Okręgowe rozgrywki w piłce nożnej w okresie międzywojennym

Okręgowe rozgrywki w piłce nożnej w okresie międzywojennym – odpowiednik drugiej w hierarchii klasy męskich ligowych rozgrywek piłkarskich w Polsce.

Granice Okręgowych Związków Piłki Nożnej w Polsce w 1939 roku

Regularne rozgrywki piłkarskie w Polsce rozpoczynają się wiosną 1920 roku. Poprzedzone zostały utworzeniem w grudniu 1919 Polskiego Związku Piłki Nożnej oraz struktur okręgowych. Część klubów działała już przed wojną, np. w Galicji czy na terenie zaboru niemieckiego. Kluby te posiadają bazę sportową oraz tradycje piłkarskie, w przyszłości zaprocentuje to uzyskiwaniem dobrych rezultatów. Tak więc do pierwszego sezonu rozgrywek przystępują drużyny skupione w 5 związkach okręgowych: poznańskim, lwowskim, krakowskim, warszawskim oraz łódzkim.

Okręgi OZPN z kilkoma wyjątkami pokrywają się z granicami województw. Przy tworzeniu się struktur okręgowych w poszczególnych województwach dochodzi do wielu zmian przynależności okręgów i podokręgów.

Do 1939 roku powstało 14 Okręgowych Związków Piłki Nożnej, zabrakło 2 z województw nowogródzkiego i tarnopolskiego.

Historia

W okresie międzywojennym nie było ligi, z której kluby awansowałyby do Ekstraklasy. Problem awansów do I ligi polskiej rozwiązywały turnieje barażowe mistrzów lig okręgowych, którego zwycięzcy (początkowo jedna drużyna, a od 1936 – dwie) awansowali do ligi krajowej.

Raz na jakiś czas pojawiały się jednak koncepcje jej utworzenia, których w rzeczywistości nigdy nie zrealizowano. 2 listopada 1929 projekt jej powołania zaproponował na swych łamach Przegląd Sportowy. Idea nie została podchwycona przez piłkarską centralę, więc dalsze próby jej forowania porzucono. Do pomysłu wrócono niemal dekadę później. W niedzielę, 26 września 1937 odbyła się w Częstochowie konferencja przedstawicieli ośmiu klubów A-klasowych, podczas której omawiano szczegóły utworzenia ogólnokrajowej II ligi, a uczestniczyli w niej delegaci:

• Brygady Częstochowa,
• Dębu Katowice,
• Gryfa Toruń,
• Rewery Stanisławów,
• Strzelca Janowa Dolina,
• Śmigłego Wilno,
• Unii Sosnowiec,
• WKS Grodno.

Dodatkowo do udziału w niej zaproszono przedstawicieli czterech kolejnych drużyn, którzy jednakże nie pojawili się na spotkaniu. Były to:

• HCP Poznań,
• Naprzód Lipiny,
• Podgórze Kraków,
• Union-Touring Łódź.

Podczas konferencji rozmawiano o utworzeniu narodowej B-klasy, którą miało tworzyć wspomnianych 12 klubów, jednak i z tego projektu nic nie wyszło.

System rozgrywek A klasy w latach 1920–1939

1920-1926

Pierwsze mistrzostwa, rozpoczęte w roku 1920, zostały przerwane z powodu wybuchu wojny polsko-bolszewickiej. W kolejnych latach rozgrywki toczą się w klasach okręgowych A, B i C, gdzie po zakończonym sezonie mistrzowie okręgów toczą walkę o tytuł Mistrza Polski. Taki przebieg mają sezony od 1921 do 1926 roku, z przerwą w roku 1925. W roku 1926 mistrzowie oraz najlepsze drużyny w okręgach uzyskują awans do Ogólnopolskiej Ligi.

I poziom rozgrywkowy	Mistrzostwa Polski (mistrzowie okręgów)
II poziom rozgrywkowy	A klasa
III poziom rozgrywkowy	B klasa
IV poziom rozgrywkowy	C klasa

1927-1939

Od roku 1927 zmieniał się system rozgrywkowy oraz sposób wyłonienia drużyny awansującej do Ligi. Mistrzowie okręgów po zakończonym sezonie toczyli eliminacje o ligę. Rozgrywki te toczyły się systemem grupowym do momentu wyłonienia najlepszej drużyny, która zyskiwała prawo awansu. W poszczególnych sezonach system grupowy mieszany był z systemem pucharowym, szczególnie dotyczyło to półfinałów czy finału. W końcu lat 30. XX wieku do Ligi awansowały 2 lub 3 najlepsze drużyny eliminacji.

