Operacja morawsko-ostrawska

Operacja morawsko-ostrawska
	II wojna światowa, front wschodni
Czas	10 marca – 5 maja 1945
Miejsce	Górny Śląsk, Śląsk Cieszyński, Morawy
Terytorium	Polska, Czechosłowacja
Przyczyna	ofensywa radziecka 1945
Wynik	decydujące zwycięstwo ZSRR i Czechosłowacji
Strony konfliktu
III Rzesza	ZSRR; Czechosłowacja
Dowódcy
Ferdinand Schörner; Gotthard Heinrici; Walter Nering	Iwan Pietrow; Andriej Jeriomienko
Siły
150 000 żołnierzy,; 100 czołgów	255 000 żołnierzy,; 180 czołgów
Straty
wysokie	23 964 zabitych,; 88 657 rannych
brak współrzędnych
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ten artykuł od 2012-12 wymaga zweryfikowania podanych informacji.

Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Operacja morawsko-ostrawska (też: operacja ostrawska; ros. Моравска-Остравская операция) – operacja wojskowa przeprowadzona przez Armię Czerwoną przeciwko Wehrmachtowi podczas II wojny światowej.

Wojska 4 Frontu Ukraińskiego działania ofensywne rozpoczęły 12 stycznia 1945 r., kiedy jako pierwsza, na terenie Słowacji, rozpoczęła natarcie 18 Armia. Następnie, 15 stycznia, działania na terenie Polski z rejonu Jasła podjęła 38 Armia. Jako ostatnia, 18 stycznia 1945 roku, do operacji zachodniokarpackiej z okolic Preszowa na Słowacji przystąpiła 1 Armia Gwardii.

Niemiecka obrona pękła. 20 stycznia wojska radzieckie zajęły Nowy Sącz, 24 – Kalwaria Zebrzydowska, 25 – Andrychów, 27 – Wadowice. 29 stycznia dowódca frontu rozkazał zatrzymać ofensywę na rubieży rzeki Białej. Na lewym skrzydle jego wojsk powstała luka, ponieważ nacierająca w górskim terenie 1 Armia Gwardii pozostała około 80 km z tyłu.

Na początku 1945 r. ruszyła ofensywa radziecka. 15 stycznia w rejonie Jasła działania rozpoczął 4 Front Ukraiński. Przez Nowy Sącz i Wadowice dotarł on do okolic Pszczyny. Niemcy zdając sobie sprawę ze znaczenia strategicznego Zagłębia Ostrawskiego przystąpili do umacniania tego odcinka frontu. Zadaniem utrzymania Moraw została obciążona 1 Armia Pancerna pod dowództwem gen. Schoernera. Wprawdzie siły niemieckie były słabsze, ale mogły wykorzystać osłaniające Ostrawę żelbetowe umocnienia obronne, które powstały jeszcze w latach 30 XX w. Także dowództwo radzieckie dokonało przegrupowania swoich sił. Przed 38 Armią gen. płk. Kiryła Moskalenki postawiono zadanie zajęcia Strumienia, a następnie kontynuowania ofensywy na Bramę Morawską. Dalej wojska radziecko-czechosłowackie miały nacierać na Ołomuniec i Pragę. Plan przewidywał dotarcie do stolicy w ciągu 45 dni.

I faza operacji

Walki o Strumień trwały kilka dni i pochłonęły kilka tysięcy poległych żołnierzy po obu stronach. Straty radzieckie były tak duże, że 38 Armia przeszła do obrony. Front ustabilizował się na linii Pawłowice – Bąków – Brenna. Trwało to do połowy marca.

W tym czasie dowództwo radzieckie przygotowywało ponowne uderzenie na Ostrawę. Natarcie wznowiono 10 marca, lecz opór niemiecki i śnieżna pogoda hamowały impet radziecki. W ciągu tygodnia 38 Armia posunęła się o zaledwie kilka kilometrów. Tymczasem 60 Armia była już na przedpolach Raciborza. Dzięki temu Sowieci postanowili obejść umocnienia niemieckie przez Żory, Wodzisław i Tworków, i uderzyć na Ostrawę od północy.

