Mohylowce (Białoruś)
Mohylowce (biał. Магілёўцы; ros. Могилевцы; hist. Mogilowce, Mohilowce) – wieś na Białorusi, w rejonie prużańskim obwodu brzeskiego, nad rzeką Muszką, około 15 km na zachód od Prużany.
.jpg) Dwór Bychowców i Dziekońskich w Mohylowcach w 1917 roku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Rejon | |
| Sielsowiet | |
| Populacja (2009) • liczba ludności |
|
| Nr kierunkowy |
+375 1632 |
| Kod pocztowy |
225157 |
| Tablice rejestracyjne |
1 |
Położenie na mapie obwodu brzeskiego  | |
Położenie na mapie Polski w 1939  | |
 52°52′21,8″N 24°40′21,2″E/52,872722 24,672556
| |
Nazwa
edytujIstnieje kilka teorii pochodzenia nazwy wsi[1]: w pobliżu wsi znajduje się kurhan (mogiła), gdzie odkryto masowe groby, prawdopodobnie z XI wieku. Inna teoria łączy pochodzenie dawnych mieszkańców z Mohylewem. Wreszcie trzecia każe wiązać nazwę wsi z herbem jej odwiecznych właścicieli – rodziny Bychowców herbu Mogiła.
Historia
edytujPierwsze wzmianki o Mohylowcach pochodzą z XVI wieku: król Zygmunt Stary nadał ten majątek za lojalną służbę synom swojego dworzanina Tyszki Bychowca: bojarom smoleńskim Bazylemu i Waśce Bychowcom. Wśród późniejszych właścicieli pojawia się Samuel Bychowiec[2], starosta lucyński, który w 1689 roku naraził się królowi Janowi III Sobieskiemu i został skazany na wieczne wygnanie. Jego syn, Jan, marszałek wołkowyski sprzedał w 1751 roku zgromadzeniu misjonarzy używany już wcześniej przez ten zakon klasztor w Łyskowie, jednocześnie znacznie go dla zakonu rozbudowując[3]. Syn Jana, Józef, szambelan króla Stanisława Augusta, krajczy wielki litewski i starszy syn Józefa, Adam Jan (ur. w 1793 roku), uczestnik powstania styczniowego zesłany za udział w nim do guberni penzeńskiej, byli kolejnymi dziedzicami tego majątku. Innym właścicielem Mohylowców był na początku XIX wieku Józef Władysław Bychowiec (1778–1845), powstaniec kościuszkowski, przyjaciel Immanuela Kanta. Młodszym synem Józefa-krajczego i dziedzicem Mohylowców był Aleksander. Po jego śmierci w 1863 roku majątek odziedziczył jego syn Stanisław, po nim – siostrzeniec Aleksandra, Kazimierz Dziekoński, który przekazał w 1910 roku odziedziczony majątek o powierzchni 5081 dziesięcin swojemu krewnemu Albinowi Michałowi Dziekońskiemu (1892–1940?), który był ostatnim jego właścicielem[1][4][5].
Po III rozbiorze Polski w 1795 roku Mohylowce, wcześniej należące do powiatu wołkowyskiego województwa nowogródzkiego Rzeczypospolitej, znalazły się na terenie powiatu wołkowyskiego[6] (ujezdu), wchodzącego w skład kolejno guberni: słonimskiej, litewskiej i grodzieńskiej Imperium Rosyjskiego. Po ustabilizowaniu się granicy polsko-radzieckiej w 1921 roku Mohylowce wróciły do Polski, znalazły się w gminie Łysków powiatu wołkowyskiego województwa białostockiego[7], od 1945 roku – w ZSRR, od 1991 roku – na terenie Republiki Białorusi.
W XIX wieku stała tu kaplica katolicka parafii Łysków[6], była to kaplica grobowa Bychowców. Została zniszczona około 1940 roku.
W 2009 roku w Mohylowcach mieszkało 514 osób[8].
We wsi (w pobliżu pałacu, ale w niektórych źródłach lokalizowana we wsi Osoczniki[9][10]) stoi kolumna upamiętniająca ustanowienie Konstytucji 3 maja. Niektóre źródła przypisują jej wzniesienie intencji upamiętnienia powstania styczniowego, na Białorusi znanego również jako powstanie Konstantego Kalinowskiego[1][9], co ma swoje uzasadnienie w masowym udziale wielu tutejszych członków rodzin Bychowców i Dziekońskich w powstaniu oraz zesłaniach i katorgach w jego konsekwencji[1].
Pałac
edytujMajątek w Mohylowcach jest opisany w 2. tomie Dziejów rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej Romana Aftanazego[5].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Могилевцы (Брестская область). Бывший владелец с помощью Наполеона мечтал восстановить ВКЛ, а сейчас во дворце - психушка. ctv.by. [dostęp 2015-11-22].
- ↑ Marek Minakowski: Samuel Bychowiec h. wł.. Wielka genealogia Minakowskiego. [dostęp 2015-11-22].
- ↑ Kościół i klasztor misjonarzy w Łyskowie. kresy.pl, 2009-10-19. [dostęp 2015-11-22].
- ↑ Могилевцы, усадьба Дзеконских. W: Анатолий Тарасович Федорук: Старинные усадьбы Берестейщины. Mińsk: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 2004, s. 163–166. ISBN 985-11-0305-5. [dostęp 2015-11-22]. (ros.).
- ↑ a b Mogilowce, [w:] Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 2: Województwa brzesko-litewskie, nowogrodzkie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1993, s. 266–269, ISBN 83-04-03784-X, ISBN 83-04-03701-7 (całość).
- ↑ a b Mohilowce, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 592.
- ↑ Mohylowce na stronie Radzima.net. [dostęp 2015-11-22].
- ↑ Liczby ludności miejscowości obwodu brzeskiego na podstawie spisu ludności – 14 października 2009 roku. [dostęp 2015-11-22].
- ↑ a b Могилевцы. Глобус Беларуси. [dostęp 2015-11-22]. (ros.).
- ↑ Магілёўцы, Mogilowce, Могилевцы. W: Леанід Міхайлавіч Несцярчук: Замкі, палацы, паркі Берасцейшчыны. Mińsk: БЕЛТА, 2002, s. 290–291. ISBN 985-6302-37-4. [dostęp 2015-11-22]. (biał.).