I poziom rozgrywkowy	Liga
II poziom rozgrywkowy	A klasa	Klasa Okręgowa*
III poziom rozgrywkowy	B klasa	A klasa*
IV poziom rozgrywkowy	C klasa	B klasa*
V poziom rozgrywkowy		C klasa*

(*) – Pod koniec lat 30. XX wieku władze PZPN-u oficjalnie ustanawiają klasę Okręgową jako II poziom rozgrywek. Zmiana ta nie do końca się przyjęła, w niektórych okręgach nie została wprowadzona. Stąd też mogą pojawiać się rozbieżności co do nazwy II poziomu rozgrywek w zależności od okręgu. Dodatkowo w Śląskim (Katowickim) OZPN-ie od 1932 A klasa nosi nazwę Liga śląska.

Z powodu zwiększonej liczby klubów oraz tworzenia tzw. podokręgów, w niektórych OZPN-ach tworzy się grupy A klasy. Przykładem jest Kielecki i Śląski OZPN, gdzie w poszczególnych sezonach mamy od 3 do 4 grup A klasy. Liczba grup nie zmienia regulaminu, gdyż tylko jeden mistrz z danego okręgu może zagrać w eliminacjach do Ligi. Zatem mistrzowie poszczególnych grup toczą między sobą walkę o te premiowane miejsce. Grupy tworzono także w mniejszych okręgach np. białostockim, powodem były względy ekonomiczne i zmniejszenie kosztów wyjazdów.

Okręgowe Związki Piłki Nożnej (OZPN)

Rozwój organizacyjny Związku Piłki Nożnej wyglądał w największym skrócie tak:

• na zjeździe założycielskim PZPN (21–22 grudnia 1919) powołano komitety organizacyjne pięciu okręgów. Cztery z nich powstały w 1920, były to OZPN: krakowski (powstał jako pierwszy, zebranie inauguracyjne 15 lutego 1920), lwowski, poznański (istniejący od 1913 roku jako ZPTS, zmienił nazwę w marcu 1920), łódzki, warszawski.
• w 1922 powstały OZPN: górnośląski, lubelski, wileński.
• w 1923 powstał toruński OZPN, w październiku 1927 r. siedzibę przeniesiono do Bydgoszczy, a nazwę zmieniono na pomorski OZPN.
• w 1927 powstała Liga Państwowa (początkowo 14-drużynowa, ostatecznie 10-drużynowa), która po kilkumiesięcznym konflikcie z PZPN została ostatecznie uznana za jego autonomiczny okręg, wcześniej (10 marca) okręg górnośląski przemianowano na śląski.
• w 1928 powstał kielecki OZPN z siedzibą w Sosnowcu.
• w 1929 powstały poleski OZPN z siedzibą w Pińsku oraz wołyński OZPN z siedzibą w Równem oraz białostocki OZPN.
• w 1935 powstał stanisławowski OZPN (wcześniej istniał Podokręg Stanisławowski w ramach Lwowskiego OZPN).
• w 1937 zlikwidowano (w lipcu) kielecki OZPN i na jego miejsce powołano zagłębiowski OZPN z siedzibą w Sosnowcu; od 1929 Podokręg Zagłębiowski (z siedzibą w Będzinie) istniał przy Krakowskim OZPN.

Każdy OZPN prowadził swoje mistrzostwa okręgowe w ligach, zwanymi Klasą A lub ligą okręgową. Należy wspomnieć, że nie wszystkie województwa posiadały własne A-Klasy. Okręgowe Związki Piłki Nożnej w niektórych obszarach zlokalizowanych głównie w województwach wschodnich (Kresy Wschodnie) nie były wystarczająco rozwinięte (lub nie posiadały wystarczająco dużo drużyn) aby organizować własne ligi. Tak więc, nie było własnych lig w województwach nowogródzkim i tarnopolskim. Zamiast tego, drużyny z tych województw uczestniczyły w rozgrywkach sąsiednich Okręgów OZPN.

