Omszała Studnia
Omszała Studnia – jaskinia w Cisowej Skale w rezerwacie przyrody Pazurek w województwie małopolskim, w powiecie olkuskim, w gminie Olkusz[1]. Znajduje się na wierzchowinie Wyżyny Olkuskiej będącej częścią Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej[2].
| Plan jaskini | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Położenie | |
| Właściciel | |
| Długość |
43 m |
| Głębokość |
10 m |
| Deniwelacja |
14,4 m |
| Wysokość otworów |
ok. 420 m n.p.m. |
| Ekspozycja otworów |
ku północnemu zachodowi |
| Kod |
J.Olk.II-01.06 |
Położenie na mapie gminy Olkusz  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu olkuskiego  | |
 50°19′43″N 19°37′28″E/50,328500 19,624472
| |
| Strona internetowa | |
.jpg)
.jpg)
Opis jaskini
edytujMa dwa otwory połączone bardzo ciasną szczeliną. Dolny otwór znajduje się u północno-zachodniej podstawy dużych głazów Cisowej Skały. Ma szerokość 1,5 m i wysokość 1 m. Opada z niego siedmiometrowa studnia tworząca górne piętro jaskini. Do jej pokonania niezbędne jest użycie liny. Dno studni pokryte jest rumoszem skalnym i głazami. Andrzej Górny tak opisuje dalszą część jaskini (dolne piętro): Z dna pokrytego głazami i rumoszem w kierunku NW odchodzi obszerny, szczelinowy korytarz o wysokości do 3 m. Na jego końcu za metrowym prożkiem korytarz biegnie stromo w dół i zablokowany jest głazami, a przed końcem w lewo szeroka szczelina z 3-metrowym progiem o skalnym dnie. Z dna studni w kierunku SE prowadzi wąski, wysoki korytarz (ku górze szczelina zaciskowa do górnego otworu), zakończony poprzeczną niedostępną szczeliną. Z dna w kierunku SW ciasna szczelina z 1,5-metrowym progiem, po dwóch metrach doprowadzająca do 3-metrowego korytarzyka z 2,3 m studnią[1].
4,4 m powyżej otworu dolnego na pionowym pęknięciu skały znajduje się otwór górny o wysokości 1 m i szerokości 0,5 m. Stromo opada z niego 4,5-metrowej długości korytarzyk o dnie zaklinowanym skalnymi blokami. Pomiędzy nimi jest ciasna szczelina łącząca górne piętro z dolnym. Jest na niej niezwykle trudny do pokonania zacisk[1].
Jest to jaskinia szczelinowa powstała w wapieniach skalistych późnej jury. Jej namulisko składa się z wapiennego gruzu i piasku, próchnicy i liści. Na ścianach występują drobnokrystaliczne kalcytowe polewy, wełniste nacieki, grzybki naciekowe oraz drobne stalaktyty. Jaskinia jest wilgotna i ma własny mikroklimat; temperatura na jej dnie wynosi 8 °C przy 28 °C na powierzchni. Oświetlone rozproszonym światłem słonecznym są tylko okolice otworów. Porastają je mchy i porosty, w głębi jaskinia jest ciemna. Ze zwierząt obserwowano motyle, muchówki i wpadłe do studni żaby[1].
Historia poznania i dokumentacji
edytujPo raz pierwszy jaskinię wzmiankował Kazimierz Kowalski, który zwiedził jej początkowy odcinek w czerwcu 1947 roku. W 1990 r. na zlecenie Zarządu Zespołu Jurajskich Parków Krajobrazowych woj. katowickiego jaskinię opisał A. Górny. Pomiary jaskini wykonali A. Górny, P. Malina i M. Szelerewicz w 1990 r., plan opracował M. Szelerewicz[1].
Jest to największa objętościowo próżnia wśród jaskiń i schronisk Cisowej Skały. Pozostałe to: Komarowa Szczelina, Schronisko pod Wielką Wantą, Schronisko przy Wierzchołku Cisowej Skały, Schronisko przy Wejściu do Kanionu, Schronisko w Kanionie Pierwsze, Schronisko w Kanionie Drugie, Schronisko w Kanionie Trzecie, Schronisko z Grzybkami, Schronisko Zielone, Szczelina nad Kanionem, Szczelina w Cisowej Skale[3].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e Andrzej Górny, Omszała Studnia, [w:] Jaskinie Polski [online], Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy [dostęp 2019-08-04].
- ↑ Jerzy Kondracki, Geografia regionalna Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, ISBN 83-01-12479-2.
- ↑ Jaskinie Polski [online], Państwowy Instytut Geologiczny [dostęp 2019-08-04].