Nadrzewnik
rodzaj gryzoni
Nadrzewnik[6] (Dendromus) – rodzaj ssaków z podrodziny nadrzewników (Dendromurinae) w obrębie rodziny malgaszomyszowatych (Nesomyidae).
| Dendromus | |||
| A. Smith, 1829[1] | |||
 Grupa nadrzewników kasztanowych (D. mystacalis) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj |
nadrzewnik | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Dendromus typus Smith, 1829 (= Mus mesomelas Brants, 1827) | |||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Gatunki | |||
| |||
Zasięg występowania
edytujMorfologia
edytujDługość ciała (bez ogona) 47–95 mm, długość ogona 57–132 mm, długość ucha 7–19 mm, długość tylnej stopy 14–23 mm; masa ciała 4–23 g[8][11].
Systematyka
edytujRodzaj zdefiniował w 1829 roku szkocki przyrodnik Andrew Smith w artykule poświęconym historii naturalnej Afryki Południowej, opublikowanym w czasopiśmie The Zoological journal[1]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) nadrzewnik bagienny (D. mesomelas).
Etymologia
edytuj- Dendromus (Dendromys): gr. δενδρον dendron ‘drzewo’; μυς mus, μυος muos ‘mysz’[12].
- Chortomys: gr. χορτος khortos ‘pastwistko’[13]; μυς mus, μυος muos ‘mysz’[14]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Dendromys lovati de Winton, 1899.
Podział systematyczny
edytujDo rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki[10][11][7]:
| Grafika | Gatunek | Autor i rok opisu | Nazwa zwyczajowa[6] | Podgatunki[8][7][11] | Rozmieszczenie geograficzne[8][7][11] | Podstawowe wymiary[8][11][c] | Status IUCN[15] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Dendromus leucostomus | Monard, 1933 | nadrzewnik reliktowy | gatunek monotypowy | endemit wschodnio-środkowej Angoli (znany z jednego stanowiska (Caluquembe)) | DC: 4,7–6,9 cm DO: 5,7–8 cm MC: brak danych |
NE | |
| Dendromus lachaisei | Denys & Aniskin, 2012 | nadrzewnik płowy | gatunek monotypowy | południowo-wschodnia Gwinea, Liberia i Wybrzeże Kości Słoniowej | DC: 5,5–7,8 cm DO: 7,9–9,8 cm MC: około 11 g |
DD | |
| Dendromus kumasi | L. von Bohmann, 1939 | gatunek monotypowy | Ghana (Kumasi i Achimota) i Benin | DC: około 6 cm DO: około 9 cm MC: brak danych |
NE | ||
| Dendromus kahuziensis | Dieterlen, 1969 | nadrzewnik wąwozowy | gatunek monotypowy | endemit wschodniej Demokratycznej Republiki Konga (znany tylko z góry Kahuzi) | DC: 7,7–8,2 cm DO: 12–13,2 cm MC: 10–12 g |
CR | |
 |
Dendromus lovati | (de Winton, 1900) | nadrzewnik łąkowy | gatunek monotypowy | endemit Etiopii (obszary wysokogórskie) | DC: 5,7–9,5 cm DO: 5,7–8,7 cm MC: 11–23 g |
LC |
| Dendromus ruppi | Dieterlen, 2009 | nadrzewnik sudański | gatunek monotypowy | endemit południowego Sudanu Południowego (znany tylko z gór Imatong) | DC: 6,3–8,2 cm DO: 9,1–11,5 cm MC: 8–15 g |
DD | |
| Dendromus messorius | (O. Thomas, 1903) | nadrzewnik bananowy | gatunek monotypowy | rozłączne populacje w Ghanie, Togo, Beninie, południowo-wschodniej Nigerii, Kamerunie, skrajnym południowym Sudanie Południowym, północno-wschodniej Demokratycznej Republice Konga, południowo-wschodniej Ugandzie i zachodniej Kenii | DC: 5,7–7 cm DO: 7,8–9,5 cm MC: 7–10 g |
LC | |
 |
Dendromus mystacalis | (Heuglin, 1863) | nadrzewnik kasztanowy | gatunek monotypowy | Afryka Wschodnia i Południowa (Etiopia, południowy Sudan Południowy, Demokratyczna Republika Konga, Uganda i Kenia, od Tanzanii na południe do wschodniej Zambii, od zachodu do południowo-zachodniej Angoli) | DC: 4,7–8 cm DO: 6,4–10,1 cm MC: 4–11 g |
LC |
| Dendromus nyasae | O. Thomas, 1916 | nadrzewnik ruwenzorski | 2 podgatunki | północno-wschodnia Demokratyczna Republika Konga, południowo-zachodnia Uganda i Rwanda oraz południowa Tanzania, skrajnie północno-wschodnia Zambia i północne Malawi | DC: 6,4–8 cm DO: 8,4–10,5 cm MC: 6–20 g |
NE | |
| Dendromus insignis | (O. Thomas, 1903) | nadrzewnik górski | gatunek monotypowy | tereny górskie Afryki Wschodniej, we wschodniej części Demokratycznej Republiki Konga, zachodniej Ugandzie, Rwandzie, południowej Kenii i Tanzanii (Eastern Arc Mountains) | DC: 7,8–9,2 cm DO: 8,2–11,1 cm MC: 12–17 g |