Ciekawy jest fakt, że w kilku przypadkach, drużyny z jednego województwa uczestniczyły w A-klasie innego regionu – np. Koszarawa Żywiec z województwa krakowskiego występował w połowie lat 30. w śląskiej klasie A, SKS Starachowice występował w końcu lat 30. w warszawskiej klasie A, chociaż miasto Starachowice położone w województwie kieleckim, lub Pogoń Stryj, który grał w lwowskiej klasie A, ale miasto Stryj należało do województwa stanisławowskiego.

Władze OZPN-ów miały decydujący i ostateczny głos co do rozgrywek A,B i C klasy. Nie odosobnione były przypadki wykorzystywania tego do zmian w ligowej tabeli po sezonie przy zielonym stoliku. Zdarzały się przypadki utrzymywania drużyn zasłużonych pomimo miejsca spadkowego itp.

Rok 1920 (przerwane)	1. Sezon – 1921 rok	2. Sezon – 1922 rok	3. sezon – 1923 rok	4. sezon – 1924 rok
1920 rozgrywki nieoficjalne	1921 rok A klasa	1922 rok A klasa	1923 rok A klasa	1924 rok A klasa
5. Sezon – 1926 rok	6. Sezon – 1927 rok	7. sezon – 1928 rok	8. sezon – 1929 rok	9. Sezon – 1930 rok
1926 rok A klasa	1927 rok A klasa	1928 rok A klasa	1929 rok A klasa	1930 rok A klasa
10. Sezon – 1931 rok	11. sezon – 1932 rok	12. sezon – 1933 rok	13. Sezon – 1934 rok	14. Sezon – 1935 rok
1931 rok A klasa	1932 rok A klasa	1933 rok A klasa	1934 rok A klasa	1935 rok A klasa
15. sezon – 1936 rok	16. sezon – 1936/37 rok	17. Sezon – 1937/38 rok	18. Sezon – 1938/39 rok	19. sezon – 1939/40 rok
1936 rok A klasa	1936/37 rok A klasa	1937/38 rok A klasa	1938/39 rok A klasa	Rozgrywki niedokończone, praktycznie nie odbyły się z powodu wybuchu wojny.

Schemat podziału A klasy w poszczególnych okręgach i wybranych podokręgach

Sezony >>>>	rok zał.	1920	1921	1922	1923	1924	1925	1926	1927	1928	1929	1930	1931	1932	1933	1934	1935	1936	36/37	37/38	38/39
		Mistrzostwa Polski							Liga
Poznański OZPN	1921	(5)	6	6	6	6	X	6	5	11	10	10	10	10	10	10	10	10	8	7	7
Lwowski OZPN	1921	(4)	2	5	6	6	X	6	5	5/5	5/5	9	8	6/7	6/7	10	11	5/5	12	14	13
Krakowski OZPN	1921	(4)	4	6	6	6	X	6	9	11	10	12	8/6	5/6	9	9	10/8	11	12	12	11
Warszawski OZPN	1921	(2)	3	5	4	6	X	6	8	11	6/5	10	10	11	10/{6}	12/{9}	12/{10}/6/4	6/6/{8}/5	8/8/{8}/5	12	10
Łódzki OZPN	1921	X	4	4	5	5	X	6	[8] 5	12	11	12	11	10	9	10	10	10	10	10	11
Śląski OZPN	1922	X	(14)	6	6	8	X	7	11	9/9/8	9/9/9	11/8/7	12	11***	12	12	11	10	9	10	11
Wileński OZPN	1922	X	(4)	3	3	3	X	6	6	6	8	7	7	6	5	7	6	4	4	5	4
Lubelski OZPN	1922	X	X	4	4	5	X	6	7	9	6	6	6	4/4	4/3	6	7	7	6	6	5
Pomorski OZPN**	1923	X	POZ	POZ	(4)	3	X	6	5	5	5	5	6	6	7	7	7	8	8	8	8
Kielecki OZPN*	1928	X	X	X	X	ŁÓD	X	LUB	WAW	8	5/6/4	8/5/6	6/5/4/7/5	10/7/6/5	5/5/7/4/6	10/7/4/5	10/6/6/5	10/7/5	10/7/3	KRA	KRA
Białostocki OZPN	1929	X	X	X	X	WIL	X	WIL	WAR	WAR	6	8	8	8	4/4	4/4	5/4	3/3/3	8	8	8
Poleski OZPN	1929	X	X	LUB	LUB	LUB	X	WIL	LUB	LUB	4	6	5	5	4	3/3	3/3	3/3	3/3	3/3	4/4
Wołyński OZPN	1930	X	X	LUB	LUB	LUB	X	LUB	LUB	LUB	LUB	6	7	8	8	8	10	5/5	8	8	8
Stanisławowski OZPN	1934	X	LWÓ	LWÓ	LWÓ	LWÓ	X	LWÓ	LWÓ	LWÓ	LWÓ	LWÓ	LWÓ	LWÓ	LWÓ	3	5	7	7	8	8
po.Nowogródzki		X	X	WIL	WIL	WIL	X	WIL	WIL	WIL	WIL	WIL	WIL	WIL	WIL	WIL	WIL	WIL	WIL	WIL	WIL
po.Tarnopolski		X	LWÓ	LWÓ	LWÓ	LWÓ	X	LWÓ	LWÓ	LWÓ	LWÓ	LWÓ	LWÓ	LWÓ	LWÓ	LWÓ	LWÓ	LWÓ	LWÓ	LWÓ	LWÓ
po./Zagłębiowski OZPN	1937	X	X	KRA	KRA	KRA	X	KRA	KAT	KIE	KIE	KIE	KIE	KIE	KIE	KIE	KIE	KIE	KIE	10	10
po.Częstochowski		X	KRA	KRA	KRA	KRA	X	KRA	KAT	KIE	KIE	KIE	KIE	KIE	KIE	KIE	KIE	KIE	KIE	ZAG	ZAG
po.Radomski		X	X	WAW	WAW	WAW	X	WAW	WAW	KIE	KIE	KIE	KIE	KIE	KIE	KIE	KIE	WAW	WAW	WAW	WAW

