Owalniki

Owalniki
	Omophroninae
	Bonelli, 1810
	Okres istnienia: kreda–dziś PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q
	; Owalnik nadwodny, imago
	; Owalnik nadwodny, larwa
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	chrząszcze
Podrząd	chrząszcze drapieżne
Nadrodzina	Caraboidea
Rodzina	biegaczowate
Podrodzina	owalniki
Synonimy
	Omophronini Bonelli, 1810; Omophronii Bonelli, 1810; Epactiini Fauvel, 1888; Scotyti Motschulsky, 1850;
	Omophronini Bonelli, 1810; Omophronii Bonelli, 1810; Epactiini Fauvel, 1888; Scotyti Motschulsky, 1850;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Owalniki^[1] (Omophroninae) – podrodzina chrząszczy z podrzędu drapieżnych i rodziny biegaczowatych. Obejmuje około 80 opisanych gatunków. Zamieszkują głównie półkulę północną, tylko w Afryce docierając na półkulę południową. Zasiedlają pobrzeża wód.

Morfologia

Owady dorosłe

Omophron tessellatum

Chrząszcze o niewielkim, w zarysie owalnym lub okrągłym^[2]^[3]^[4], w wierzchu wypukłym ciele^[3]. Ubarwienie mają żółtawe z metalicznie zielonymi lub brązowymi znakami^[2]^[4]. Głowa jest krótka, wyraźnie poprzeczna^[4], zaopatrzona w jedenastoczłonowe czułki. Tarczka jest niewidoczna od zewnątrz^[2]^[3], zakryta tylnym płatem przedplecza. Na pokrywach występują rzędy dodatkowe^[3]. Przedpiersie ma bardzo szeroki wyrostek międzybiodrowy, całkowicie zasłaniający śródpiersie. Panewki bioder przedniej pary są zamknięte od strony zewnętrznej. Odnóża przedniej pary mają na goleniach ostrogę służącą kopaniu w podłożu^[4].

Larwy

Larwy są typu kampodeowego z modyfikacjami do kopania w podłożu. Prognatyczna głowa jest w widoku bocznym wyraźnie klinowata. Nasale jest silnie wykształcone, duże, trójkątnego kształtu. Charakterystyczne dla podrodziny są sterczące ku górze z ostatnim, czwartym członem skierowanym bocznie. Żuwaczki odznaczają się dużym, dwuzębnym retynakulum. Przedplecze, jak i cały przedtułów są powiększone. Odnóża uzbrojone są w liczne kolce. Odwłok zbudowany jest z dziesięciu segmentów i zaopatrzony w długie urogomfy. Stadia larwalne oprócz pierwszego charakteryzują się segmentami odwłoka od pierwszego do ósmego zaopatrzonymi w wyraźne, utworzone przez oszczecinione epipleuryty wyrostki boczne^[4].

Ekologia i występowanie

Omophron brettinghamae

Owady te zasiedlają pobrzeża wód słodkich i słonych, najczęściej jezior, stawów i bajor. Larwy wykopują w piaszczystym lub gliniastym podłożu norki, w których kryją się za dnia. Nocą opuszczają je, by polować na niewielkie bezkręgowce. U wymarłego Cretomophron larwy miały odnóża zaopatrzone w dłuższe i kolcowate szczecinki, co wskazywać może na ich przystosowanie do kopania na plażach o drobniejszym piasku^[4]. Osobniki dorosłe dzień spędzają zagrzebane w podłożu lub schowane pod kamieniami. Kryjówki celem polowania opuszczają o zmierzchu. Uciekają z nich także w razie zalania lub wyczucia drgań podłoża^[2].

Przedstawiciele podrodziny występują w całej Nearktyce i Palearktyce, na północ sięgając do koła podbiegunowego^[4]. W Palearktyce występuje 11 gatunków^[5]. W Europie Środkowej, w tym w Polsce występuje tylko owalnik nadwodny^[3]^[6]. W krainie etiopskiej znani są z Afryki Południowej i Madagaskaru. W krainie orientalnej sięgają Malezji i Filipin. W krainie neotropikalnej na południe docierają tylko do Gwatemali i Haiti. Brak jest owalników w Ameryce Południowej i Australii^[4].

Taksonomia

Omophron interruptum

Takson ten wprowadzony został w 1810 roku przez Franca Andreę Bonelliego na łamach „Mémoires de l’Academie des Sciences de Turin”^[7]^[8]. Bywał traktowany w randze plemienia Omophronini^[3]^[9]. Obejmuje dwa rodzaje^[4]:

†Cretomophron Rosova, Prokop et Beutel, 2023
Omophron Latreille, 1802 – owalnik

Pierwszy z wymienionych znany jest tylko z inkluzji larwy w bursztynie birmańskim, datowanej na przełom albu i cenomanu. Drugi jest jedynym rodzajem współczesnym i obejmuje około 80 opisanych gatunków^[4].