II faza operacji

24 marca wznowiono ofensywę. Do walki z Niemcami włączyły się 1 Czechosłowacka Samodzielna Brygada Pancerna pod dowództwem płk. Vladimira Janko oraz 1 Mieszana Dywizja Lotnicza (wyposażona w samoloty Ła-5FN i Ił-2). Pierwszego dnia zdobyto Żory. Następnie zajęto też Świerklany, Szeroką, Jastrzębie, Marklowice i Połomię^[1]. Główne natarcie Sowietów i Czechosłowaków kierowało się na Wodzisław Śląski. W dniach 25 i 26 marca trwała bitwa o miasto, które po ciężkich walkach zdobyto 26 marca^[1]. Do 31 marca brygada zniszczyła 14 czołgów niemieckich.

Dopiero 2 kwietnia oddziały radzieckie i czechosłowackie przekroczyły Odrę na południe od Wodzisławia. Mimo to opór niemiecki narastał. Hitlerowcy ściągali nawet dodatkowe jednostki z głębi Protektoratu Czech i Moraw i Dolnego Śląska, byle utrzymać Bramę Morawską i Zagłębie Ostrawskie. Generał lejtnant Becker miał powiedzieć do swoich żołnierzy: „Ziemia morawsko-ostrawska to w chwili obecnej 35 proc. całego naszego przemysłu. Jeśli oddacie Morawską Ostrawę – oddacie Niemcy”. W połowie kwietnia Wehrmacht zdołał jeszcze kontratakować na południe od Wodzisławia^[1], ale determinacja wojsk niemieckich nie wystarczyła jednak w konfrontacji z przeważającymi siłami radzieckimi. 22 kwietnia zdobyto Opawę, przy czym miasto zostało w dużej mierze zburzone. Kolejne, trzydniowe walki toczono o Hrabyně. W ciężkiej batalii o tę niewielką miejscowość zginęło 280 żołnierzy sowieckich. 30 kwietnia uderzono na Ostrawę. Walki toczono aż do wieczora. Największy opór stawiali Niemcy w dzielnicy Zábřeh. Poległo tu 177 żołnierzy radzieckich. Koncentryczne uderzenie na miasto zakończyło się jednak powodzeniem. Spokój mąciły tylko pojedyncze wystąpienia zbrojne faszystów ubranych po cywilnemu. Operacja ostrawska zakończyła się dopiero 5 maja, a więc na kilka dni przed kapitulacją III Rzeszy. W trakcie walk poległo 20 tys. żołnierzy radzieckich i 1 tys. czechosłowackich. Operację uznaje się za jedną z największych w ostatnim roku II wojny światowej.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c PiotrP. Hojka PiotrP., Wodzisław i ziemia wodzisławska w czasie II wojny światowej, Wodzisław Śląski: Muzeum w Wodzisławiu Śląskim, 2011, ISBN 978-83-932793-0-2 .

Literatura

Praca W. Kiełkowskiego, „Wyzwolenie Śląska Cieszyńskiego”, Uniwersytet Śląski w Katowicach
t. X „Historii II wojny światowej” pod przewod. D.F. Ustinowa, wyd. oryg. Moskwa 1979
Bolesław Dolata, „Wyzwolenie Polski”, Warszawa 1974
Piotr Hojka, „Wodzisław Śląski i ziemia wodzisławska w czasie II wojny światowej”, Wodzisław Śląski 2011
A. Greczko, „Przez Karpaty”, Warszawa 1971
K. Moskalenko, „Uderzenie za uderzeniem”, Warszawa 1974
L.M. Sandałow, „Po przełomie”, wyd. ros. Moskwa 1983
A.I. Jeriemienko, „Lata odwetu. 1943–1945”, II wydanie ros. Moskwa 1985
A. Pronin, „Prawda z okopów marszałka Jeriemienki” w: rosyjskim „Niezależnym Przeglądzie Wojskowym” z 28.04.2000.

Linki zewnętrzne

[Hojka-1] PiotrP. Hojka PiotrP., Wodzisław i ziemia wodzisławska w czasie II wojny światowej, Wodzisław Śląski: Muzeum w Wodzisławiu Śląskim, 2011, ISBN 978-83-932793-0-2 .

[1]