Naliściak

Naliściak
	Phyllobius
	Germar, 1824
	; Naliściak nakrzewiak
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	chrząszcze
Nadrodzina	ryjkowce
Rodzina	ryjkowcowate
Podrodzina	Entiminae
Plemię	Phyllobiini
Rodzaj	Phyllobius
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Naliściak^[1] (Phyllobius) – rodzaj chrząszczy z rodziny ryjkowcowatych i podrodziny Entiminae. Są polifagicznymi fitofagami. Postacie dorosłe żerują głównie na liściach, a larwy na korzeniach.

Morfologia

Chrząszcze o ciele długości od 2,6 do 12 mm, porośniętym rozmaitych kształtów i kolorów łuskami lub przylegającym owłosieniem, a często jeszcze z wmieszanymi w powyższą okrywę odstającymi włoskami. Ryjek ich jest dość krótki, zwykle tak długi jak szeroki i niewiele węższy od głowy, o dołkach na czułki umieszczonych zwykle na górnej powierzchni, a jeśli na bokach to wtedy bardzo krótkich. Przedplecze często wykazuje dymorfizm płciowy, będąc większym i silniej wyokrąglonym po bokach u samców. Stosunkowo mocno wypukłe zlokalizowane są po bokach głowy. Pokrywy zwykle są wydłużone i szersze od przedplecza. Zawsze wyraźnie wykształcone barki pokryw odróżniają naliściaki od podobnych obryzgów (Polydrusus). Tylna para skrzydeł jest zawsze wykształcona. Odnóża mają stopy o zrośniętych pazurkach, a uda często wyposażone w ząbki (kolce). U samców odnóża dwóch początkowych par mają trochę szersze golenie, a te przedniej pary także grubsze^[1].

Ekologia i występowanie

Owady te występują w rozmaitych siedliskach. Zarówno postacie dorosłe jak i larwy są polifagicznymi fitofagami. Postacie dorosłe są aktywne za dnia i bytują głównie na roślinach żywicielskich. Żerują przede wszystkim na liściach (foliofagi), rzadziej także na pąkach, młodych pędach i miękkich owocach. Jaja zrzucane są na glebę, w której rozwój przechodzą larwy, żerując na korzeniach. Ostatnie stadium larwalne zimuje, po czym przepoczwarcza się na wiosnę w komorze uformowanej w glebie^[1]^[2].

Takson głównie palearktyczny^[1], ale np. naliściak pączkojad zawleczony został do nearktycznej Ameryki Północnej, gdzie stał się gatunkiem inwazyjnym^[3]. W Polsce stwierdzono 20 gatunków naliściaków^[4], często trudnych do odróżnienia^[1] (zob. Entiminae Polski).

Taksonomia

Rodzaj ten wprowadzony został w 1824 roku przez Carla Johana Schönherra w publikacji autorstwa Ernsta Friedricha Germara^[5]. Obejmuje około 180 opisanych gatunków^[1]. Jego klasyfikacja na podrodzaje zmieniała się na przestrzeni lat^[1]^[5]. Poniższy podział na podrodzaje podano za BioLib.cz^[5]:

