Nagoszewo (gmina Ostrów Mazowiecka)
Nagoszewo – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie ostrowskim, na skraju gminy Ostrów Mazowiecka[5][6].
| wieś | |
 Chata białokurpiowska z wycinanką drewnianą, Nagoszewo | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
29 |
| Kod pocztowy |
07-300[4] |
| Tablice rejestracyjne |
WOR |
| SIMC |
0516703[5] |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu ostrowskiego  | |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Ostrów Mazowiecka  | |
 52°45′22″N 21°48′15″E/52,756111 21,804167[1]
| |
Leży przy drodze krajowej nr 8, na skraju Puszczy Białej.
Historia
edytujNagoszewo to jedna z najstarszych osad w Puszczy Białej, pierwsze wzmianki o miejscowości pochodzą z XIII wieku[7]. W XVI wieku była to wieś czynszowa wchodząca w skład dóbr biskupów płockich. Prywatna wieś duchowna położona była w II połowie XVI wieku w powiecie kamienieckim ziemi nurskiej województwa mazowieckiego[8]. W XVII wieku w Nagoszewie znajdował się ośrodek bartników. W XVIII wieku osada, wyludniona przez zarazy, została zasiedlona przez przybyszów z Puszczy Zielonej[7][9]. Na mocy przywileju z 16 lipca 1746 roku, nadanego przez biskupów płockich, włościanie z Nagoszewa mieli wolność dobywania i krugowania gruntów leśnych na pola i łąki oraz wyrabiania barci we wszystkich lasach stanowiących własność biskupią. Przywilej ten został potwierdzony 11 lipca 1753 roku przez biskupa Szembera[9].
W 1773 roku wieś liczyła 33 zagrody, a w 1827 roku 65 zagród i 407 mieszkańców. W II połowie XIX wieku miejscowość była jedną z największych wsi czynszowych w tej części Puszczy Białej (po Małkini i Osuchowej)[9]. Liczyła wówczas 110 domów i 714 mieszkańców[7][9].
2-3 czerwca 1863 roku, podczas powstania styczniowego, pod Nagoszewem rozegrała się bitwa. Zginęło wówczas ponad stu powstańców, w tym miejscowi rolnicy. Poległych pochowano na skraju wsi[10].
Po II wojnie światowej w miejscowości funkcjonowała poczta oraz ośrodek zdrowia[7]. Istnieje tu Publiczna Szkoła Podstawowa im. Powstańców 1863 Roku[10].
W 2006 roku miejscowość liczyła 92 domy i 280 mieszkańców[7].
Granice i podziały administracyjne
edytujDo 1868 r. istniała gmina Nagoszewo. Po II wojnie światowej miejscowość była siedzibą Gminnej Rady Narodowej w Nagoszewie[7]. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Nagoszewo. Od 1 stycznia 1973 roku miejscowość należy do gminy Ostrów Mazowiecka[11].
Zabytki
edytuj- Pomnik powstańców poległych w bitwie pod Nagoszewem z 1917 roku. Obiekt jest postawiony w miejscu zbiorowej mogiły powstańców poległych w bitwie z 1863 roku, przy szosie Ostrów Mazowiecka-Warszawa. Pomnik składa się z granitowej kolumny, na której szczycie znajduje się żelazny krzyż ozdobiony motywem wycinanki kurpiowskiej. W 1963 roku zainstalowano ogrodzenie kamienno-łańcuchowe oraz umieszczono tablicę z inskrypcją. W połowie wysokości kolumny zainstalowano przedstawienie wieńca laurowego ze skrzyżowanymi szablami oraz wizerunek orła powstańczego. Na szczycie ulokowany obraz Matki Boskiej Częstochowskiej[12][10]. Co roku, 3 czerwca, pod pomnikiem odbywają się uroczystości upamiętniające poległych w bitwie[10][13][14].
- Pomnik bitwy pod Nagoszewem
-
-
-
- drewniane budynki mieszkalne z przełomu XIX i XX wieku posiadające cechy budownictwa kurpiowskiego[12].
- Zabudowa Nagoszewa
-
-
-
Współcześnie
edytujMiejscowość Nagoszewo zamieszkuje 263 mieszkańców (stan na 31.12.2015 r.)[12].
We wsi mieści się Publiczna Szkoła Podstawowa. Funkcjonuje biblioteka publiczna (utworzona w 1956 roku), której od 1974 r. powierzono obowiązki Biblioteki Gminnej dla Gminy Ostrów Mazowiecka. Biblioteka posiada cztery filie: w Jasienicy, Jelonkach, Komorowie i Ugniewie[12].
W miejscowości działa Ochotnicza Straż Pożarna[12].
Wierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii św. Andrzeja Apostoła w Broku[15].
Ludzie związani z miejscowością
edytuj- Kazimierz Śladewski – poeta[7],
- Edward Rowny – amerykański generał, doradca ds. wojskowych w administracji prezydenta USA[7][9].
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 85716
- ↑ Wieś Nagoszewo w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2017-11-27], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2019-10-24].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 806 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b c d e f g h Mieczysław Bubrzycki, PORTRET WSI NAGOSZEWO [online], Tygodnik Ostrołęcki, 21 lutego 2006 [dostęp 2023-08-09] (pol.).
- ↑ Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
- ↑ a b c d e Wincenty Szydlik, Jerzy Puścian, Puszcza Biała: strony rodzinne: Białebłoto, Brańszczyk, Brok, Długosiodło, Małkinia, Nagoszewo, Obryte, Osuchowa, Rząśnik, Somianka, Wyszków, Zatory: (ponad 100 miejscowości), Wyszków: Stowarzyszenie Kulturalno-Społeczne Trakt Świętojański, 2002, s. 117-119, ISBN 978-83-915479-1-5 [dostęp 2023-08-09].
- ↑ a b c d Strona Szkoły Podstawowej im. Powstańców 1863 Roku w Nagoszewie - Rocznica Bitwy pod Nagoszewem [online], pspnagoszewo.szkolnastrona.pl [dostęp 2023-08-09].
- ↑ Historia [online], gminaostrowmazowiecka.pl [dostęp 2023-08-09] (pol.).
- ↑ a b c d e PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI NAGOSZEWO NA LATA 2016-2023 Załącznik do uchwały Nr XIX/177/16 Rady Gminy Ostrów Mazowiecka z dnia 28 października 2016 r. [online], docplayer.pl [dostęp 2023-08-09].
- ↑ Milena Jaroszewska, Rocznica bitwy pod Nagoszewem. 3.06.2022 przypada 159. rocznica bitwy czerwcowej 1863 roku. Zdjęcia [online], Tygodnik Ostrołęcki, 3 czerwca 2022 [dostęp 2023-08-09] (pol.).
- ↑ Hanna Chromińska, Piknik Powstańczy w Nagoszewie z inscenizacją bitwy z powstania styczniowego. 4.06.2023. Zdjęcia [online], Tygodnik Ostrołęcki, 5 czerwca 2023 [dostęp 2023-08-09] (pol.).
- ↑ Brok - Parafia pw. św. Andrzeja Apostoła [online], diecezja.lomza.pl [dostęp 2023-08-11] (pol.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Nagoszewo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 876.