Naos (gwiazda)
Naos (Zeta Puppis, ζ Pup) – najjaśniejsza gwiazda w gwiazdozbiorze Rufy, odległa od Słońca o około 1100 lat świetlnych[3].
| ζ Puppis | |||||||||||||||||
 Położenie w gwiazdozbiorze | |||||||||||||||||
| Dane obserwacyjne (J2000) | |||||||||||||||||
| Gwiazdozbiór | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Rektascensja |
08h 03m 35,048s[1] | ||||||||||||||||
| Deklinacja |
−40° 00′ 11,33″[1] | ||||||||||||||||
| Paralaksa (π) | |||||||||||||||||
| Odległość | |||||||||||||||||
| Wielkość obserwowana | |||||||||||||||||
| Ruch własny (RA) | |||||||||||||||||
| Ruch własny (DEC) |
16,68 ± 0,09 mas/rok[1] | ||||||||||||||||
| Prędkość radialna |
−23,9 ± 2,9 km/s[1] | ||||||||||||||||
| Charakterystyka fizyczna | |||||||||||||||||
| Rodzaj gwiazdy | |||||||||||||||||
| Typ widmowy |
O4 I(n)fp[1] | ||||||||||||||||
| Masa | |||||||||||||||||
| Promień | |||||||||||||||||
| Wielkość absolutna | |||||||||||||||||
| Jasność | |||||||||||||||||
| Temperatura |
42 000 K[4] | ||||||||||||||||
| Charakterystyka orbitalna | |||||||||||||||||
| Krąży wokół | |||||||||||||||||
| Półoś wielka |
18 012[2] | ||||||||||||||||
| Mimośród |
0,5860[2] | ||||||||||||||||
| Alternatywne oznaczenia | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Nazwa
edytujTradycyjna nazwa tej gwiazdy, Naos, wywodzi się od języka greckiego ναύς, „Okręt”, co wiąże się z faktem, że od starożytności była ona częścią historycznego gwiazdozbioru Okrętu Argo. Al Sufi określał tę gwiazdę arabską nazwą سهيل هدار Suhail Hadār[5]. Międzynarodowa Unia Astronomiczna w 2016 roku formalnie zatwierdziła użycie nazwy Naos dla określenia tej gwiazdy[6].
W gwiazdozbiorze Rufy nie ma gwiazdy oznaczonej wcześniejszą literą alfabetu greckiego niż ζ, co wynika z dawnych oznaczeń gwiazd Okrętu Argo. Dopiero w XIX wieku ten olbrzymi gwiazdozbiór został podzielony na Rufę, Kil i Żagiel[4].
Charakterystyka obserwacyjna
edytujObserwowana wielkość gwiazdowa Naosa to 2,21m, zaś jego wielkość absolutna to −5,39m[2]. Jest jedną z najjaśniejszych gwiazd typu O widocznych na niebie[4].
Deklinacja tej gwiazdy to −40°[1], co znaczy, że można ją zobaczyć na południe od równoleżnika 50° N. Z południowych krańców Polski północna część Rufy jest widoczna nisko nad horyzontem, w miesiącach zimowych[7].
Charakterystyka fizyczna
edytuj
Jest to błękitny nadolbrzym, należy do typu widmowego O4[1]. Temperatura tej gwiazdy to około 42 000 K, w związku z czym gwiazda najjaśniej świeci w ultrafiolecie. Jej całkowita jasność jest 360 tysięcy razy większa niż jasność Słońca, a promień tej gwiazdy to 11 promieni Słońca. Masa Naosa jest około 40 razy większa od masy Słońca i gwiazda ta niemal na pewno zakończy życie jako supernowa[4].
Jest to gwiazda uciekająca[4], która porusza się przez przestrzeń kosmiczną z prędkością 58,7 km/s[2]. Jej ruch własny pozwala prześledzić jej historię – około 2,5 miliona lat temu została ona wyrzucona z gromady otwartej Trumpler 10, położonej w sąsiednim gwiazdozbiorze Żagla, od której oddaliła się o około 400 lat świetlnych (8,5° na niebie)[4]. Postawiono także hipotezę, że Naos był niegdyś częścią układu podwójnego, którego masywniejszy składnik eksplodował wcześniej, odrzucając drugą gwiazdę i tworząc rozległą Mgławicę Guma[8].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h Naos (gwiazda) w bazie SIMBAD (ang.)
- ↑ a b c d e f g Anderson E., Francis C: HIP 39429. [w:] Extended Hipparcos Compilation (XHIP) [on-line]. VizieR, 2012. [dostęp 2018-05-14]. (ang.).
- ↑ a b Jesus Maíz Apellaniz, Emilio J. Alfaro, Alfredo Sota. Accurate distances to nearby massive stars with the new reduction of the Hipparcos raw data. „IAU Symposium 250: Massive stars as cosmic engines”, 10–14 grudnia 2007. arXiv:0804.2553.
- ↑ a b c d e f g h i Jim Kaler: NAOS (Zeta Puppis). [w:] STARS [on-line]. 2008-07-25. [dostęp 2018-05-14]. (ang.).
- ↑ Argo Navis. W: Richard Hinckley Allen: Star Names Their Lore and Meaning. Nowy Jork: Dover Publications Inc., 1963, s. 73. ISBN 0-486-21079-0. (ang.).
- ↑ Naming Stars. Międzynarodowa Unia Astronomiczna, 2017-11-19. [dostęp 2018-05-14].
- ↑ Gwiazdozbiory. Astrofan, 2017-06-23. [dostęp 2018-05-14]. (pol.).
- ↑ Beate Woermann, Michael J. Gaylard, Robina Otrupcek. Kinematics of the Gum nebula region. „Monthly Notices of the Royal Astronomical Society”. 321 (3), s. 1213–1227, sierpień 2001. DOI: 10.1046/j.1365-8711.2001.04558.x.