Ołownik (roślina)
Ołownik[5][6], ołownica[7] (Plumbago) – rodzaj roślin z rodziny ołownicowatych (Plumbaginaceae). Obejmuje od ok. 12[8] do ok. 17 gatunków[4]. Występują na wszystkich kontynentach w strefie tropikalnej i subtropikalnej[8][4]. Rosną zwykle na obszarach suchych i skalistych[9].
 Plumbago auriculata | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
ołownik | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Plumbago Linnaeus Sp. Pl. 151. 1 Mai 1753[3] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
P. europaea Linnaeus[3] | |||
| Synonimy | |||
| |||
Niektóre gatunki uprawiane są jako ozdobne, szczególnie popularny jest ołownik uszkowaty[9], jednak na obszarach występowania przymrozków rośliny z tego rodzaju wymagają uprawy w szklarniach[6].
Morfologia
edytuj- Pokrój
- Byliny i półkrzewy o pędach wzniesionych, płożących się lub wspinających[8], osiągające do 3 m wysokości[9].
- Liście
- Ułożone naprzemianlegle[6], siedzące lub krótkogonkowe o blaszce eliptycznej do łopatkowatej, u nasady zwężonej, całobrzegiej, na szczycie tępej lub zaostrzonej[8], u nasady z zaokrąglonymi przylistkami[9].
- Kwiaty
- Zebrane w groniastych lub wiechowatych kwiatostanach, a ponieważ szypuły i szypułki kwiatowe są krótkie – kwiatostany są nieco kłosokształtne. Kielich trwały, rurkowaty, 5-kanciasty, na końcu z ząbkami trójkątnymi. Korona z płatkami w dole rurkowato zrośniętymi i rozpostartymi końcami. Płatki koloru białego, niebieskiego i czerwonego[6]. Pręcików jest 5 i mają one długość rurki korony. Zalążnia jest elipsoidalna, jajowata do gruszkowatej, z pojedynczą szyjką słupka na końcu z 5 znamionami[8].
- Owoce
- Torebki z długimi dzióbkami[8] zawierające pojedyncze nasiono[9].
Systematyka
edytuj- Pozycja według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)
Rodzaj z rodziny ołownicowatych (Plumbaginaceae) należącej do rzędu goździkowców reprezentującego dwuliścienne właściwe[2]. W obrębie rodziny rodzaj należy do podrodziny Plumbaginoideae[10].
- Wykaz gatunków [11]
- Plumbago africana (Lam.) Christenh. & Byng
- Plumbago amplexicaulis Oliv.
- Plumbago aphylla Bojer ex Boiss.
- Plumbago arabica (Boiss.) Christenh. & Byng
- Plumbago auriculata Lam. – ołownik uszkowaty[5], ołownica uszkowata, ołownik przylądkowy
- Plumbago caerulea Kunth
- Plumbago ciliata Engl. ex Wilmot-Dear
- Plumbago dawei Rolfe
- Plumbago europaea L. – ołownik europejski[5]
- Plumbago glandulicaulis Wilmot-Dear
- Plumbago hunsbergensis van Jaarsv., Swanepoel & A.E.van Wyk
- Plumbago indica L. – ołownik czerwony[5], ołownik indyjski, ołownica indyjska
- Plumbago ituriensis Ntore
- Plumbago madagascariensis M.Peltier
- Plumbago montis-elgonis Bullock
- Plumbago pearsonii L.Bolus
- Plumbago pendula (Kuntze) Christenh. & Byng
- Plumbago pulchella Boiss.
- Plumbago socotrana (Balf.f.) ined.
- Plumbago stenophylla Wilmot-Dear
- Plumbago tristis W.T.Aiton
- Plumbago wissii Friedrich
- Plumbago zeylanica L. – ołownik niebieski[5]
Przypisy
edytuj- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2013-12-08] (ang.).
- ↑ a b Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian Institution. [dostęp 2013-12-08].
- ↑ a b c Plumbago. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2013-12-08]. (ang.).
- ↑ a b c d e Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 135, ISBN 978-83-62975-45-7.
- ↑ a b c d Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, s. 690-691, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
- ↑ Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Wyd. wydanie II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003. ISBN 83-214-1305-6.
- ↑ a b c d e f Alan R. Smith: Plumbago Linnaeus. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2013-12-08].
- ↑ a b c d e Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. I. Trees and shrubs. London: Macmillan, 1988, s. 93. ISBN 0-333-73003-8.
- ↑ Genus: Plumbago L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2013-12-08].
- ↑ Plumbago Tourn. ex L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-12-25].
Identyfikatory zewnętrzne: