Niszczyciele typu Pará (1908)
Niszczyciele typu Pará – brazylijskie niszczyciele z początku XX wieku i okresu I wojny światowej. W latach 1908–1910 w brytyjskiej stoczni Yarrow w Glasgow zbudowano dziesięć okrętów tego typu. Jednostki weszły w skład Marinha do Brasil w latach 1909–1910, służąc na Atlantyku. Po wypowiedzeniu przez Brazylię wojny Niemcom wzięły ograniczony udział w działaniach wojennych. Okręty wycofano ze służby w latach 30. i 40. XX wieku.
.jpg) „Mato Grosso” | |
| Kraj budowy | |
|---|---|
| Użytkownicy | |
| Stocznia | |
| Wejście do służby |
1909-1910 |
| Wycofanie |
1931-1946 |
| Zbudowane okręty |
10 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
560 ton |
| Długość |
73,2 metra między pionami |
| Szerokość |
7,2 m |
| Zanurzenie |
2,4 m |
| Napęd |
2 maszyny parowe potrójnego rozprężania |
| Prędkość |
27 węzłów |
| Zasięg |
3700 Mm przy prędkości 14 węzłów |
| Załoga |
130 |
| Uzbrojenie |
2 działa kal. 102 mm (2 x I) |
Projekt i budowa
edytujNiszczyciele typu Pará zamówione zostały w Wielkiej Brytanii na podstawie programu rozbudowy floty brazylijskiej z 1907 roku[1][2]. Projekt jednostek był bardzo podobny do brytyjskich niszczycieli typu River, różniąc się wzmocnionym uzbrojeniem artyleryjskim[1][2]. Okręty przeznaczone były do współdziałania z zamówionymi w tym samym czasie w Wielkiej Brytanii krążownikami typu Bahia[2]. Jednostki były bardzo zwrotne i miały doskonałe przyspieszenie - w ciągu 30 sekund uzyskiwały ona maksymalną prędkość, zaś średnica okręgu kreślonego przez skręcający okręt wynosiła 340 metrów przy pełnej prędkości[1][2]. Okręty podzielone były na dziesięć przedziałów wodoszczelnych za pomocą grodzi biegnących od zewnętrznego poszycia dna do górnego pokładu[1].
Wszystkie okręty typu Pará zbudowane zostały w stoczni Yarrow w Glasgow[1][3]. Stępki okrętów położono w 1908 roku[2], zostały zwodowane w latach 1908–1910[1][2], a do służby w Marinha do Brasil przyjęto je w latach 1909–1910[2]. Jednostki otrzymały numery taktyczne 1–10[1][4].
| Okręt | Stocznia | Początek budowy | Wodowanie | Wejście do służby |
|---|---|---|---|---|
| „Amazonas” (CT-1) | Yarrow | 1908 | 21 listopada 1908 | 1909 |
| „Pará” (CT-2) | 14 lipca 1908 | |||
| „Piauí” (CT-3) | 7 września 1908 | grudzień 1909 | ||
| „Rio Grande do Norte” (CT-4) | 1909 | 1909 | ||
| „Paraíba” (CT-5) | 18 maja 1909 | |||
| „Alagoas” (CT-6) | 29 lipca 1909 | 1910 | ||
| „Sergipe” (CT-7) | 25 maja 1910 | |||
| „Paraná” (CT-8) | 27 marca 1910 | |||
| „Santa Catarina” (CT-9) | 26 października 1909 | |||
| „Mato Grosso” (CT-10) | 23 stycznia 1909 | 1909 |
Dane taktyczno–techniczne
edytujOkręty były niewielkimi, pełnomorskimi niszczycielami o długości między pionami 73,2 metra, szerokości 7,2 metra i średnim zanurzeniu 2,4 metra[1][3]. Wyporność normalna wynosiła 560 ton[1][4]. Okręty napędzane były przez dwie czterocylindrowe pionowe maszyny parowe potrójnego rozprężania o łącznej projektowanej mocy 8000 koni mechanicznych (KM), do których parę dostarczały dwa kotły typu Yarrow[1][5]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 27 węzłów[1][5][a]. Okręty zabierały zapas 140 ton węgla, co zapewniało zasięg wynoszący 3700 Mm przy prędkości 14 węzłów[1][2][b].
