Niszczyk liściastodrzewny
Niszczyk liściastodrzewny (Trichaptum biforme (Fr.) Ryvarden) – gatunek grzybów z rzędu szczeciniakowców (Hymenochaetales)[1].
_(cropped).jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
niszczyk liściastodrzewny |
| Nazwa systematyczna | |
| Trichaptum biforme (Fr.) Ryvarden Norw. Jl Bot. 19(3-4): 237 (1972) | |
_Ryvarden_185105.jpg)
.jpg)
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Trichaptum, Incertae sedis, Hymenochaetales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1833 r. Elias Fries, nadając mu nazwę Polyporus biformis. Obecną nazwę nadał mu Leif Ryvarden w 1972 r.[1]
Ma około 70 synonimów. Niektóre z nich:
- Coriolus pergamenus (Fr.) G. Cunn. 1950
- Hirschioporus elongatus (Berk.) Teng 1963
- Hirschioporus pergamenus (Fr.) Bondartsev & Singer 1941
- Trichaptum pergamenum (Fr.) G. Cunn. 1965[2].
Franciszek Błoński w 1889 r. nadał mu polską nazwę żagiew zwodnicza, Stanisław Domański w 1967 r. niszczyk pergaminowy, a Władysław Wojewoda w 2003 r. zarekomendował nazwę niszczyk liściastodrzewny[3].
Morfologia
edytujSiedzące (bez trzonu), o średnicy do 6 cm średnicy i grubości do 3 mm, mniej lub bardziej półokrągłe, nieregularnie kopytkowate lub nerkowate, czasami rozpostarto-odgięte. Powierzchnia owłosiona, drobno owłosiona lub dość gładka, ze strefami o barwie białawej do szarawo-białej. Brzeg miejscami blado liliowy. Owocniki zwykle w dużych i gęstych, dachówkowato ułożonych skupiskach. Hymenofor rurkowaty. Pory w liczbie 3–5 na mm, o barwie od fioletowej do liliowej, najsilniej wybarwione przy brzegu, z wiekiem blaknące do płowych lub brązowawych, w miarę dorzewania przekształcające się w zęby lub kolce. Nie sinieją po dotknięciu. Miąższ białawy, twardy i skórzasty, w reakcji z KOH ujemny do bladożółtego[4].
- Cechy mikroskopowe
System strzępkowy dimityczny. Zarodniki 6–8 × 2–2,5 µm, gładkie, cylindryczne do lekko kiełbaskowatych, w KOH szkliste, nieamyloidalne. Cystydy liczne, o wymiarach do 35 × 5 µm, z inkrustowanymi wierzchołkami, mniej lub bardziej wrzecionowate[4].
- Gatunki podobne
- niszczyk ząbkowaty (Trichaptum fuscoviolaceum), występujący na drewnie drzew iglastych, różni się też blaszkowato-ząbkowatym hymenoforem[5].
- niszczyk iglastodrzewny (Trichaptum biforme) tworzący jasnożółte, żółtobrązowe, rzadko fioletowawe i bardzo małe owocniki o rurkowatym hymenoforze, również przyrastające bokiem, ale rosnące tylko na drzewach iglastych[5][6].
- skórowiec fioletowawy (Veluticeps abietina). Ma podobną barwę, ale rośnie na drzewach iglastych, odróżnia się też hymenoforem[5].
Występowanie i siedlisko
edytujGatunek kosmopolityczny, występujący na wielu wyspach i wszystkich kontynentach poza Antarktydą[7]. W. Wojewoda w zestawieniu wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski w 2003 r. przytoczył liczne stanowiska, ale według niego jest to w Polsce gatunek rzadki[3]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – gatunek rzadki, o ograniczonym zasięgu geograficznm, o małych obszarach siedliskowych lub też występujący na rozległym obszarze, ale w dużym rozproszeniu[8]. Najbardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów[9].
Jest to grzyb saprotroficzny, huba, która rozkłada pniaki i kłody drzew okrytonasiennych[10]. Występuje w lasach liściastych, mieszanych i w parkach, na leżącym na ziemi martwym drewnie drzew liściastych[3]. Podano jego występowanie na około 65 gatunkach drzew[10].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2023-07-09] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2023-07-09] (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 659, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b Michael Kuo, Trichaptum biforme [online], Mushroom Expert [dostęp 2023-07-09] (ang.).
- ↑ a b c Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ Gary Lincoff, National Audubon Society Field Guide to North American Mushrooms, Alfred A. Knopf, 1981, s. 490, ISBN 978-0-394-51992-0.
- ↑ Występowanie Trichaptum biforme na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2023-07-09] (ang.).
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Aktualne stanowiska Trichaptum biforme w Polsce [online], grzyby.pl [dostęp 2023-07-09] (pol.).
- ↑ a b Roger Phillips, Mushrooms and Other Fungi of North America, Buffalo, NY: Firefly Books, 2010, s. 315, ISBN 978-1-55407-651-2.