(*) – Kielecki OZPN został rozwiązany w 1937, w jego miejsce powołany Zagłębiowski OZPN. Kielce jako podokręg przeniosły się do Krakowskiego OZPN-u
(**) – do października 1927 r. pod nazwą Toruński OZPN
(***) – od 1932 Klasa A Śląskiego Okręgu nosi nazwę Liga Śląska
(7) – w nawiasach rozgrywki nieoficjalne
po. – Podokręgi
7 – liczba drużyn występujących w A klasie
7/7 – liczba grup
{7} – tzw. grupa robotnicza (skupiająca kluby fabrykanckie i robotnicze)
7 – pogrubienie oznacza Ligę Okręgową

Artykuły poświęcone okręgowym rozgrywkom w okresie międzywojennym

Lwowska Liga Okręgowa oraz Klasa A (1921-1939)

Tabela wszech czasów

Kursywą wydzielono kluby nie występowali w ostatnim sezonie.

#	Klub	Sezony	Mecze	Br+	Br-	Pkt	Tytuł(y)
1	Polonia Przemyśl	17	242	555	437	291	5
2	Lechia Lwów	17	245	528	454	277	2
3	Hasmonea Lwów	15	236	372	378	245
4	Ukraina Lwów	12	204	487	391	224
5	Czarni Lwów	12	160	422	220	214	3
6	Resovia Rzeszów	12	198	393	351	211	1
7	Pogoń II Lwów	13	170	339	340	167
8	Pogoń Stryj	11	168	314	330	165
9	WKS (Ognisko) Jarosław	7	150	298	357	136
10	Rewera Stanisławów	9	129	213	291	124	1
11	Drugi Sokół Lwów	8	158	242	347	122
12	Świteź Lwów	5	98	152	262	74
13	Czuwaj Przemyśl	4	79	153	157	73
14	Pogoń Lwów	5	40	201	35	72	5
15	RKS Lwów	5	81	104	135	68
16	Junak Drohobycz	2	50	121	97	62	1
17	Korona Sambor	3	72	117	197	54
18	Biały Orzeł Lwów	2	52	103	108	37
19	Janina Złoczów	4	39	59	109	25
20	Sian Przemyśl	2	26	36	50	24
21	WKS 6 plotn. Lwów	2	12	45	31	14	1
22	AZS Lwów	3	22	38	62	13
23	Oldboye Lwów	2	43	33	136	13
24	Sparta Lwów	2	16	19	43	8
25	Hakoah Stanisławów	1	8	12	19	5
26	Czarni II Lwów	5	16	7	49	3
27	Ekran Lwów	1	8	8	21	2
28	Strzelec Borysław	1	2	3	3	2
29	Hasmonea II Lwów	1						poza konkursem
30	Lechia II Lwów	1						poza konkursem

Stanisławowska Liga Okręgowa (1933-1939)

Tabela wszech czasów

Kursywą wydzielono kluby nie występowali w ostatnim sezonie.