podrodzaj Phyllobius (Alsus) Motschulsky, 1845
- Phyllobius brevis Gyllenahl, 1834
- Phyllobius dispar L. Redtenbacher, 1849
- Phyllobius emgei Stierlin, 1887
podrodzaj Phyllobius (Dialetus) Reitter, 1916
- Phyllobius argentatus (Linnaeus, 1758) – naliściak srebrniak, n. zielony
podrodzaj Phyllobius (Ectomogaster) Apfelbeck, 1915
- Phyllobius fulvago Gyllenhal, 1834
- Phyllobius fulvagoides Reitter, 1885
- Phyllobius insidiosus Pesarini, 1981
- Phyllobius schatzmayri Pesarini, 1981
podrodzaj Phyllobius (Italoscythropus) Pesarini, 1980
- Phyllobius raverae A. Solari & F. Solari, 1904
podrodzaj Phyllobius (Metaphyllobius) Smirnov, 1913
- Phyllobius fessus Boheman, 1843
- Phyllobius ganglbaueri Apfelbeck, 1916
- Phyllobius glaucus (Scopoli, 1763) – naliściak truskawczak
- Phyllobius jacobsoni Smirnov, 1913
- Phyllobius noesskei Apfelbeck, 1916
- Phyllobius pilicornis Desbrochers, 1873
- Phyllobius pomaceus Gyllenhal, 1834 – naliściak pokrzywowiec
- Phyllobius rochati Pesarini, 1981
- Phyllobius valonensis Apfelbeck, 1916
podrodzaj Phyllobius (Nanoschetus) Reitter, 1916
- Phyllobius cylindricollis Gyllenhal, 1834
podrodzaj Phyllobius (Nemoicus) Stephens, 1831
- Phyllobius oblongus (Linnaeus, 1758) – naliściak pączkojad
podrodzaj Phyllobius (Parnemoicus) Schilsky, 1911
- Phyllobius roboretanus Gredler, 1882
- Phyllobius subdentatus Boheman, 1843
- Phyllobius viridicollis (Fabricius, 1792)
podrodzaj Phyllobius (Phyllobius) Schönherr in Germar, 1824
- Phyllobius alpinus Stierlin, 1859
- Phyllobius arborator (Herbst, 1797) – naliściak drzewoszek
- Phyllobius betulinus (Bechstein & Scharfenberg, 1805) – naliściak brzozowiak
- Phyllobius brenskei Schilsky, 1911
- Phyllobius bulgaricus Apfelbeck, 1916
- Phyllobius emeryi Desbrochers, 1873
- Phyllobius etruscus Desbrochers, 1873
- Phyllobius euchromus Reitter, 1885
- Phyllobius flecki Reitter, 1906
- Phyllobius italicus Solari & Solari, 1903
- Phyllobius korbi Schilsky, 1908
- Phyllobius lateralis Reiche, 1857
- Phyllobius leonisi Pic, 1902
- Phyllobius longipilis Boheman, 1843
- Phyllobius nudiamplus Reitter, 1916
- Phyllobius pellitus Boheman, 1843
- Phyllobius peneckei Solari, 1931
- Phyllobius pilipes Desbrochers, 1873
- Phyllobius pyri (Linnaeus, 1758) – naliściak gruszkowy
- Phyllobius reicheidius Desbrochers, 1873
- Phyllobius rhodopensis Apfelbeck, 1898
- Phyllobius seladonius Brullé, 1832
- Phyllobius squamosus C. Brisout, 1866
- Phyllobius thalassinus Gyllenhal, 1834
- Phyllobius transsylvanicus Stierlin, 1894
- Phyllobius tuberculifer Chevrolat, 1865
- Phyllobius versipellis Apfelbeck, 1916
- Phyllobius vespertinus (Fabricius, 1792)
- Phyllobius xanthocnemus Kiesenwetter, 1852
podrodzaj Phyllobius (Plagius) Desbrochers, 1873
- Phyllobius insulanus Schilsky, 1911
- Phyllobius montanus Miller, 1862
- Phyllobius pallidus (Fabricius, 1792)
- Phyllobius quercicola Apfelbeck, 1916
podrodzaj Phyllobius (Pterygorrhynchus) Pesarini, 1969
- Phyllobius achardi Desbrochers, 1873
- Phyllobius aetolicus Apfelbeck, 1901
- Phyllobius canus Gyllenhal, 1834
- Phyllobius contemptus Schoenherr, 1832
- Phyllobius crassipes Motschulsky, 1860
- Phyllobius cupreoaureus Stierlin, 1861
- Phyllobius haberhaueri Apfelbeck, 1916
- Phyllobius maculicornis Germar, 1824 – naliściak nakrzewiak
- Phyllobius meschniggi Solari, 1938
- Phyllobius romanus Faust, 1890
podrodzaj Phyllobius (Subphyllobius) Schilsky, 1911
- Phyllobius vespertilio Faust, 1884
- Phyllobius virideaeris (Laicharting, 1781) – naliściak mały

Znaczenie gospodarcze

Przy masowych pojawach niektóre gatunki notowane są jako szkodniki w uprawach drzew i krzewów owocowych oraz ozdobnych^[1]^[2]. Zawleczony do Ameryki Północnej naliściak pączkojad stał się tam szkodnikiem upraw klonu cukrowego^[3].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Stanisław Smreczyński: Klucze do oznaczania owadów Polski. Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 98b. Ryjkowce - Curculionidae. Podrodziny Otiorhynchidae, Brachyderinae. Warszawa: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, PWN, 1966, s. 50-53.
↑ ^a ^b B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska: Katalog Fauny Polski. Tom XXIII, zeszyt 19. Chrząszcze – Coleoptera. Ryjkowce – Curculionidae, część 1. Warszawa: 1993.
↑ ^a ^b David Coyle, Michelle S Jordan, Kenneth F. Raffa. Host Plant Phenology Affects Performance of an Invasive Weevil, Phyllobius oblongus (Coleoptera: Curculionidae), in a Northern Hardwood Forest. „Environmental Entomology”. 39 (5), s. 1539-1544, 2010. DOI: 10.1603/EN09381.
↑ M. Wanat: rodzaj: Phyllobius E.F. Germar, 1824. [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2019-12-28].
↑ ^a ^b ^c genus Phyllobius Schönherr in Germar, 1824. [w:] BioLib.cz [on-line]. [dostęp 2019-12-28].

[Smreczyński-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Stanisław Smreczyński: Klucze do oznaczania owadów Polski. Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 98b. Ryjkowce - Curculionidae. Podrodziny Otiorhynchidae, Brachyderinae. Warszawa: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, PWN, 1966, s. 50-53.

[Burakowskietal-2] B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska: Katalog Fauny Polski. Tom XXIII, zeszyt 19. Chrząszcze – Coleoptera. Ryjkowce – Curculionidae, część 1. Warszawa: 1993.

[Coyle-3] David Coyle, Michelle S Jordan, Kenneth F. Raffa. Host Plant Phenology Affects Performance of an Invasive Weevil, Phyllobius oblongus (Coleoptera: Curculionidae), in a Northern Hardwood Forest. „Environmental Entomology”. 39 (5), s. 1539-1544, 2010. DOI: 10.1603/EN09381.

[biomap-4] M. Wanat: rodzaj: Phyllobius E.F. Germar, 1824. [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2019-12-28].

[biolib-5] us Phyllobius Schönherr in Germar, 1824. [w:] BioLib.cz [on-line]. [dostęp 2019-12-28].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]