LC | |
 |
Dendromus mesomelas | (Brants, 1827) | nadrzewnik bagienny | gatunek monotypowy | wschodnia i południowa Południowa Afryka i Eswatini; rozłączne populacje w południowej Demokratycznej Republice Konga, północno-zachodniej Zambii, północnej Botswanie, północno-wschodniej Namibii (Zambezi) i środkowym Mozambiku | DC: 6,7–8,8 cm DO: 7,7–12,1 cm MC: 6–15 g |
LC |
| Dendromus vernayi | J. Eric Hill & T.D. Carter, 1937 | nadrzewnik krótkoogonowy | gatunek monotypowy | endemit wschodniej Angoli (znany tylko z miejsca typowego (Chitau)) | DC: 6,3–7,7 cm DO: 8–8,6 cm MC: brak danych |
DD | |
| Dendromus oreas | Osgood, 1936 | nadrzewnik kameruński | gatunek monotypowy | endemit zachodniego Kamerunu (góry Manengouba, Kupé i Kamerun) | DC: 6–7,4 cm DO: 8,9–10,4 cm MC: 9–13 g |
LC |
Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, CR – gatunek krytycznie zagrożony, DD – gatunki o nieokreślonym stopniu zagrożenia; NE – gatunki niepoddane jeszcze ocenie.
Opisano również gatunki wymarłe:
- Dendromus averyi Denys, 1994[16] (Południowa Afryka; pliocen)
- Dendromus darti Denys, 1994[17] (Południowa Afryka; pliocen)
- Dendromus denysae Mein, Pickford & Senut, 2004[18] (Namibia; miocen)
- Dendromus intermedius Geraads, 2001[19] (Etiopia; miocen)
Uwagi
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b A. Smith. Contributions to the Natural History of South Africa. „The Zoological journal”. 4, s. 438, 1829. (ang.).
- ↑ J.G. Wagler: Natürliches System der Amphibien, mit vorangehender Classification der Säugethiere und Vögel. Ein Beitrag zur vergleichenden Zoologie. München, Stuttgart und Tübingen: In der J.G. Cotta’scchen Buchhandlung, 1830, s. 19. (niem.).
- ↑ J.B. Fischer: Synopsis Mammalium. Addenda, Emendanda Et Index Ad Synopsis Mammalium. Stuttgardtiae: J. G. Cottae, 1830, s. 658. (łac.).
- ↑ J. Smuts: Dissertatio zoologica, enumerationem mammalium capensium continens: tribus tabulis adjunctis. Leidae: J.C. Cyfveer, 1832, s. 39. (łac.).
- ↑ O. Thomas. On Small Mammals obtained in Sankuru, South Congo, by Mr. II. Wilson. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eighth Series. 18, s. 238, 1916. (ang.).
- ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 233. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 336–338. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ a b c d e S. Goodman & A. Monadjem: Family Nesomyidae (Pouched Rats, Climbing Mice and Fat Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 197–201. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Dendromus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-20].
- ↑ a b N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-02]. (ang.).
- ↑ a b c d e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 218–219. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 222, 1904. (ang.).
- ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 56.
- ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 160.
- ↑ Taxonomy: Dendromus – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-08-22]. (ang.).
- ↑ Denys 1994 ↓, s. 163.
- ↑ Denys 1994 ↓, s. 159.
- ↑ P. Mein, M. Pickford & B. Senut. Late Miocene micromammals from the Harasib karst deposits, Namibia. Part 2b – Cricetomyidae, Dendromuridae and Muridae, with an addendum on the Myocricetodontinae. „Communications of the Geological Survey of Namibia”. 13, s. 49, 2004. (ang.).
- ↑ D. Geraads. Rongeurs du Miocène supérieur de Chorora, Éthiopie: Murinae, Dendromurinae et conclusions. „Palaeovertebrata”. 30 (1-2), s. 100, 2001. (fr.).
Bibliografia
edytuj- E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 1–316. (ang.).
- Ch. Denys. Nouvelles espèces de Dendromus (rongeurs, Muroidea) à Langebaanweg (Pliocène, Afrique du Sud). Consequences stratigraphiques et paléoécologiques. „Palaeovertebrata”. 23 (1–4), s. 153–176, 1994. (fr.).