#	Klub	Sezony	Mecze	Pkt	Bramki	St.Br.	Tytuł(y)
1	WCKS (SKS) Rewera Stanisławów	6	65	96	214-83	2.578	4
2	KS Strzelec „Gorka” Stanisławów	6	66	91	133-81	1.642	1
3	KSZN Rypne,	4	52	65	138-73	1.890
4	KS Strzelec „Raz, Dwa, Trzy” Stanisławów	5	60	49	91-138	0.659
5	KS Pokucie Kołomyja (WKS 49 pp)	5	60	37	73-168	0.435
6	KS Strzelec Broszniów,	3	40	31	61-102	0.598
7	WCKS (SKS) Pogoń Stryj	1	13	21	38-8	4.750	1
8	KS Bystrzyca Nadwórna	2	28	19	33-61	0.541
9	TESP Kałusz	1	14	14	25-20	1.250
10	KS Stanisławowia Stanisławów	3	24	13	30-61	0.492
11	ST Prołom Stanisławów	2	26	12	26-67	0.388

Uwagi:

• Pogoń Stryj występował tylko jeden sezon po czym powrócił do Lwowskiej Ligi Okręgowej.
• Wynik meczu KSZN Rypne – Pokucie Kołomyja 1:18 został anulowany, tak jak uznany za podstawiony.
• KS oznacza Klub Sportowy,
• ST oznacza Sportowe Towarzystwo,
• WCKS oznacza Wojskowo-Cywilny Klub Sportowy,
• SKS oznacza Stanisławowski lub Stryjski Klub Sportowy

Klasa A Wołyńskiego ZOPN (1930-1939) Kursywą wydzielono kluby nie występowali w ostatnim sezonie.

#	Klub	Sezony	Tytuł(y)	Uwagi
1	Hasmonea Równe	10	2	dodatkowo 2 sezony w Klasie A Lwowskiego ZOPN
2	WKS Łuck	9
3	PKS Łuck	8	4
4	Hasmonea Łuck	7
5	WKS Hallerczyk Równe	7	2	dodatkowo 2 sezony w Klasie A Lwowskiego ZOPN, 4 sezony w Klasie A Lubelskiego ZOPN
6	Pogoń Równe	7
7	Hasmonea Kowel	5
8	Strzelec Janowa Dolina	5	1
9	KKS Krzemieniec	4
10	WKS Dubno	4		dodatkowo 1 sezon w Klasie A Lwowskiego ZOPN
11	Sokół Równe	4	1	dodatkowo 2 sezony w Klasie A Lwowskiego ZOPN, 1 sezon w Klasie A Lubelskiego ZOPN
12	Amatorzy Włodzimierz	3
13	PKS Równe	2
14	Strzelec Kowel	2
15	WKS Kowel	2		dodatkowo 2 sezony w Klasie A Lwowskiego ZOPN, 3 sezony w Klasie A Lubelskiego ZOPN
16	Sokół Kowel	1
17	KPW Zdołbunów	1
18	Strzelec Łuck	1
19	Makkabi Równe	0		dodatkowo 1 sezon w Klasie A Lubelskiego ZOPN

Turnieje barażowe o awans do ligi piłkarskiej

Organizacja turniejów barażowych była generalnie (wyjątkiem był rok 1931) jednak nieco inna. Były one dwustopniowe, ale w obu wypadkach grupowe, czyli zwycięzcy grup eliminacyjnych (początkowo trzech, później czterech) rywalizowali w grupie finałowej rozgrywając mecz i rewanż system każdy z każdym.

System turniejów kwalifikacyjnych był zatem taki sam, jak wyłaniania mistrza Polski w latach 1925–1926, wówczas też mistrzowie okręgowych klas A (ligi okręgowe powstały później) rywalizowali w trzech grupach eliminacyjnych (po trzy zespoły), których zwycięzcy rywalizowali później między sobą w grupie finałowej. Turnieje kwalifikacyjne (o wejście do ligi – jak je nazywano) odbywały się równolegle z ligową rundą rewanżową. Rozgrywki okręgowe prowadzone były bowiem systemem jesień-wiosna (czyli tak jak obecnie), natomiast liga grała systemem wiosna-jesień, wyłaniając mistrza w październiku lub listopadzie.

