Or Jehuda
Or Jehuda (hebr. אור יהודה; arab. أور يهودا; ang. Or Yehuda; pol. dosł. Światło Judy) – miasto położone w Dystrykcie Tel Awiwu w Izraelu. Leży na równinie Szaron nad Morzem Śródziemnym, w zespole miejskim Gusz Dan.
 Nowoczesne budownictwo Or Yehuda | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Dystrykt | |||||
| Burmistrz |
David Yosef | ||||
| Powierzchnia |
5,141 km² | ||||
| Wysokość |
24 m n.p.m. | ||||
| Populacja (2009) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Nr kierunkowy |
+972 3 | ||||
| Kod pocztowy |
60000, 60312 | ||||
Położenie na mapie Izraela  | |||||
 32°01′52″N 34°50′45″E/32,031111 34,845833
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Położenie
edytuj
Or Jehuda jest położony na kontynencie azjatyckim, na wschodnim wybrzeżu Morza Śródziemnego 32°01′52″N 34°50′45″E/32,031111 34,845833. Miasto leży na nadmorskiej równinie Szaron, na historycznej drodze lądowej łączącej Europę, Azję i Afrykę.
Miasto Or Jehuda jest położone w odległości 50 km na północny zachód od Jerozolimy i 98 km na południe od Hajfy[1]. Leży w otoczeniu miast Tel Awiwu, Ramat Gan, Kirjat Ono i Jehud-Monosson, miasteczek Savyon i Azor, oraz moszawów Cafrijja i Chemed. Na południe od miasta jest międzynarodowy port lotniczy im. Ben-Guriona, natomiast na północ jest baza wojskowa Tel-Hashomer należąca do Sił Obronnych Izraela[2].
Środowisko naturalne
edytujMiasto powstało na stosunkowo mało żyznych gruntach.
Klimat
edytujOr Jehuda ma klimat śródziemnomorski, który charakteryzuje się gorącymi i wilgotnymi latami oraz chłodnymi i deszczowymi zimami[3]. Wiosna rozpoczyna się w marcu, a w drugiej połowie maja rozpoczyna się lato. Średnia temperatura latem wynosi 26 °C, a zimą 12 °C (średnia z lat 1988–2000)[4]. Opady śniegu są rzadkością, ale zdarza się spadek temperatury do 5 °C. Największe opady deszczu występują pomiędzy październikiem a kwietniem. Suma rocznych opadów atmosferycznych wynosi 530 mm[5].
Demografia
edytujZgodnie z danymi Izraelskiego Centrum Danych Statystycznych w 2009 roku w mieście żyło 32,7 tys. mieszkańców, z czego 98,9% stanowią Żydzi, a 1,1% inne narodowości[6].
Zgodnie z danymi Izraelskiego Centrum Danych Statystycznych w Or Jehuda w 2000 było 10 281 zatrudnionych pracowników i 1079 pracujących na własny rachunek. Pracownicy otrzymujący stałe pensje zarabiali w 2000 średnio 5069 NIS, i otrzymali w ciągu roku podwyżki średnio o 10,8%. Przy czym mężczyźni zarabiali średnio 6220 NIS (podwyżka o 8,9%), a kobiety zarabiały średnio 3901 NIS (podwyżka o 12,9%). W przypadku osób pracujących na własny rachunek średnie dochody wyniosły 6638 NIS. W 2000 roku w Or Jehuda było 598 osób otrzymujących zasiłek dla bezrobotnych i 1605 osób otrzymujących świadczenia gwarantowane.
Populacja miasta pod względem wieku:
| Wiek (w latach) | Procent populacji w % |
|---|---|
| 0-4 | 9,6% |
| 5-9 | 9,0% |
| 10-14 | 7,7% |
| 15-19 | 7,9% |
| 20-29 | 16,4% |
| 30-44 | 20,2% |
| 45-59 | 17,7% |
| ponad 60 | 11,6% |
Źródło danych: Central Bureau of Statistics.
Historia
edytuj
Pierwotnie znajdowała się tutaj arabska wioska Saqiya (arab. ساقِية), która została zniszczona podczas wojny domowej w Mandacie Palestyny w dniu 25 kwietnia 1948[7].
W 1949 na miejscu zniszczonej arabskiej wioski utworzono obóz dla żydowskich imigrantów z Turcji, Iraku i Libanu. W 1950 powstała rolnicza osada Or Jehuda, w której zamieszkali Żydzi sefardyjscy. W 1988 Or Jehuda otrzymała prawa miejskie[8].
23 kwietnia 2001 palestyńscy terroryści z Hamasu zdetonowali bombę ukrytą w samochodzie-pułapce przed sklepem w Or Jehuda. Rannych zostało 8 osób[9].
