Okrąglak (Poznań)
Okrąglak – modernistyczny budynek w centrum Poznania przy ul. Mielżyńskiego 14, na rogu ul. 27 Grudnia, zbudowany w latach 1948–1954 według projektu Marka Leykama. Przez ponad 50 lat pełnił funkcję domu towarowego, później przekształcony został na budynek biurowo-usługowy.
 nr rej. 218/Wlkp/A z 19 grudnia 2007
| |
 Widok z narożnika ul. 27 Grudnia i Gwarnej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres | |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Wysokość całkowita |
45 m |
| Kondygnacje |
9 |
| Rozpoczęcie budowy | |
| Ukończenie budowy | |
Położenie na mapie Poznania  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
 52°24′30″N 16°55′20″E/52,408333 16,922222
| |
| Strona internetowa | |
Opis
edytujJest to dziewięciopiętrowy (podawane jest także 8[2] lub 10 kondygnacji[3]) budynek w kształcie walca, z położoną centralnie klatką schodową o średnicy 5 metrów i trzema biegami schodów. Na dachu budynku mieści się taras widokowy otoczony balustradą. Okrąglak był pierwszym w Poznaniu budynkiem o konstrukcji nośnej wykonanej z prefabrykatów[4] – wykonano z nich żebrowanie ścian zewnętrznych i stropów[a][5]. Swoim wyglądem i konstrukcją reprezentuje modernizm[4], zbudowany został według postulatów 4F+R[b][6]. Przy ul. Mielżyńskiego, w pobliżu Okrąglaka wybudowano również budynek biurowy zwany „kwadraciakiem”[7], którego łączy z Okrąglakiem podobny wygląd elewacji. W latach 1977–1979 do istniejącej klatki schodowej dobudowano windę wraz z maszynownią dźwigów oraz zewnętrzną, ewakuacyjną klatkę schodową – łączącą Okrąglak z „kwadraciakiem” (później została rozebrana). W podziemiach zamontowano wówczas także zbiornik na wodę o pojemności 100 m3.[7][c].
Budynek ma 45 m wysokości, zaś jego powierzchnia wynosi 5,9 tys. m².
Historia
edytujBudowa Domu Towarowego rozpoczęła się w 1948[1] roku w miejscu zniszczonego podczas II wojny światowej Banku Cukrownictwa[8]. Otwarcie nastąpiło 3 lutego 1955[9][10]. Rok później Okrąglak został włączony do Poznańskiego Zjednoczenia Przedsiębiorstw Handlowych[7]. Od początku swojego istnienia wzbudzał kontrowersje (m.in. dlatego, że wyróżniał się na tle innych ówczesnych realizacji architektonicznych, głównie socrealistycznych)[4][3]. 17 grudnia 1995 oddano do użytku przebudowany parter budynku[11]. W 1998 przeszedł na własność polsko-belgijskiej spółki DTC (wraz z 32 innymi domami towarowymi w całej Polsce). Spółka próbowała zablokować wpis obiektu do rejestru zabytków, m.in. z uwagi na brak możliwości przypisania mu cech wysokiej wartości historycznej, naukowej czy artystycznej[12]. W 2003 został wpisany na listę zabytków.
Do początku 2009 znajdowały się w nim pojedyncze sklepy i punkty usługowe. W latach 2011–2012 budynek przeszedł gruntowy remont. Zmienił on się w budynek biurowo-usługowy. Przywrócona została również oryginalna elewacja. Oficjalne otwarcie po remoncie miało miejsce 24 września 2012.
Nagrody
edytujW 2005 budynek otrzymał nagrodę Złotego Quadro w konkursie na najlepszy poznański budynek półwiecza 1955–2005[13].
Budynki w pobliżu
edytujPo drugiej stronie ulicy Mielżyńskiego mieści się zabytkowa kamienica Posener Bauhütte, a nieco dalej gmach PZU. W pobliżu stoją zaś modernistyczne: Domar i Dom Książki.
Uwagi
edytuj- ↑ Pierwszym budynkiem w Poznaniu, w którym wykorzystano elementy prefabrykowane, był wieżowiec agend Ministerstwa Budownictwa – elementy prefabrykowane zastosowano w elewacji budynku (Kronika Miasta Poznania 1-2/1957, s. 33).
- ↑ Forma, Farba, Faktura, Fantastyka + Realizm (Kronika Miasta Poznania 3/1999, s. 329).
- ↑ Budynek uważany był za jeden z najbardziej zagrożonych pod względem pożarowym (Kronika Miasta Poznania 3/1976, s. 134).
Przypisy
edytuj- ↑ a b Cezary Omieljańczyk. Poznań odzyskuje swój blask. „Poznań - Informator Samorządowy Metropolii Poznań”, s. 5, Październik 2012. Poznań: Wydawnictwo Miejskie Posnania. ISSN 2080-315X.
- ↑ Mieczysław Tarzyński: Dzielnica Stare Miasto w: Kronika Miasta Poznania 4/1973, s. 24.
- ↑ a b Wanda M. Gaczek, Barbara Manikowska: Krajobraz społeczno-gospodarczy współczesnego Poznania w: Kronika Miasta Poznania 3/1997, s. 313.
- ↑ a b c Piotr Marciniak: Doświadczenia modernizmu. Architektura i urbanistyka Poznania w czasach PRL. Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2010, s. 63. ISBN 978-83-7503-113-3.
- ↑ Stanisław Pogórski: O nowym osiedlu mieszkaniowym przy ulicy Grunwaldzkiej w: Kronika Miasta Poznania 1-2/1957, s. 33.
- ↑ Grażyna Banaszkiewicz: Cicho i spokojnie w: Kronika Miasta Poznania 3/1999, s. 329.
- ↑ a b c Piotr Marciniak: Doświadczenia modernizmu. Architektura i urbanistyka Poznania w czasach PRL. Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2010, s. 61. ISBN 978-83-7503-113-3.
- ↑ Piotr Marciniak: Doświadczenia modernizmu. Architektura i urbanistyka Poznania w czasach PRL. Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2010, s. 60. ISBN 978-83-7503-113-3.
- ↑ Kronika wydarzeń 1951-1956 w: Kronika Miasta Poznania za 1951-1956, s. 272.
- ↑ Przegląd wydarzeń luty-kwiecień 2000 w: Kronika Miasta Poznania 2/2000, s. 395 (3 lutego).
- ↑ Przegląd wydarzeń (listopad 1995 – styczeń 1996) w: Kronika Miasta Poznania 1/1996, s. 347.
- ↑ Katarzyna Dobroń, Szturmowana perła, w: Poznań naj naj, dodatek do Głosu Wielkopolskiego, Poznań, 24.4.2015, s.2
- ↑ Dariusz Jędrzejewski: Miasta dla ciekawych. Poznań. Warszawa: Hachette, 2007, s. 43. ISBN 978-83-7448-725-2.
Bibliografia
edytuj- Monika Kaczmarek: Okrąglak – symbol nowoczesnego miasta. „Stacja Poznań Główny”, 2013-01-29. [dostęp 2013-01-29]. (pol.).
- Piotr Grzelczak: "Szturm. Poznański Okrąglak otwarto 60 lat temu"[1] http://kulturapoznan.pl/mim/kultura/news/historia,c,8/szturm-poznanski-okraglak-otwarto-60-lat-temu,76822.html 2015-01-20. [dostęp 2017-01-31]