Sezony >>>>	1926	1927	1928	1929	1930	1931	1932	1933	1934	1935	1936	36/37	37/38	38/39	Razem
		Liga													awansowało
Poznański OZPN	1														1
Lwowski OZPN	3														5
Krakowski OZPN	2														6
Warszawski OZPN	3														5
Łódzki OZPN	2														4
Katowicki OZPN	2														7
Wileński OZPN															2
Lubelski OZPN															1
Pomorski (Toruński) OZPN	1														1
Kielecki OZPN
Białostocki OZPN
Poleski OZPN
Wołyński OZPN
Stanisławowski OZPN

• W sezonie 1926 do nowo utworzonej Ligi awansowało w sumie 14 zespołów.

Sezon 1927

Rok 1927 był pierwszym rokiem ligi piłkarskiej. O pierwsze miejsce do niej walczyły jako mistrzowie okręgów, tylko 4 kluby. Okręgi warszawski i poznański, wobec zbyt późnego zakończenia rozgrywek u siebie, nie desygnowały swych mistrzów do walk o wejście do niej. Ciekawym faktem jest, że wśród tych czterech klubów znajdował się Śląsk Świętochłowice, a więc drużyna, która wiele razy walczyła o miejsce w ekstraklasie. Zwycięzcą grupy został wówczas Śląsk Świętochłowice zdobywając 8 pkt., drugą była Garbarnia Kraków – 7 pkt., trzecim ŁTSG Łódź – 6 pkt., a czwartym – mistrz Lwowa – 6 Pułk lot. – 3 pkt.

Sezon 1928

W 1928 r. o wejście do Ligi walczy już 10 drużyn, podzielonych na 3 grupy. Do finału wchodzą tylko mistrzowie grup. Kolejność w grupach eliminacyjnych:

• Grupa I – ŁTSG Łódź, Pogoń Poznań, Polonia Bydgoszcz, Ruch Warszawa,
• Grupa II – Garbarnia Kraków, Victoria Sosnowiec, Pogoń Katowice,
• Grupa III – Polonia Przemyśl, 22 pp Siedlce, 1 pp leg. Wilno.

Finał wygrała Garbarnia przed ŁTSG Łódź i Polonią Przemyśl.

Sezon 1929

W 1929 r. rozgrywki o awans do I ligi odbywały się w 4 grupach eliminacyjnych (12 drużyn). Kolejność w grupach:

• Grupa I – ŁTSG Łódź, Legia Poznań, Marymont Warszawa, Polonia Bydgoszcz,
• Grupa II – Naprzód Lipiny, Podgórze Kraków, RKS Radom,
• Grupa III – Lechia Lwów, 9 Pułk Artylerii Ciężkiej Siedlce,
• Grupa IV – Ognisko Wilno, 82 pp Brześć, Cresovia Grodno.

W puli finałowej wygrał ŁTSG – 10 pkt., Lechia zdobyła 8 pkt., Naprzód 6 pkt., Ognisko 0.

Sezon 1930

W 1930 r. walczono również w 4 grupach (13 drużyn). Kolejność w grupach eliminacyjnych:

• Grupa I – Legia Poznań, WKS Łódź, TKS Toruń, Skra Warszawa,
• Grupa II – AKS Chorzów, Wawel Kraków, Warta Zawiercie,
• Grupa III – 82 pp Brześć, 42 pp Białystok, Ognisko Wilno,
• Grupa IV – Lechia Lwów, Unia Lublin, Sokół Równe.

W puli finałowej wygrała Lechia przed AKS Chorzów, 82 pp i Legią.

Sezon 1931

1931 r. przyniósł zmiany, rozgrywki były trójstopniowe: grupy eliminacyjne, półfinały i finał. Uczestniczyło 13 drużyn. Kolejność w grupach eliminacyjnych:

• Grupa I – ŁTSG Łódź, Legia Poznań, Gryf Toruń, Skra Warszawa,
• Grupa II – Naprzód Lipiny, RKS Radom, Podgórze Kraków,
• Grupa III – 1 pp leg. Wilno, 82 pp Brześć, 76 pp Grodno,
• Grupa IV – 22 pp Siedlce, Rewera Stanisławów, WKS Równe.

W półfinale Naprzód Lipiny pokonał ŁTSG, a 22 pp – 82 pp. W finale 22 pp z Siedlec wygrał z Naprzodem.

