Niezabyszewo
Niezabyszewo (kaszub. Niezabëszewò; niem. Damsdorf) – wieś kaszubska w Polsce na Pojezierzu Bytowskim położona w województwie pomorskim, w powiecie bytowskim, w gminie Bytów nad jeziorem Niezabyszewskim, przy drodze krajowej nr 20 Stargard - Szczecinek - Gdynia. Miejscowość jest również placówką Ochotniczej Straży Pożarnej.
| wieś | |
 Kościół pw. św. Mikołaja | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
881[2] |
| Strefa numeracyjna |
59 |
| Kod pocztowy |
77-132[3] |
| Tablice rejestracyjne |
GBY |
| SIMC |
0741044 |
Położenie na mapie gminy Bytów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu bytowskiego  | |
 54°08′08″N 17°25′48″E/54,135556 17,430000[1]
| |
W latach 1945–54 siedziba gminy Niezabyszewo. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Niezabyszewo. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa słupskiego.
Historia
edytujPierwsza wzmianka pochodzi z 1387 roku. Od średniowiecza wieś stanowiła część domeny bytowskiej. Prawo chełmińskie otrzymała w 1393 roku. Wówczas pierwszy raz wspomniano o miejscowym proboszczu. Pierwsza informacja o patronie miejscowego kościoła (św. Mikołaj) pochodzi z 1686 roku. Wówczas we wsi istniał kościół o konstrukcji szkieletowej. W 1857 roku wybudowano nową niewielką świątynię z kamienia i cegły, którą rozbudowano za sprawą miejscowego proboszcza ks. Franciszka Szynkowskiego w 1933 roku. Od XV wieku we wsi funkcjonował młyn wodny, a od XVII wieku cegielnia. Po I wojnie światowej 95% mieszkańców stanowili Polacy, przetrwała ludność autochtoniczna - Kaszubi bytowscy[4].
W 1925 roku wybudowany został w Niezabyszewie kościół ewangelicki imienia Gustawa Adolfa ze środków ewangelickiej Fundacji im. Gustawa Adolfa (Gustav Adolf Werk). Plebanię luterańską zbudowano w 1929 r., miała 9 pokoi, centralne ogrzewanie, i jak na tamte czasy była nowoczesna. Jej pomieszczenia były bardzo ładne, duże i jasne. W przebudowanych budynkach niezabyszewskiego kościoła i plebanii mieści się obecnie Szkoła Podstawowa im. marszałka Józefa Piłsudskiego[5].
10 września 1930 roku doszło tu do starcia między polskimi mieszkańcami biorącymi udział w wiecu wyborczym i 40-osobową niemiecką bojówką nazistowską, której przewodził pastor Pecker. Po 1945 roku młyn został zdewastowany, natomiast cegielnia funkcjonuje do dziś. Nieprawdą jest, powtarzana niemal we wszystkich przewodnikach wiadomość, że wieś była ośrodkiem garncarskim. Źródła pisane milczą na ten temat. Faktem jednak jest, iż pracownicy cegielni dodatkowo (ale nie stale) trudnili się wyrobem donic glinianych. Od 1657 do 1945 roku wieś znajdowała się w granicach państwa brandenburskiego, następnie pruskiego, a potem niemieckiego. Na północ od wsi przebiegała linia kolejowa Bytów-Miastko, z przystankiem Niezabyszewo, wybudowana na początku XX wieku (rozebrana).
Zachował się założony na początku XX wieku niewielki cmentarz wiejski z kilkunastoma starymi grobami rodzin zasłużonych dla historii Kaszub[6]. Kościół z 1857.
Zabytki
edytuj- kościół neoromański z XIX w. z wieżą boczną i elementami barokowego wystroju tj. trzy ołtarze, chrzcielnica i rzeźba św. Mikołaja[7].
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 87134
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 824 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Czesław Piskorski, Pomorze Zachodnie, mały przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka Warszawa, 1980, s. 195, ISBN 83-217-2292-X, OCLC 8032482.
- ↑ Jan Wild, Parafia ewangelicka w Bytowie do 1945 roku "Informator Parafialny" PEA Słupsk Nr 3/2023 (244), s. 10-20, 1 marca 2023.
- ↑ Anna, Krzysztof Jakubowscy „Pomorskie cmentarze”, Gdańsk 2012, ISBN 978-83-62129-73-7, str. 92
- ↑ Piotr Skurzyński, Pomorze, Warszawa: Wyd. Muza S.A., 2007, s. 189, ISBN 978-83-7495-133-3.
Linki zewnętrzne
edytuj- Niezabyszewo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 139.