Nervión

Nervión (bask. Nerbioi) – rzeka na Półwyspie Iberyjskim, płynąca przez północną Hiszpanię i uchodząca do Zatoki Biskajskiej.

Nervión

Nerbioi

Wodospad i kanion Délica
Kontynent	Europa
Państwo	Hiszpania
Rzeka
Długość	72 km
Powierzchnia zlewni	530/1900 km²
Średni przepływ	9,6 m³/s (u ujścia)
Źródło
Miejsce	Góry Kantabryjskie, pasmo Sierra de Guillarte
Wysokość	850 m n.p.m.
Współrzędne	42°55′35,8″N 2°58′47,6″W
Ujście
Recypient	Zatoka Biskajska
Miejsce	między Portugalete i Getxo
Wysokość	0 m n.p.m.
Współrzędne	43°19′31,8″N 3°01′09,8″W
Położenie na mapie Hiszpanii źródło ujście

Źródła znajdują się na granicy prowincji Burgos i Araba, na północnych stokach Gór Kantabryjskich w paśmie Sierra de Guillarte, na wysokości około 850 m n.p.m. Kilka kilometrów od źródeł, już na obszarze gór Sierra Salvada znajduje się uskok, z którego rzeka spada w postaci 270-metrowego wodospadu, a następnie kontynuuje swój bieg głęboko wciętą doliną Délica w kierunku północno-wschodnim, wpływając do prowincji Vizcaya w pobliżu miasta Orduña. W mieście Basauri łączy się z rzeką Ibaizabal (rzeki i przepływ podobnej wielkości), tworząc w ten sposób jedną rzekę pod nazwą Ria de Bilbao lub Nervión-Ibaizabal. Razem dzielą aglomerację Bilbao (Gran Bilbao) na dwie części. Po pokonaniu 72 km rzeka uchodzi do Zatoki Biskajskiej pomiędzy miastami Portugalete i Getxo. Pływy morskie docierają do 15 km w głąb lądu, osiągając rejon starego miasta Bilbao.

Główne dopływy:

• prawe: Zuncuela (potok), Altube, Orozco, Ceberio (Zeberio), Zollo (strumień), Azpiunza (strumień), Ibaizabal
• lewe: Ledaño (potok), Izorian

Główne dopływy Ria de Bilbao (Nervión-Ibaizabal):

• prawe: Asua, Gobelas
• lewe: Cadagua, Galino

Etymologia i kontrowersje

Pomimo obecnie używanej hiszpańskiej nazwy Nervión, pochodzącej od rzymskiego cesarza Nerwy, tradycyjna baskijska nazwa odcinka od Basauri do ujścia to Ibaizabal, co w języku baskijskim oznacza szeroką rzekę. Ta nazwa ujściowego odcinka była w użyciu od XI do XX w. Dane hydrologiczne i geologiczne zdają się potwierdzać, iż główną rzeką nie jest Nervión, lecz Ibaizabal. W związku z tym występują różnice w ocenie długości rzeki oraz powierzchni jej dorzecza. Powierzchnia dorzecza samej rzeki Nervión wynosi około 530 km², natomiast powierzchnia dorzecza całego systemu z rzeką Ibaizabal oraz rzekami uchodzącymi do Ria de Bilbao wynosi około 1900 km².

Historia i ekonomia

Od czasów antycznych dolina i miasto Orduña pełniły rolę łącznika pomiędzy centralną a północną częścią Półwyspu Iberyjskiego. W średniowieczu biegła tędy granica pomiędzy prowincją Vizcaya a powiatami Kastylii. W mieście Orduña znajdował się punkt poboru opłat (myto). Przez wieki Nervión pełnił ważną rolę korytarza komunikacyjnego łączącego Kraj Basków z resztą Hiszpanii. Jednocześnie wzrosła rola położonego przy ujściu miasta Bilbao. Ze względu na wzrost wydobycia rud żelaza w Górach Kantabryjskich miasto stało się wkrótce największym portem północnej Hiszpanii, gdzie przeładowywano rudę żelaza, węgiel, koks i wyroby przemysłu ciężkiego oraz chemicznego. Coraz większe zastosowanie stali spowodowało budowę wzdłuż rzeki kilku zakładów hutniczych, z których pierwszy w Barakaldo zainaugurował swoją działalność w 1854 r. W taki sposób wzrosła jeszcze bardziej rola komunikacyjna, co doprowadziło w 1863 r. do wybudowania wzdłuż rzeki linii kolejowej.

Środowisko

Wielkie Bilbao

Po wielu latach oddziaływania przemysłu ciężkiego wody rzeki, zwłaszcza na odcinku ostatnich 25 km stały się ekologicznie martwe. Poziom zawartości tlenu w wodzie był o 20% niższy od normy. Wraz z upadkiem przemysłu ciężkiego związanego głównie z zaniechaniem wydobycia rud żelaza oraz wysokimi kosztami produkcji stali rzeka stopniowo ulega samooczyszczeniu. Zmiana sposobu zagospodarowania wspomagana przez władze lokalne od początku lat 90. jest najbardziej widoczna w samym Bilbao, gdzie w miejscu dawnych zakładów przemysłowych powstają nowoczesne biurowce, siedziby banków czy też zaprojektowane przez Franka O. Gehry'ego słynne Muzeum Guggenheima.

Zobacz też

• rzeki Europy

Bibliografia

• Rios de Euskadi
• Confederación Hidrográfica del Cantábrico
• Instituto Nacional de Estadistica. ine.es. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-09-04)].