Sezon 1932

W 1932 r. było podobnie, o wejście walczy 13 drużyn. Kolejność w grupach eliminacyjnych:

• Grupa I – Legia Poznań, ŁTSG Łódź, Gwiazda Warszawa, Polonia Bydgoszcz,
• Grupa II – Podgórze Kraków, 1. FC Katowice, Warta Zawiercie,
• Grupa III – Polonia Przemyśl, Unia Lublin, Hasmonea Równe,
• Grupa III – 1 pp leg. Wilno, 76 pp Grodno, 4 dyon pancerny Brześć.

W półfinale Legia wyeliminowała 1 ppleg., a Podgórze Polonię. W finale w trzech meczach Podgórze Kraków pokonało Polonię Przemyśl.

Sezon 1933

W 1933 r. uczestniczy w walkach o wejście do ligi 13 drużyn. Kolejność w grupach eliminacyjnych:

• Grupa północno-zachodnia (I) – Polonia Warszawa, Polonia Bydgoszcz, Union-Touring Łódź, Legia Poznań,
• Grupa południowo-zachodnia (II) – Naprzód Lipiny, Unia Sosnowiec (czyli obecne Zagłębie Sosnowiec), Olsza Kraków,
• Grupa południowo-wschodnia (III) – Polonia Przemyśl, Hasmonea Równe, Strzelec Siedlce (nie mylić z WKS 22 pp Siedlce, występującym wówczas w I lidze), drużyna z Siedlec po dwóch porażkach z Hasmoneą wycofała się z rozgrywek i przemyskiej Polonii zapisano na konto dwa zwycięstwa walkowerem.
• Grupa północno-wschodnia (IV) – WKS Śmigły Wilno, WKS 4 dyon pancerny Brześć, WKS 76 pp Grodno, czyli była to grupa „wojskowa”.

I grupę wygrała ex-ligowa Polonia Warszawa, II – Naprzód Lipiny, III – Polonia Przemyśl, IV – Śmigły Wilno. W półfinale Polonia Warszawa pokonała Polonię Przemyśl, a Śmigły wyeliminował Naprzód. W finale Polonia Warszawa pokonała Śmigłego. Śmigły zmierzył się jeszcze z dwoma spadkowiczami I ligi: Garbarnią Kraków i Czarnymi Lwów. Garbarnia z tej trójki okazała się najlepsza u trzymała się w I lidze, Czarni spadli.

Sezon 1934

W 1934 r. o wejście do ligi walczyło 14 drużyn, a 15. – Naprzód Lipiny brał, jako piąta drużyna, udział w finale na podstawie decyzji Zarządu Ligi (dokooptowany jako rekompensatę za pokrzywdzenie w rozgrywkach w 1933 r.). Ostateczna kolejność w grupach przedstawiała się następująco:

• Grupa I – Legia Poznań, ŁTSG Łódź, Gryf Toruń, Gwiazda Warszawa;
• Grupa II – Śląsk Świętochłowice, Unia Sosnowiec, Grzegórzecki Kraków;
• Grupa III – Rewera Stanisławów, Czarni Lwów, PKS Łuck, Pułk p.leg. Chełm;
• Grupa IV – Śmigły Wilno, WKS Grodno, WKS Brześć.

W półfinale Smigły wygrał z Legią, a Śląsk z Rewerą. Finał rozegrany przy 3 drużynach (Smigły, Śląsk, Naprzód) – wygrał Śląsk.

Sezon 1935

W 1935 r. uczestniczyło 13 drużyn. Kolejność w grupach eliminacyjnych:

• Grupa I – Legia Poznań, Union-Touring Łódź, Polonia Bydgoszcz, Skoda Warszawa;
• Grupa II – Dąb Katowice, Brygada Częstochowa;
• Grupa III – Czarni Lwów, Rewera Stanisławów, PKS Łuck, WKS 22 Strzelec Siedlce
• Grupa IV – Śmigły Wilno, Warmia Grajewo, Kotwica Pińsk.

W półfinale Dąb wygrał z Legią, Czarni ze Śmigłym. Do finału dołączono jeszcze Podgórze Kraków. Finał wygrał Dąb Katowice.

Sezon 1936

Od 1936 r. do I ligi awansowało po 2 zespoły, stąd rozgrywki były tylko dwustopniowe: grupy eliminacyjne i grupa finałowa. Uczestniczyło 13 drużyn. Kolejność w grupach eliminacyjnych:

• Grupa I – Brygada Częstochowa, Skoda Warszawa, ŁTSG Łódź, Unia Lublin;
• Grupa II – AKS Chorzów, HCP Poznań, Gryf Toruń;
• Grupa III – Cracovia, Pogoń Stryj, RKS Hajduki, Polonia Przemyśl;
• Grupa IV – Śmigły Wilno, WKS Równe.

