Ostronos (rodzaj ssaków)

Ostronos
	Nasua
	Storr, 1780
	; Ostronos białonosy (N. narica)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	drapieżne
Podrząd	psokształtne
Infrarząd	Arctoidea
Parvordo	łasicokształtne
Rodzina	szopowate
Rodzaj	ostronos
	Typ nomenklatoryczny
	Viverra nasua Linnaeus, 1766
Synonimy
	Coati Frisch, 1775; Coati Lacépède, 1799; Nasica: South, 1845; Mamnasuaus Herrera, 1899; Nasuella Hollister, 1915;
	Coati Frisch, 1775; Coati Lacépède, 1799; Nasica: South, 1845; Mamnasuaus Herrera, 1899; Nasuella Hollister, 1915;
Gatunki
	5 gatunków (w tym 2 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	5 gatunków (w tym 2 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ostronos^[8], ostronosek^[8] (Nasua) − rodzaj ssaków z rodziny szopowatych (Procyonidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące od południowo-zachodnich części Stanów Zjednoczonych do Ameryki Południowej^[9]^[10]^[11]^[12].

Morfologia i ekologia

Długość ciała (bez ogona) 36–68 cm, długość ogona 20–68 cm; masa ciała 1–7,2 kg^[10]^[13]. Cechuje je ruchliwy, ryjkowato wydłużony nos i smukły ogon, są ciekawskimi, dobrze wspinającymi się zwierzętami. Samce są nieco większe od samic i prowadzą samotny tryb życia. Do stad dołączają tylko w okresie godowym. Stada liczące od 5 do 40 osobników tworzą samice z młodymi. Żerują dniem w zaroślach i lasach, poszukując nasion, owoców, jaj i małych kręgowców.

Co roku w okresie godowym do stada samic przyłącza się jeden samiec. Około 7-8 tygodni później ciężarne samice opuszczają stado i budują gniazda na drzewach, gdzie przychodzi na świat potomstwo. Przeciętnie w jednym miocie rodzą się 3-4 młode. Około sześciu tygodni po okoceniu się, matki wraz z potomstwem wracają do stada.

Ostronosy są utrapieniem dla farmerów, gdyż często niszczą pola kukurydziane i pustoszą kurniki. Trudno je upolować. Kryją się w koronach drzew albo ratują się pomysłowym fortelem: gdy słyszą strzał lub klaśnięcie padają na ziemię i udają martwe.

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1780 roku lekarz, chemik i przyrodnik Gottlieb Conrad Christian Storr w publikacji swojego autorstwa poświęconej systematyce ssaków^[1]. Gatunkiem typowym jest (absolutna tautonimia) ostronos rudy (N. nasua).

Etymologia

Nasua (Nasica): łac. nasus ‘nos’^[14].
Coati: nazwa w tupi coati dla otronosa (cua ‘pas’; tim ‘nos’)^[15]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Viverra nasua Linnaeus, 1766.
Mamnasuaus: modyfikacja zaproponowana przez meksykańskiego przyrodnika Alfonso Luisa Herrerę w 1899 roku polegająca na dodaniu do nazwy rodzaju przedrostka Mam (od Mammalia)^[16].
Nasuella: rodzaj Nasua Storr, 1780 (ostronos); łac. przyrostek zdrabniający -ella^[7]^[17]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Nasua olivacea meridensis O. Thomas, 1901.

Podział systematyczny

We wcześniejszych ujęciach systematycznych takson olivacea (wraz z meridensis) był zaliczany do rodzaju Nasuella^[9]^[12]^[10] jednak analizy przeprowadzone w 2021 roku na podstawie danych mitochondrialnych i kariotypowych wykazały, że Nasuella jest genetycznie nie do odróżnienia od Nasua i powinien zostać włączony do tego rodzaju, jednocześnie uznając meridensis za młodszy synonim olivacea^[18]; w takim ujęciu do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki^[19]^[13]:

Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[8]	Podgatunki^[10]^[9]^[13]	Rozmieszczenie geograficzne^[10]^[9]^[13]	Podstawowe wymiary^[10]^[13]^[c]	Status IUCN^[20]
Nasua nasua	(Linnaeus, 1766)	ostronos rudy	12 podgatunków	od Kolumbii i Wnezueli (z wyjątkiem formacji roślinnych Llano) na południe do Boliwii, Paragwaju, północnej Argentyny i Urugwaju	DC: 43–58 cm DO: 42–55 cm MC: 2–7,2 kg	LC
Nasua narica	(Linnaeus, 1766)	ostronos białonosy	4 podgatunki	południowo-zachodnie Stany Zjednoczone (Arizona i południowy Nowy Meksyk), Meksyk (włącznie z wyspą Cozumel) na południe przez Amerykę Środkową to zachodniej i północnej Kolumbii	DC: 43–68 cm DO: 42–68 cm MC: 3,5–5,6 kg	LC
Nasua olivacea	(J.E. Gray, 1865)	ostronosek górski	3 podgatunki	Andy w północno-zachodniej Wenezueli, Kolumbii i Ekwadorze	DC: 36–39 cm DO: 20–24 cm MC: 1–1,5 kg	NT

Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, NT – gatunek bliski zagrożenia.

Opisano również gatunki wymarłe:

Nasua mastodonta Emmert & Short, 2018^[21] (Ameryka Północna; pliocen–plejstocen)
Nasua pronarica Dalquest, 1978^[22] (Ameryka Północna; pliocen)

Uwagi

↑ Nazwa odrzucona, publikacja Frischa Das Natur-System der Vierfüßigen Thiere została uznana za nieważną (poza kilkoma wyjątkami) na mocy uprawnień ICZN, ze względu na niekonsekwentne stosowanie nazewnictwa binominalnego^[2].
↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Nasua Storr, 1780.
↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

↑ ^a ^b G.C.Ch. Storr: Prodromus methodi mammalium. Tubingae: Litteris Reissianis, 1780, s. 35. (łac.).
↑ F. Hemming. Opinion 258. Rejection for nomenclatorial Purposes of the work by Frisch (J. L.) published in 1775 under the title Das Natur-system der Vierfüssigen Thiere. „Opinions and declarations rendered by the International Commission on Zoological Nomenclature”. 5, s. 55–72, 1954. (ang.).
↑ J.L. Frisch: Das Natur-System der Vierfüßigen Thiere. Glogau: Christian Friedrich Günther, 1775, s. 16. (niem.).
↑ B.G. de Lacépède: Discours d’ouverture et de clôture du cours d’histoire naturelle, donné dans le Muséum national d’Histoire naturelle, l’an VII de la République, et tableaux méthodiques des mammifères et des oiseaux. Paris: Plassan, 1799, s. 7. (fr.).
↑ J F. South. Zoology. „Encyclopædia Metropolitana”. 7, s. 383, 1845. (ang.).
↑ A.L. Herrera: Sinonimia vulgar y cientifica de los principales vertebrados mexicanos. Mexico: Officina Tipografica de la Secretan’a de Foment, 1899, s. 26. (hiszp.).
↑ ^a ^b N. Hollister. The genera and subgenera of raccoons and their allies. „Proceedings of the United States National Museum”. 49, s. 148, 1915. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 164. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 462. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f R. Kays: Family Procyonidae (Raccoons). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 526–528. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Nasua. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-05-25].
↑ ^a ^b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Nasuella. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-05-25].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 692–693. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 449.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 192.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 25.
↑ E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 1–316. (ang.).
↑ M. Ruiz-García, M.F. Jaramillo, J.B. López, Y. Rivillas, A. Bello, N. Leguizamon & J.M. Shostell. Mitochondrial and karyotypic evidence reveals a lack of support for the genus Nasuella (Procyonidae, Carnivora). „Journal of Vertebrate Biology”. 71 (21040), s. 21040.1-25, 2021. DOI: 10.25225/JVB.21040. (ang.).
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-12-22]. (ang.).
↑ Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-07-12]. (ang.).
↑ L.G. Emmert & R.A. Short. Three new procyonids (Mammalia, Carnivora) from the Blancan of Florida. „Bulletin of the Florida Museum of Natural History”. 55 (8), s. 167, 2018. (ang.).
↑ W.W. Dalquest. Early Blancan mammals from the Beck Ranch local fauna of Texas. „Journal of Mammalogy”. 59 (2), s. 288, 1978. DOI: 10.2307/1379912. (ang.).

