Wikipedia

Monaster Ławryszewski

Monaster Ławryszewski – prawosławny męski klasztor między miejscowościami Ławryszewo i Gniesicze, nad Niemnem, w jurysdykcji eparchii nowogródzkiej Egzarchatu Białoruskiego[2]. Między II połową XIII w. a 1530, gdy został zniszczony w czasie tatarskiego najazdu, był to jeden z najważniejszych prawosławnych ośrodków życia monastycznego na ziemi nowogródzkiej. Od połowy XVII w. do 1836 był to klasztor unicki. Następnie został zamknięty, a jego cerkiew przekształcona w świątynię parafialną.

Monaster Ławryszewski
Лаўрышаўскі манастыр
Ilustracja
Cerkiew Zaśnięcia Matki Bożej w Ławryszewie
Państwo

 Białoruś

Obwód

 grodzieński

Miejscowość

okolice Ławryszewa

Kościół

Rosyjski Kościół Prawosławny
(Egzarchat Białoruski)

Eparchia

nowogródzka

Liczba mnichów (2012)

3[1]

Obiekty sakralne
Cerkiew

św. Elizeusza (na terenie monasteru)

Cerkiew

Zaśnięcia Matki Bożej (w Ławryszewie)

Założyciel klasztoru

Elizeusz Ławryszewski, Wojsiełk

Data zamknięcia

po 1917

Data reaktywacji

koniec XX wieku

Położenie na mapie obwodu grodzieńskiego
Mapa konturowa obwodu grodzieńskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Monaster Ławryszewski”
Położenie na mapie Białorusi
Mapa konturowa Białorusi, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Monaster Ławryszewski”
Ziemia53°42′07″N 26°11′22″E/53,701944 26,189444
Multimedia w Wikimedia Commons

Klasztor został reaktywowany w 1911, jednak już kilka lat później, po rewolucji październikowej, został zamknięty ponownie. W 1993 rozpoczęta została odbudowa zniszczonego obiektu sakralnego, a w 2007 monaster otwarto ponownie.

Historia

edytuj

Pierwsza wspólnota monastyczna

edytuj

Życie monastyczne w miejscu, gdzie współcześnie (początek XXI w.) funkcjonuje wspólnota, zainicjował najpóźniej w 1223 mnich Elizeusz[1]. Elizeusz, razem ze swoimi uczniami, zbudował nad Niemnem pierwsze cerkwie św. Eliasza i Wniebowstąpienia Pańskiego, jak również wzniósł drewniane budynki mieszkalne dla mnichów[3]. W 1250 Elizeusz został zamordowany przez posłusznika[1]. Jedenaście[3] lub dwanaście[4] lat później nowy monaster nad Niemnem założył książę Wojsiełk, będący już wówczas prawosławnym mnichem[3]. Klasztor stał się ważnym ośrodkiem kulturalnym i przyczynił się do umacniania prawosławia na ziemi nowogródzkiej[5][6]. W XIV w. był to jeden z największych monasterów na zachodnich ziemiach ruskich i litewskich[7]. W następnym stuleciu Monaster Ławryszewski zaliczał się do najważniejszych ośrodków życia mniszego w eparchii turowsko-pińskiej[8].

Szczególnym kultem otaczano w nim Elizeusza Ławryszewskiego; jego relikwie były wystawione dla kultu w głównej cerkwi klasztornej[1]. W 1514 Elizeusz został oficjalnie kanonizowany[3]. Źródłem utrzymania monasteru były nadania ziemskie otrzymane w pierwszym stuleciu istnienia wspólnoty. Wielki książę Witold nadał mnichom prawo do pozyskiwania drewna z Puszczy Nalibockiej i Niehniewickiej. W 1521 klasztor otrzymał dwie włóki sianożęci od Onufrego Witonizskiego[3]. W 1522 Zygmunt Stary nadał prawo prezenty przełożonych Monasteru Ławryszewskiego Teodorowi Chreptowiczowi[9]. Wspólnota zgromadziła bogatą bibliotekę[1].

Monaster Ławryszewski przetrwał najazd tatarski na ziemię nowogródzką w 1508, jednak w czasie kolejnego ataku w 1530 został całkowicie zniszczony. Wtedy zaginęły relikwie Elizeusza Ławryszewskiego i większość cennego wyposażenia klasztornych świątyń[1].