Finał wygrała Cracovia przed AKS, Śmigłymi, Brygadą i dwie pierwsze drużyny awansowały do I ligi.

Sezon 1936/1937

W 1937 walczyło o wejście 14 drużyn. Mistrzowie okręgówek podzieleni byli na 4 grupy. Ostateczna kolejność w grupach przedstawiała się następująco:

• Grupa I – Polonia Warszawa, Gryf Toruń, Union-Touring Łódź, HCP Poznań;
• Grupa II – Brygada Częstochowa, Naprzód Lipiny, Podgórze Kraków;
• Grupa III – Unia Lublin, Resovia Rzeszów, Strzelec Janowa Dolina, Rewera Stanisławów;
• Grupa IV – Śmigły Wilno, WKS Grodno, Ruch Brześć.

W grupie finałowej znalazły się: Polonia Warszawa, Brygada Częstochowa, Unia Lublin i Śmigły Wilno, a do ligi awansowały: Polonia Warszawa (z kompletem zwycięstw na koncie) oraz Śmigły Wilno, który lepszym stosunkiem bramek wyprzedził Brygadę Częstochowa (oba zespoły miały po 6 pkt.). Korzystniejszy bilans bramek Śmigły zawdzięczał zwycięstwu 8:1 z Unią Lublin w ostatnim meczu i jednoczesnej sportowej postawie Polonii, która mając zapewniony awans ograła na Konwiktorskiej 4:1 Brygadę, czwartego gola strzelając w ostatniej minucie meczu. Tydzień wcześniej Polonia przed własną publicznością ograła Śmigłego 6:1. Podział na grupy nie był przy tym stały (prawdopodobnie co roku ustalał go zjazd PZPN) i np.

Sezon 1937/1938

W 1938 r. rywalizowało 15 mistrzów okręgówek. Kolejność w grupach eliminacyjnych:

• Grupa I – Union-Touring Łódź, RKS Zagłębie Dąbrowa Górnicza, Legia Warszawa, Unia Lublin;
• Grupa II – Śląsk Świętochłowice, Gryf Toruń, Legia Poznań (Legia była w latach 1938 i 1939 mistrzem wielkopolskiej okręgówki)
• Grupa III – Garbarnia Kraków, Dąb Katowice, Czarni Lwów, Rewera Stanisławów;
• Grupa IV – PKS Łuck, WKS Grodno, Pogoń Brześć, Makkabi Wilno

Do grupy finałowej zakwalifikowały się: Union-Touring Łódź, Śląsk Świętochłowice, Garbarnia Kraków i PKS Łuck, a do ekstraklasy awansowały: Garbarnia (10 pkt.) i Union-Touring (9 pkt.).

Sezon 1938/1939

W 1939 walczyło o wejście 14 drużyn. Mistrzowie okręgówek podzieleni byli na 4 grupy. Ostateczna kolejność w grupach przedstawiała się następująco:

• Grupa I – Legia Poznań, KS Starachowice, ŁKS Łódź, Gryf Toruń;
• Grupa II – Śląsk Świętochłowice, Fablok Chrzanów, Unia Sosnowiec;
• Grupa III – Junak Drohobycz, Unia Lublin, Strzelec Górka Stanisławów, PKS Łuck,
• Grupa IV – Śmigły Wilno, WKS Grodno, KPW Ognisko Pińsk.

Do grupy finałowej zakwalifikowały się: Legia Poznań, Śląsk Świętochłowice, Junak Drohobycz i Śmigły Wilno. Po dwóch kolejkach prowadził Śląsk Świętochłowice.

Rozgrywki niedokończone z powodu napaści Niemiec na Polskę i tym samym wybuchu II wojny światowej.

Bibliografia

• Historia I ligi polskiej w statystyce
• Piłkarski podział II Rzeczpospolitej
• Skany gazety „Przegląd Sportowy”, „65 kandydatów do Ligi”
• Klubowa Historia polskiej piłki nożnej do 1939 roku tom.I, Jan Goksiński, ISBN 978-83-935604-3-1.
• Klubowa Historia polskiej piłki nożnej do 1970 roku Suplement Tabele, Jan Goksiński. goxo.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].