Nowogród Bobrzański (dawne miasto)
Nowogród Bobrzański (niem. Naumburg am Bober[1]) – wschodnia dzielnica miasta Nowogród Bobrzański (także nazywana Nowogrodem Górnym)[2], położona w województwie lubuskim na prawym brzegu rzeki Bóbr. Dawniej miasto (do 1945). W latach 1945–1987 wieś. W latach 1945–1954 i 1973–1987 siedziba wiejskiej gminy Nowogród Bobrzański.
| Dzielnica Nowogrodu Bobrzańskiego | |||
 Centrum Nowogrodu | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo | |||
| Powiat | |||
| Gmina | |||
| Miasto | |||
| Data założenia |
XIII wiek | ||
| W granicach Nowogrodu Bobrzańskiego |
1988 | ||
Położenie na mapie Polski  | |||
Położenie na mapie województwa lubuskiego  | |||
Położenie na mapie powiatu zielonogórskiego  | |||
Położenie na mapie gminy Nowogród Bobrzański  | |||
Położenie na mapie Nowogrodu Bobrzańskiego  | |||
 51°48′06″N 15°14′48″E/51,801667 15,246667
| |||
Historia
edytuj- 1202 – pierwsze wzmianki o grodzie.
- 1217 – Henryk I Brodaty z żoną Jadwigą sprowadził kanoników regularnych św. Augustyna[3] z Flandrii; klasztor został uposażony dochodami ze wsi Popowice, zakonnicy otrzymali także 120 łanów lasu, prawo połowu ryb i stawiania młynów wodnych nad Bobrem[4]
- 1238 – Nowogród Bobrzański otrzymał prawa miejskie[5].
- 1742 – miasto należało do Prus.
- 1877 – odkryto w mieście źródła mineralne i otwarto uzdrowisko.
- 1945 – w wyniku II wojny światowej Nowogród Bobrzański został poważnie zniszczony. Nowogród (a także pobliskie Krzystkowice) utracił prawa miejskie.
Na podstawie dekretu PKWN z 31 sierpnia 1944 zostały utworzone miejsca odosobnienia, więzienia i ośrodki pracy przymusowej dla „hitlerowskich zbrodniarzy oraz zdrajców narodu polskiego”. Obóz pracy nr 121 Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego utworzyło w Nowogrodzie[6].
Ze względu na specyficzne położenie względem ośrodków ponadlokalnych Nowogród wyjątkowo często zmieniał przynależność powiatową:
- do 1953 powiat kożuchowski
- 1953–1954 powiat nowosolski[7]
- 1955–1957 powiat żagański[8]
- 1958–1975 powiat zielonogórski[9]
1 stycznia 1988 roku z większej terytorialnie wsi Krzystkowice (823 ha) i mniejszego Nowogrodu Bobrzańskiego (653 ha) utworzono nowe miasto Nowogród Bobrzański[10] (Krzystkowice nie zostały włączone do Nowogrodu, mimo że nowe miasto przejęło nazwę prawobrzeżnego osiedla, a obecny twór jest zlepieńcem dwóch odrębnych organizmów miejskich). Po połączeniu miasto stanowiło przestrzennie niespójną całość (znaczna odległość między osiedlami bez fizycznej styczności). Fakt ten, a także brak integracji społeczności lokalnych stworzyło problemy rozwoju miasta. Ponadto podział ten przebiega przez historycznie utrwaloną granicę Śląska i Łużyc[11].
Przypisy
edytuj- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
- ↑ Nowogród Bobrzański w geoportalu.
- ↑ ŻAGAŃ - POAUGUSTIAŃSKI ZESPÓŁ KLASZTORNY. Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 2020-03-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-29)]. (pol.).
- ↑ (niem.) A. Heinrich, Geschichtliche Nachrichten über Naumburg am Bober, Freiwaldau und Halbau aus den Quellen zusammengestellt, Żagań 1900, str. 7
- ↑ Zdzisław Kaczmarczyk, Początki miast polskich. Zagadnienia prawne, [w:] „Czasopismo Prawno-Historyczne”, t. 13, z. 2, red. nacz. Michał Sczaniecki, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Poznań 1961, ISSN 0070-2471, s. 35.
- ↑ Okupacja w imię sojuszu. Armia sowiecka w Polsce 1944–1956 (fragmenty), „forumemjot”, 9 maja 2012 [dostęp 2018-10-13] [zarchiwizowane z adresu 2020-05-08] (pol.).
- ↑ Dz.U. z 1953 r. nr 23, poz. 95.
- ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 49, poz. 252.
- ↑ Dz.U. z 1957 r. nr 59, poz. 308.
- ↑ M.P. z 1987 r. nr 38, poz. 328.
- ↑ W. Drobek (2005). Disappearance of inner historical border (the case study of Nowogród Bobrzański, Poland), [w:] Koter, M., Heffner, K. (ed.) The role of borders in united Europe, Region and Regionalism, no. 7, vol. 2, s. 27–30.
Linki zewnętrzne
edytuj- Naumburg nad Bobrem, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 934.