Okręty były uzbrojone w dwa pojedyncze działa kal. 102 mm (4 cale) L/40 Vickers Mark M oraz cztery pojedyncze trzyfuntowe działka Hotchkiss M1885 L/40 kal. 47 mm[1][2]. Uzbrojenie uzupełniały dwie pojedyncze wyrzutnie torped kal. 450 mm (18 cali)[1][2][c]. Okręty nie miały systemu kierowania ogniem, co utrudniało skuteczne wykorzystanie uzbrojenia artyleryjskiego i torpedowego[5].
Załoga pojedynczego okrętu składała się z 130 oficerów, podoficerów i marynarzy[1][2][d].
Służba
edytujOkręty pełniły służbę w Marinha do Brasil podczas I wojny światowej, jednak ich udział w działaniach wojennych (podobnie jak całej marynarki brazylijskiej) był znikomy[8]. Jedynie cztery jednostki („Piauí”, „Rio Grande do Norte”, „Paraíba” i „Santa Catarina”) uczestniczyły w latach 1917–1918 w patrolach u wybrzeży Afryki Zachodniej[1]. Niszczyciele znajdowały się wtedy w złym stanie technicznym[4]. Wszystkie okręty wycofano ze służby w latach 30. i 40. – pierwsza z listy floty została skreślona „Amazonas” (w 1931 roku), a jako ostatni banderę opuścił „Mato Grosso” (we wrześniu 1946 roku)[2][9].
Uwagi
edytuj- ↑ Na próbach okręty osiągnęły prędkości od 27,16 do 28,74 węzła przy mocy 6563 – 8877 KM[6].
- ↑ Według Jane’s Fighting Ships of World War I i Jane’s Fighting Ships 1934 zasięg wynosił 1600 Mm przy prędkości 15 węzłów[4][5].
- ↑ Brytyjskie torpedy 18-calowe miały faktyczny kaliber 17,72 cala (450 mm)[7].
- ↑ Według Jane’s Fighting Ships 1934 załoga liczyła 75 osób[5].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Robert Gardiner, Randal Gray: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. London: 1985, s. 406.
- ↑ a b J. Gozdawa-Gołębiowski, T. Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: 1994, s. 530.
- ↑ a b c d John Moore (red.): Jane’s Fighting Ships of World War I. London: 1990, s. 302.
- ↑ a b c d e Oscar Parkes (red.): Jane’s Fighting Ships 1934. London: 1934, s. 114.
- ↑ T.A. Brassey (red.): The Naval Annual 1912. Portsmouth: 1912, s. 253.
- ↑ J. Gozdawa-Gołębiowski, T. Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: 1994, s. 352.
- ↑ Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: 1980, s. 416.
Bibliografia
edytuj- T.A. Brassey (red.): The Naval Annual, 1912. Portsmouth: J. Griffin and Co., 1912. (ang.).
- Tony DiGiulian: Torpedoes of the United Kingdom/Britain. www.navweaps.com. [dostęp 2017-04-23]. (ang.).
- Robert Gardiner, Randal Gray: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
- Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
- Ivan Gogin: PARA destroyers (1909-1910). Navypedia. [dostęp 2017-04-23]. (ang.).
- Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
- John Moore (red.): Jane’s Fighting Ships of World War I. London: Studio Editions, 1990. ISBN 1-85170-378-0. (ang.).
- Oscar Parkes (red.): Jane’s Fighting Ships 1934. London: Sampson Low, Marston & Co., 1934. (ang.).