Okręg Radom-Kielce Armii Krajowej

Okręg Samodzielny Radom-Kielce Armii Krajowej lub Okręg Radomsko-Kielecki Armii Krajowej (włśc. Okręg Kielecki Armii Krajowej, zwany ze względu na okupacyjny dystrykt w jakim się znajdował Okręg Radom Armii Krajowej), kryptonim Jodła, Rolnik, Maliny – jeden z okręgów organizacyjnych Armii Krajowej w okupowanej Polsce. Istniał w latach 1939–1944. Obszar ZWZ AK Jodła w chwili powstania obejmował województwo kieleckie oraz powiaty miechowski i olkuski. Później odłączono od niego te dwa powiaty, następnie przyłączono powiat radomszczański, a odłączono powiat opoczyński i w takim kształcie istniał do rozwiązania.

Okręg Radom-Kielce
Armii Krajowej

Historia
Państwo	Polskie Państwo Podziemne
Rozformowanie	1944
Organizacja
Kryptonim	Jodła, Rolnik, Maliny
Formacja	SZP, ZWZ, AK
Podległość	Komenda Główna AK

Organizacja Komendy Okręgu

Siedziba Komendy Okręgu Kielce-Radom była zmieniana kilkakrotnie ze względu na warunki bezpieczeństwa. W początkowym okresie od października 1939 r. do października 1940 r., jeszcze w strukturach Związku Walki Zbrojnej, siedzibą komendy były Kielce, później Radom do sierpnia 1942 r., od sierpnia 1942 r. do marca 1944 w Skarżysku, następnie Kielce do października 1944 r. i później Częstochowa do stycznia 1945 r.

Komendanci okręgu

• płk dypl. piech. Leopold Endel-Ragis „Wiesław”, „Śląski”, „Lipiński"
• płk piech. Feliks Jędrychowski „Ostroga” (p.o. XII 1941 – II 1942)
• płk dypl. piech. Stanisław Dworzak „Daniel”, „Przemysław”, „Tęcza”
• płk piech. Jan Zientarski „Mieczysław”, „Lin”

Komenda Okręgu

Sztabem okręgu kierował szef sztabu, który był jednocześnie zastępcą Komendanta Okręgu. Szefami sztabu byli: ppłk Jan Stencel „Jan”, „Rawicz” – od marca 1943 r. p.o. szefa sztabu, mjr/ppłk dypl. Wojciech Borzobohaty „Wojan” – od 1 grudnia 1943 do stycznia 1945 r.

W strukturze organizacyjnej Okręgu Kielecko-Radomskiego Armii Krajowej (1943/1944) znajdowały się następujące oddziały sztabu i samodzielne referaty:

• Oddziały
  • Oddział I Organizacyjny – kpt. Adam Szajna „Kruk”, „Roztoka” (od czerwca 1943 do września 1944)
  • Oddział II Wywiadu i kontrwywiadu – por./mjr Zygmunt Szewczyk „Bartek”
  • Oddział III Organizacyjno-wyszkoleniowy – por. Bolesław Czerwiński „Wir” (lipiec 1942 – maj 1944)
  • Oddział IV Kwatermistrzowski – mjr/płk int. dypl. Mieczysław Wolski „Radek”
  • Oddział V Łączności- kpt./mjr Jan Dąbrowski „Olszyna” (sierpień 1943 – styczeń 1945)
    • Oddział V-O Łączności operacyjnej
    • Oddział V-K Łączności konspiracyjnej
  • Oddział VI Propagandy BIP (współpracował z BIP Komendy Głównej Armii Krajowej) – Bronisława Łozińska „Rozmaryna” (1943-1944)
  • Oddział VII Lotniczy – kpt Stanisław Krzymowski „Kostka” (marzec 1941 – czerwiec 1944)
  • Oddział VIII Kedywu – por. Jan Piwnik „Ponury” (czerwiec 1943 – październik 1943), por./kpt. Marian Kłosiński „Bełt” (maj 1944 – lipiec 1944)

Powitanie łączniczek na Wykusie 12 września 1943 roku. Komendant Świętokrzyskich Zgrupowań Armii Krajowej „Ponury” Jan Piwnik wita „Ewę” Janinę Głowicką, z prawej Jutrzenka” Czesława Białek. Z lewej por. „Nurt” Eugeniusz G. Kaszyński. Pozostałe dziewczyny nie rozpoznane. Zdjęcie: Tadeusz Rylski

• Samodzielne referaty
  • Wojskowa Służba Ochrony Powstania – kpt. Franciszek Blicharski „Krzem”
  • Wojskowa Służba Kobiet
  • Referat mobilizacyjny
  • Wojskowy Sąd Specjalny – kpt. Józef Okińczyc „Sławomir”
  • Saperów
  • Artylerii
  • Przerzutów powietrznych
  • Przemysłu wojennego
  • Kolejnictwa
  • Uzbrojenia
  • Sanitarny
  • Duszpasterstwa

Struktury terenowe

W latach 1943–1944 w skład Okręgu Kielce-Radom Armii Krajowej wchodziły następujące inspektoraty i obwody:

• Inspektorat A Radom
  • 1 Obwód Radom Armii Krajowej (kryptonimy) „Cholewa”, „Ogrody”, „Agawa” i „Marian”
  • 2 Obwód Kozienice Armii Krajowej „Puszcza”, „Krzaki”, „Jeżyny”, „Bławatek” i „Ludwik”
• Inspektorat B Starachowice
  • 3 Obwód Iłża Armii Krajowej „Strzała”, „Lipy”, „Baszta”, „Cykoria” i „Konrad”.
  • 4 Obwód Końskie Armii Krajowej „Strzemię”, „Bezdroża”, „Dalia” i „Konrad”.
• Inspektorat C Sandomierz
  • 5 Obwód Sandomierz Armii Krajowej „Ziarno”, „Wyżyny”, „Eukaliptus” i „Henryk”.
  • 6 Obwód Opatów Armii Krajowej „Strumień”, „Fiołek” i „Grzegorz”.
• Inspektorat D Kielce
  • 7 Obwód Kielce Armii Krajowej „Stal”, „Wykopy”, „Lipiec”, „Geranium” i „Florian”.
  • 8 Obwód Busko Armii Krajowej „Letnisko”, „Hiacynt”, „Edmund”, „Śmietana”.
  • 9 Obwód Jędrzejów Armii Krajowej „Błota”, „Torfowiska”, „Łata”, „Wrzesień”, „Irys” i „Daniel”.
• Inspektorat E Częstochowa
  • 10 Obwód Włoszczowa Armii Krajowej „Hetman”, „Wapno”, „Kaktus” i „Cyprian”.
  • 11 Obwód Częstochowa Armii Krajowej „Tkalnia”, „Lilia”, „Listopad” i „Bartosz”.
  • 12 Obwód Radomsko Armii Krajowej „Heblarnia”, „Rzeki”, „Macierzanka” i „Andrzej”.

Podane wyżej kryptonimy używane były w kontaktach zewnętrznych. W kontaktach na terenie obwodów posługiwano się innymi kryptonimami.

Bibliografia

• Wojciech Borzobohaty: „Jodła” : okręg Radomsko-Kielecki ZWZ-AK 1939-1945. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1988. ISBN 83-211-0901-2. Brak numerów stron w książce