Naliściak

rodzaj owadów

Naliściak[1] (Phyllobius) – rodzaj chrząszczy z rodziny ryjkowcowatych i podrodziny Entiminae. Są polifagicznymi fitofagami. Postacie dorosłe żerują głównie na liściach, a larwy na korzeniach.

Naliściak
Phyllobius
Germar, 1824
Ilustracja
Naliściak nakrzewiak
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

chrząszcze

Nadrodzina

ryjkowce

Rodzina

ryjkowcowate

Podrodzina

Entiminae

Plemię

Phyllobiini

Rodzaj

Phyllobius

Naliściak pączkojad aberracji barwnej floricola
Kopulująca parka naliściaków srebrniaków
Naliściak gruszkowy
Naliściak pokrzywowiec
Naliściak mały
Naliściak truskawczak
Phyllobius vespertinus
Phyllobius viridicollis
Naliściak drzewoszek

Morfologia

edytuj

Chrząszcze o ciele długości od 2,6 do 12 mm, porośniętym rozmaitych kształtów i kolorów łuskami lub przylegającym owłosieniem, a często jeszcze z wmieszanymi w powyższą okrywę odstającymi włoskami. Ryjek ich jest dość krótki, zwykle tak długi jak szeroki i niewiele węższy od głowy, o dołkach na czułki umieszczonych zwykle na górnej powierzchni, a jeśli na bokach to wtedy bardzo krótkich. Przedplecze często wykazuje dymorfizm płciowy, będąc większym i silniej wyokrąglonym po bokach u samców. Stosunkowo mocno wypukłe zlokalizowane są po bokach głowy. Pokrywy zwykle są wydłużone i szersze od przedplecza. Zawsze wyraźnie wykształcone barki pokryw odróżniają naliściaki od podobnych obryzgów (Polydrusus). Tylna para skrzydeł jest zawsze wykształcona. Odnóża mają stopy o zrośniętych pazurkach, a uda często wyposażone w ząbki (kolce). U samców odnóża dwóch początkowych par mają trochę szersze golenie, a te przedniej pary także grubsze[1].

Ekologia i występowanie

edytuj

Owady te występują w rozmaitych siedliskach. Zarówno postacie dorosłe jak i larwypolifagicznymi fitofagami. Postacie dorosłe są aktywne za dnia i bytują głównie na roślinach żywicielskich. Żerują przede wszystkim na liściach (foliofagi), rzadziej także na pąkach, młodych pędach i miękkich owocach. Jaja zrzucane są na glebę, w której rozwój przechodzą larwy, żerując na korzeniach. Ostatnie stadium larwalne zimuje, po czym przepoczwarcza się na wiosnę w komorze uformowanej w glebie[1][2].

Takson głównie palearktyczny[1], ale np. naliściak pączkojad zawleczony został do nearktycznej Ameryki Północnej, gdzie stał się gatunkiem inwazyjnym[3]. W Polsce stwierdzono 20 gatunków naliściaków[4], często trudnych do odróżnienia[1] (zob. Entiminae Polski).

Taksonomia

edytuj

Rodzaj ten wprowadzony został w 1824 roku przez Carla Johana Schönherra w publikacji autorstwa Ernsta Friedricha Germara[5]. Obejmuje około 180 opisanych gatunków[1]. Jego klasyfikacja na podrodzaje zmieniała się na przestrzeni lat[1][5]. Poniższy podział na podrodzaje podano za BioLib.cz[5]:

Znaczenie gospodarcze

edytuj

Przy masowych pojawach niektóre gatunki notowane są jako szkodniki w uprawach drzew i krzewów owocowych oraz ozdobnych[1][2]. Zawleczony do Ameryki Północnej naliściak pączkojad stał się tam szkodnikiem upraw klonu cukrowego[3].

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e f g h Stanisław Smreczyński: Klucze do oznaczania owadów Polski. Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 98b. Ryjkowce - Curculionidae. Podrodziny Otiorhynchidae, Brachyderinae. Warszawa: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, PWN, 1966, s. 50-53.
  2. a b B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska: Katalog Fauny Polski. Tom XXIII, zeszyt 19. Chrząszcze – Coleoptera. Ryjkowce – Curculionidae, część 1. Warszawa: 1993.
  3. a b David Coyle, Michelle S Jordan, Kenneth F. Raffa. Host Plant Phenology Affects Performance of an Invasive Weevil, Phyllobius oblongus (Coleoptera: Curculionidae), in a Northern Hardwood Forest. „Environmental Entomology”. 39 (5), s. 1539-1544, 2010. DOI: 10.1603/EN09381. 
  4. M. Wanat: rodzaj: Phyllobius E.F. Germar, 1824. [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2019-12-28].
  5. a b c genus Phyllobius Schönherr in Germar, 1824. [w:] BioLib.cz [on-line]. [dostęp 2019-12-28].