Bibliografia

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).

[3] Nazwa odrzucona, publikacja Frischa Das Natur-System der Vierfüßigen Thiere została uznana za nieważną (poza kilkoma wyjątkami) na mocy uprawnień ICZN, ze względu na niekonsekwentne stosowanie nazewnictwa binominalnego^[2].

[6] Niepoprawna późniejsza pisownia Nasua Storr, 1780.

[22] DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

[Storr-1] G.C.Ch. Storr: Prodromus methodi mammalium. Tubingae: Litteris Reissianis, 1780, s. 35. (łac.).

[ICZN-2] F. Hemming. Opinion 258. Rejection for nomenclatorial Purposes of the work by Frisch (J. L.) published in 1775 under the title Das Natur-system der Vierfüssigen Thiere. „Opinions and declarations rendered by the International Commission on Zoological Nomenclature”. 5, s. 55–72, 1954. (ang.).

[Frisch-4] J.L. Frisch: Das Natur-System der Vierfüßigen Thiere. Glogau: Christian Friedrich Günther, 1775, s. 16. (niem.).

[Lacépède-5] B.G. de Lacépède: Discours d’ouverture et de clôture du cours d’histoire naturelle, donné dans le Muséum national d’Histoire naturelle, l’an VII de la République, et tableaux méthodiques des mammifères et des oiseaux. Paris: Plassan, 1799, s. 7. (fr.).

[South-7] J F. South. Zoology. „Encyclopædia Metropolitana”. 7, s. 383, 1845. (ang.).

[Herrera-8] A.L. Herrera: Sinonimia vulgar y cientifica de los principales vertebrados mexicanos. Mexico: Officina Tipografica de la Secretan’a de Foment, 1899, s. 26. (hiszp.).

[Hollister-9] N. Hollister. The genera and subgenera of raccoons and their allies. „Proceedings of the United States National Museum”. 49, s. 148, 1915. (ang.).

[miiz-10] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 164. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[icmw-11] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 462. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[hmw-12] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f R. Kays: Family Procyonidae (Raccoons). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 526–528. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).

[Wilson&Reeder1-13] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Nasua. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-05-25].

[Wilson&Reeder2-14] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Nasuella. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-05-25].

[amw-15] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 692–693. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27792196_449]-16] Palmer 1904 ↓, s. 449.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27791939_192]-17] Palmer 1904 ↓, s. 192.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/33/mode/1up_25]-18] Palmer 1904 ↓, s. 25.

[Jaeger-19] E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 1–316. (ang.).

[gar&inni-20] M. Ruiz-García, M.F. Jaramillo, J.B. López, Y. Rivillas, A. Bello, N. Leguizamon & J.M. Shostell. Mitochondrial and karyotypic evidence reveals a lack of support for the genus Nasuella (Procyonidae, Carnivora). „Journal of Vertebrate Biology”. 71 (21040), s. 21040.1-25, 2021. DOI: 10.25225/JVB.21040. (ang.).

[mdd-21] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-12-22]. (ang.).

[23] Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-07-12]. (ang.).

[emm&sho-24] L.G. Emmert & R.A. Short. Three new procyonids (Mammalia, Carnivora) from the Blancan of Florida. „Bulletin of the Florida Museum of Natural History”. 55 (8), s. 167, 2018. (ang.).

[dal-25] W.W. Dalquest. Early Blancan mammals from the Beck Ranch local fauna of Texas. „Journal of Mammalogy”. 59 (2), s. 288, 1978. DOI: 10.2307/1379912. (ang.).

[8]

[1]

[a]

[3]

[4]

[b]

[5]

[6]

[7]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[c]

[20]

[21]

[22]

[2]