Muchomor cytrynowy
Muchomor cytrynowy (Amanita citrina Pers.) – gatunek grzybów należący do rodziny muchomorowatych (Amanitaceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
muchomor cytrynowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Amanita citrina Pers. Tent. disp. meth. fung. (Lipsiae): 70 (1797) | |
.JPG)
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Amanita, Amanitaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1774 r. Jacob Christian Schäffer nadając mu nazwę Agaricus citrinus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1797 r. Christiaan Hendrik Persoon, przenosząc go do rodzaju Amanita[1].
Synonimów naukowych ma ponad 40. Niektóre z nich[2]:
- Agaricus citrinus Schaeff. 1762
- Agaricus mappa Batsch 1783
- Agaricus mappa Willd. 1787
- Amanita bulbosa var. citrina (Schaeff.) Gillet 1874
- Amanita citrina var. alba (Gillet) Rea 1922
- Amanita citrina (Schaeff.) Pers. 1797 var. citrina
- Amanita citrina var. mappa (Batsch) Pers. 1801
- Amanita citrina ß mappalis Gray 1821
- Amanita mappa (Batsch) Bertill. 1866
- Amanita mappa var. citrina (Schaeff.) Rea 1922
- Amanitina citrina (Schaeff.) E.-J. Gilbert 1948
Nazwę polską muchomor cytrynowy podał Stanisław Domański w 1955 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako muchomor płowy, muchomor sromotnikowy (odmiana cytrynowa), muchomor żółty[3]. Inne nazwy regionalne: muchomor żółtawy, muchomor bulwiasty, muchar, muchoraj[4].
Morfologia
edytujMięsisty, o średnicy 5–10 cm, bladożółtawy, rzadziej żółtozielonkawy na początku półkolisty, później płaski. Na jego powierzchni znajdują się nieliczne łatki o różnych rozmiarach[5]. Za młodu cały kapelusz otoczony jest osłoną. Podczas wzrostu owocnika ulega ona rozerwaniu. Z dolnej części powstaje pierścień na trzonie, z górnej łatki na kapeluszu, które podczas deszczu często ulegają zmyciu[4].
Na młodych owocnikach białe, na starszych żółtobiałe, gęsto ustawione, przy trzonie nie przyrośnięte[5].
Cienki (1–2 cm) i wysoki (5–15 cm), walcowaty, łatwo oddzielający się od kapelusza. Jest biały lub żółtobiały, zwężający się ku górze. Na bulwiastej nasadzie trzonu występuje krótka pochwa o grubości do 4 cm i postrzępionych, nierównych brzegach. Na trzonie występuje żółtawy pierścień, u dojrzałych okazów obwiśnięty[5].
Biały, kruchy, o łagodnym smaku i zapachu surowych ziemniaków. Nie zmienia barwy po przełamaniu[5].
Występowanie i siedlisko
edytujWystępuje na obszarach o umiarkowanym klimacie w Azji, Ameryce Północnej i Europie oraz w Australii[4]. W Polsce jest bardzo pospolity[7].
Rośnie w różnego typu lasach, szczególnie na terenach piaszczystych i na glebach kwaśnych[6]. Owocniki pojawiają się od lipca do listopada[3].
Znaczenie
edytujGrzyb mikoryzowy[3]. Grzyb niejadalny lub lekko trujący. Przez niektórych uważany jest za lekko toksyczny dla człowieka[5][6]. Zawiera bufoteninę. Jest to ta sama substancja, która występuje w jadzie wydzielanym przez ropuchy, ale przy doustnym spożyciu dla ludzi jest nieszkodliwa[8]. Muchomor cytrynowy jednak i tak nie nadaje się do spożycia ze względu na nieprzyjemny smak. Odradza się też jego zbieranie ze względu na możliwość pomyłki ze śmiertelnie trującym muchomorem zielonawym[4].
Gatunki podobne
edytujJest bardzo podobny do muchomora jadowitego (Amanita virosa) oraz muchomora zielonawego zwanego też sromotnikowym (Amanita phalloides). Obydwa te gatunki są śmiertelnie trujące. Szczególnie łatwo można pomylić okazy muchomorów cytrynowych, z kapeluszy których deszcz zmył łatki[4].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2013-09-15]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-04-15]. (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e Albert Pilát, Otto Ušák: Mały atlas grzybów. Warszawa: PWRiL, 1977.
- ↑ a b c d e Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b c Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ Marek Snowarski: Grzyby. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-776-4.
- ↑ Andreas Gminder: Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. 2008. ISBN 978-83-258-0588-3.