Klasztory w Ławryszewie między XVI a XIX w.

edytuj

Monaster został odbudowany w 1550 na terenie wsi Ławryszewo; miejsce po dawnym klasztorze zarósł bowiem las sosnowy[1]. Klasztor ten funkcjonował do II połowy XVII w., gdy został odebrany Kościołowi prawosławnemu i znalazł się w jurysdykcji Kościoła unickiego[10]. Kolejny monaster, unicki, został w tym samym miejscu założony pod koniec XVIII w. i funkcjonował do 1836. Został wtedy zlikwidowany, a jego główna cerkiew – przekształcona w świątynię parafialną[1]. Po 1839 była to świątynia prawosławna.

XX–XXI wiek

edytuj

W 1911 hrabia Konstantin Chrieptowicz-Butieniew ufundował w swoim majątku w Ławryszewie monaster, którego pierwszym przełożonym został hieromnich Warłaam. W nowym klasztorze powstała cerkiew św. Elizeusza Ławryszewskiego, którą 27 lipca 1913 poświęcił biskup miński i turowski Mitrofan[1]. Klasztor został zamknięty po rewolucji październikowej. Dopiero w końcu XX wieku rozpoczęto jego odbudowę. W 1993 arcybiskup białostocki i gdański Sawa oraz biskup nowogródzki i lidzki Konstantyn poświęcili pamiątkowy krzyż na miejscu dawnego klasztoru[11].

Wspólnota monastyczna została formalnie reaktywowana w 2007[11]. W planach Egzarchatu Białoruskiego monaster będzie przeznaczony dla 60 mnichów, zaś w klasztornym kompleksie powstanie nowy sobór i mniejsza cerkiew[1]. W 2009 na terenie klasztoru wzniesiono pomnik Elizeusza Ławryszewskiego[12].

Rękopisy powstałe w Monasterze Ławryszewskim

edytuj
 
Ewangeliarz Ławryszewski

Z końca XIII lub początku XIV w. pochodzi wykonany w Monasterze Ewangeliarz ławryszewski. Zawiera on teksty Ewangelii do czytania w czasie nabożeństw oraz teksty Ewangelii ułożone w porządku roku liturgicznego. W dziele zawarto także kilka śpiewanych kanonów w języku cerkiewnosłowiańskim, oparte na hymnografii bizantyńskiej. Ewangeliarz oprawiony jest w bogato zdobione okładki wykonane na początku XVI w. z okazji kanonizacji Elizeusza Ławryszewskiego[3]. W tym samym monasterze w XVI w. grupa kopistów pod kierunkiem hierodiakona Joachima opracowała Prolog – zbiór żywotów świętych, pouczeń i budujących opowieści o świętych, wzorowany na greckich menologiach i synaksariach[13].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d e f g h i j A. Radziukiewicz. Nad Niemnem. „Przegląd Prawosławny”. 11 (329), listopad 2012. Białystok. ISSN 1230-1078. 
  2. ↑ Лавришевский мужской монастырь
  3. ↑ a b c d e f Mironowicz A.: Biskupstwo turowsko-pińskie w XIXVI wieku. Trans Humana, 2011, s. 176–177. ISBN 978-83-61209-55-3.
  4. ↑ Mironowicz A.: Kościół prawosławny w Polsce. Białostockie Towarzystwo Historyczne, 2006, s. 99. ISBN 83-60456-02-X.
  5. ↑ Jarosław Charkiewicz, Święci ziemi białoruskiej, Hajnówka: Bratczyk, 2006, ISBN 83-88325-76-0, OCLC 749340259.
  6. ↑ Mironowicz A.: Kościół prawosławny w Polsce. Białostockie Towarzystwo Historyczne, 2006, s. 132. ISBN 83-60456-02-X.
  7. ↑ Mironowicz A.: Kościół prawosławny w Polsce. Białostockie Towarzystwo Historyczne, 2006, s. 175. ISBN 83-60456-02-X.
  8. ↑ Mironowicz A.: Biskupstwo turowsko-pińskie w XI–XVI wieku. Trans Humana, 2011, s. 134–136. ISBN 978-83-61209-55-3.
  9. ↑ Mironowicz A.: Kościół prawosławny w Polsce. Białostockie Towarzystwo Historyczne, 2006, s. 217. ISBN 83-60456-02-X.
  10. ↑ Mironowicz A.: Kościół prawosławny w Polsce. Białostockie Towarzystwo Historyczne, 2006, s. 298–299 i 305. ISBN 83-60456-02-X.
  11. ↑ a b Лавришево. Свято-Елисеевский мужской монастырь
  12. ↑ В Свято-Елисеевском Лавришевском монастыре установлен памятник основателю обители (2009 г.)
  13. ↑ Mironowicz A.: Biskupstwo turowsko-pińskie w XI–XVI wieku. Trans Humana, 2011, s. 177. ISBN 978-83-61209-55-3.
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Monaster_Ławryszewski&oldid=75015310”