszarą^[6] pierś, jasnożółtym brzuchem i zielonymi bokami^[7]. Grzbiet oliwkowozielony^[6]. Samice i młode są głównie zielone z żółtymi krawędziami pokryw skrzydłowych, białawym spodem ciała i zielonymi bokami. U samic na karku dostrzec można niewielką czarną plamę, w terenie jest jednak słabo widoczna^[7].

Ekologia i zachowanie

Środowiskiem życia owocożerów wspaniałych są lasy, w tym lasy deszczowe i namorzyny oraz śródpolne zadrzewienia na terenach rolniczych^[6]. Są towarzyskie, często przebywają w stadach liczących do 20 osobników, nawet jeśli większość ptaków jest już połączona w pary. Żywią się wyłącznie owocami. Szczególnie lubią figi, które zręcznie zrywają z gałęzi, niekiedy zwisając do góry nogami. Zwykle przebywają wysoko w koronach drzew. Niechętnie przebywają w pobliżu siedlisk ludzkich^[7].

Lęgi

Na Nowej Gwinei lęgi odnotowano w styczniu, lutym i od maja do września^[4]. Gniazdo ma formę niewielkiej platformy, umieszczone jest na drzewie^[7] do 30 m nad ziemią^[6]. W zniesieniu 1 lub 2 białe jaja^[7]. Inkubacja trwa 14 dni. Samica wysiaduje w nocy, samiec w dzień^[6]. Obydwa ptaki z pary sprawują opiekę nad potomstwem^[7].

Status

IUCN uznaje owocożera wspaniałego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 2014 (stan w 2017). BirdLife International uznaje trend populacji za spadkowy ze względu na postępujące niszczenie środowiska życia tych ptaków^[8]. IUCN uznaje owocożera liliopierśnego z Celebesu za osobny gatunek i również zalicza go do kategorii najmniejszej troski^[9].

Przypisy

↑ Ptilinopus superbus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ Ptilinopus superbus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b ^c Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Raphinae Wetmore, 1930 (1835) - trerony (wersja: 2019-07-21). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-08-09].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Baptista, L.F., Trail, P.W., Horblit, H.M., Kirwan, G.M. & Garcia, E.F.J.: Eastern Superb Fruit-dove (Ptilinopus superbus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2017. [dostęp 2017-02-23].
↑ ^a ^b ^c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Pigeons. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-08-07]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Jacek Twardowski, Kamila Twardowska: Ptaki świata. Szczegółowe opisy 800 gatunków. Wyd. 1. Warszawa: SBM, 2016, s. 384. ISBN 978-83-8059-276-6.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f David Gibbs, Eustace Barnes i John Cox: Pigeons and Doves. A guide to the Pigeons and Doves of the world. Londyn: Christopher Helm, s. 477, 479. ISBN 978-1-8734-0360-0.
↑ Eastern Superb Fruit-dove Ptilinopus superbus. BirdLife International. [dostęp 2017-02-23].
↑ BirdLife International, Ptilinopus temminckii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2020-08-09] (ang.).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Ptilinopus superbus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] Ptilinopus superbus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-3] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Raphinae Wetmore, 1930 (1835) - trerony (wersja: 2019-07-21). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-08-09].

[hbwa-4] Baptista, L.F., Trail, P.W., Horblit, H.M., Kirwan, G.M. & Garcia, E.F.J.: Eastern Superb Fruit-dove (Ptilinopus superbus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2017. [dostęp 2017-02-23].

[ioc-5] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Pigeons. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-08-07]. (ang.).

[ptswiata-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Jacek Twardowski, Kamila Twardowska: Ptaki świata. Szczegółowe opisy 800 gatunków. Wyd. 1. Warszawa: SBM, 2016, s. 384. ISBN 978-83-8059-276-6.

[gb-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f David Gibbs, Eustace Barnes i John Cox: Pigeons and Doves. A guide to the Pigeons and Doves of the world. Londyn: Christopher Helm, s. 477, 479. ISBN 978-1-8734-0360-0.

[birdlife-8] Eastern Superb Fruit-dove Ptilinopus superbus. BirdLife International. [dostęp 2017-02-23].

[iucn1-9] BirdLife International, Ptilinopus temminckii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2020-08-09] (ang.).

[3]

[1]

[2]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]