Przypisy

↑ Włodzimierz Dzieduszycki, Maryan Łomnicki: Muzeum imienia Dzieduszyckich we Lwowie. Lwów: Pierwsza Związkowa Drukarnia we Lwowie, 1886, s. 2.
↑ ^a ^b ^c ^d Jürgen Trautner, Kartin Geigenmüller: Tiger Beetles, Ground Beetles. Ilustrated Key to the Cicindellidae and Carabidae of Europe. Josef Margraf, 1987, s. 37, 109.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Karel Hůrka: Carabidae of the Czech and Slovak Republics. Zlin: Kabourek, 1996, s. 36, 104.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Kateřina Rosová, Jakub Prokop, Jörg U. Hammel, Rolf G. Beutel. The earliest evidence of Omophroninae (Coleoptera: Carabidae) from mid-Cretaceous Kachin amber and the description of a larva of a new genus. „Arthropod Systematics & Phylogeny”. 81, s. 689–704, 2023. DOI: 10.3897/asp.81.e101374.
↑ KarelK. Hůrka KarelK., Omophroninae, [w:] IvanI. Löbl, AlešA. Smetana (red.), Catalogue of Palaearctic Coleoptera. Volume I. Archostemata - Myxophaga - Adephaga, Stenstrup, Denmark: Apollo Books, 2003, s. 207-208, ISBN 87-88757-73-0 .
↑ BolesławB. Burakowski BolesławB., MaciejM. Mroczkowski MaciejM., JaninaJ. Stefańska JaninaJ., Chrząszcze – Coleoptera. Biegaczowate – Carabidae, część 2, „Katalog Fauny Polski”, 3, 13, Warszawa: Instytut Zoologiczny Polskiej Akademii Nauk, 1974 .
↑ Franco Andrea Bonelli. Observations Entomologiques, Première partie (Cicindélètes et portion des carabiques). „Mémoires de l’Academie des Sciences de Turin”. 18, s. 21–78, 1810.
↑ PatriceP. Bouchard PatriceP. i inni, Family-group names in Coleoptera (Insecta), „ZooKeys”, 88, 2011, s. 1–972, DOI: 10.3897/zookeys.88.807 .
↑ subfamily Omophroninae Bonelli, 1810. [w:] BioLib.cz [on-line]. [dostęp 2024-02-09].

[dł-1] Włodzimierz Dzieduszycki, Maryan Łomnicki: Muzeum imienia Dzieduszyckich we Lwowie. Lwów: Pierwsza Związkowa Drukarnia we Lwowie, 1886, s. 2.

[Trautner-2] Jürgen Trautner, Kartin Geigenmüller: Tiger Beetles, Ground Beetles. Ilustrated Key to the Cicindellidae and Carabidae of Europe. Josef Margraf, 1987, s. 37, 109.

[Hurka-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Karel Hůrka: Carabidae of the Czech and Slovak Republics. Zlin: Kabourek, 1996, s. 36, 104.

[Rosova-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Kateřina Rosová, Jakub Prokop, Jörg U. Hammel, Rolf G. Beutel. The earliest evidence of Omophroninae (Coleoptera: Carabidae) from mid-Cretaceous Kachin amber and the description of a larva of a new genus. „Arthropod Systematics & Phylogeny”. 81, s. 689–704, 2023. DOI: 10.3897/asp.81.e101374.

[cpc-5] KarelK. Hůrka KarelK., Omophroninae, [w:] IvanI. Löbl, AlešA. Smetana (red.), Catalogue of Palaearctic Coleoptera. Volume I. Archostemata - Myxophaga - Adephaga, Stenstrup, Denmark: Apollo Books, 2003, s. 207-208, ISBN 87-88757-73-0 .

[Burakowskietal-6] BolesławB. Burakowski BolesławB., MaciejM. Mroczkowski MaciejM., JaninaJ. Stefańska JaninaJ., Chrząszcze – Coleoptera. Biegaczowate – Carabidae, część 2, „Katalog Fauny Polski”, 3, 13, Warszawa: Instytut Zoologiczny Polskiej Akademii Nauk, 1974 .

[Bonelli-7] Franco Andrea Bonelli. Observations Entomologiques, Première partie (Cicindélètes et portion des carabiques). „Mémoires de l’Academie des Sciences de Turin”. 18, s. 21–78, 1810.

[families-8] PatriceP. Bouchard PatriceP. i inni, Family-group names in Coleoptera (Insecta), „ZooKeys”, 88, 2011, s. 1–972, DOI: 10.3897/zookeys.88.807 .

[biolib-9] subfamily Omophroninae Bonelli, 1810. [w:] BioLib.cz [on-line]. [dostęp 2024-02-09].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]