20 maja 2008 grupa studentów lokalnych jesziw spaliło publicznie kilkaset egzemplarzy Nowego Testamentu, protestując w ten sposób przeciwko działalności chrześcijańskich misjonarzy w Izraelu[10]. Policja wszczęła w tej sprawie śledztwo[11].
W 2008 do miasta włączono część obszaru samorządu regionu Ef’al, w tym wioskę Ramat Pinkas (hebr. רָמַת פִּנְקָס).
Nazwa
edytujMiasto nazwano na cześć Elkalai Jehudy, jednego z przywódców Syjonizmu w XIX wieku[8].
Kultura
edytuj
W Or Jehuda znajduje się Muzeum Żydów Babilońskich (ang. The Babylonian Jewry Heritage Center), które reprezentuje bogactwo kultury Żydów z Iraku. Muzeum zostało założone w 1988 i obecnie spełnia rolę ważnego centrum kultury[12]. Osobnym muzeum jest Muzeum Dziedzictwa Żydów Libijskich.
Edukacja i nauka
edytujW mieście znajduje się 10 szkół podstawowych i 6 szkół średnich, w których uczy się 5,1 tys. uczniów. Niektóre szkoły to: Oranim, Saadia Gaon, Ner David, Hadarim, Ha-Pardes, Arazim, Sheizaf, Makif Ferka’uf, Ma’ale Savionim, Ba-Ma’ale i Amram Gaon.
Z uczelni religijnych są tutaj: Rogozin Religious High School, Birkat Itschak Jeshiva, Ha-Jeshiva Ha-Gdola, Jeshiva High School Or Hanna i Chabad of Or Yehuda[13].
Gospodarka
edytujPrzy międzynarodowym porcie lotniczym im. Ben-Guriona utworzono strefę przemysłową, w której działają liczne przedsiębiorstwa (nanotechnologia, telekomunikacja, high-tech i inne).
Transport
edytujWzdłuż północnej granicy miasta przebiega droga nr 461 
, którą jadąc na zachód dojeżdża się do autostrady nr 4 
(Erez–Kefar Rosz ha-Nikra), a jadąc na wschód dojeżdża się do miasta Jehud-Monosson. Prowadząca na północ droga nr 4622 prowadzi do miasta Kirjat Ono i miasteczka Savyon. Wzdłuż południowej granicy miasta przebiega droga nr 412 
, którą jadąc na południowy zachód dojedzie się do moszawu Chemed i węzła drogowego z autostradą nr 1 
(Tel Awiw–Jerozolima).
Transport w Or Jehuda jest obsługiwany tylko przez autobusy. Będąc częścią aglomeracji miejskiej Gusz Dan, wszystkie linie autobusowe wychodzą poza granice miasta, tworząc dogodne połączenia z sąsiednimi miastami. Największą liczbę linii autobusowych w mieście obsługuje Dan Bus Company i Egged.
Przypisy
edytuj- ↑ time and date.com: Current local times and distance from Tel Aviv. [dostęp 2009-10-21]. (ang.).
- ↑ Israel Science and Technology Homepage: Map of Israel. [dostęp 2008-05-21]. (ang.).
- ↑ Israeli Encarta. [dostęp 2008-05-21]. (ang.).
- ↑ Israel Central Bureau of Statistics: Weather averages for Tel Aviv. [dostęp 2009-10-20]. (ang.).
- ↑ Israel Central Bureau of Statistics: Precipitation. [dostęp 2009-10-17]. (ang.).
- ↑ Israel Central Bureau of Statistics. [w:] Israel Central Bureau of Statistics [on-line]. [dostęp 2008-05-20]. (ang.).
- ↑ Palestine Remembered: Welcome To Saqiya. [dostęp 2008-12-30]. (ang.).
- ↑ a b Flags Of The World: Iriyat Or Yehuda. [dostęp 2008-12-30]. (ang.).
- ↑ Israel Insider: Car bomb explodes in center of Or Yehuda. [dostęp 2008-12-30]. (ang.).
- ↑ Orthodox Jewish Youths Burn New Testaments in Or Yehuda. haaretz.com, 20 maja 2008. [dostęp 2017-06-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-11-12)]. (ang.).
- ↑ Intellect or Insanity: The same political group behind the Or-Yehuda book burning is the group who wishes to censor the internet. [dostęp 2008-12-30]. (ang.).
- ↑ The Israel Genealogical Society: The Babylonian Jewry Heritage Center – Or Yehuda- Museum & Archive. [dostęp 2008-12-30]. (ang.).
- ↑ Chabad Centers: Chabad of Or Yehuda. [dostęp 2008-12-30]. (ang.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Zdjęcie satelitarne Or Jehuda Google Maps
- Mapa Or Jehuda Amudanan