Ministerstwo Rzeszy do spraw Okupowanych Terytoriów Wschodnich

Ministerstwo Rzeszy do spraw Okupowanych Terytoriów Wschodnich
Reichsministerium für die besetzten Ostgebiete
*„Ostministerium”*
Państwo	III Rzesza
Data utworzenia	1941
Data likwidacji	1945
Siedziba	Berlin
Minister	Alfred Rosenberg
	Adres
	Reichsministerium für die besetzten Ostgebiete; (Ministerstwo Rzeszy do spraw Okupowanych Terytoriów Wschodnich); Unter den Linden 63; Berlin, Niemcy
	Położenie na mapie Berlina Ministerstwo Rzeszy do spraw Okupowanych Terytoriów Wschodnich
	Położenie na mapie Niemiec Ministerstwo Rzeszy do spraw Okupowanych Terytoriów Wschodnich
	52°30′58,3″N 13°23′00,6″E/52,516200 13,383500

Ministerstwo Rzeszy do spraw Okupowanych Terytoriów Wschodnich (Reichsministerium für die besetzten Ostgebiete, RMfdbO), potocznie nazywane Ministerstwem Wschodnim (Ostministerium, RMO) – jeden z resortów (centralnych urzędów administracji państwowej) funkcjonujących w III Rzeszy w latach 1941–1945.

Wprowadzenie

Głównym celem ministerstwa była polityczna germanizacja okupowanych wschodnich terytoriów przy jednoczesnym zniszczeniu wszystkich wschodnioeuropejskich Żydów. Począwszy od udziału w akcji T4, RMFdbO stało się w trakcie wojny – oprócz Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy (Reichssicherheitshauptamt, RSHA), Ministerstwa Sprawiedliwości Rzeszy i Urzędu Spraw Zagranicznych (Auswärtiges Amt, AA) – centralnym organem narodowych socjalistów do zorganizowanej eksterminacji Żydów.

Funkcję szefa urzędu pełnił Alfred Rosenberg, jeden z oskarżonych w procesach norymberskich, skazany na karę śmierci i stracony.

Podział organizacyjny

Wydział Z, Centralnego Zarządzania (Abteilung Z, Zentralverwaltung)

Wydział Główny I, Polityczny (Hauptabteilung I – Politik)
- Wydział 1, Ogólny (Abteilung 1 – Allgemein)
- Wydział 2, Kraj Wschodni (Abteilung 2 – Ostland)
- Wydział 3, Ukraiński (Abteilung 3 – Ukraine)
- Wydział 4, Moskiewski (Abteilung 4 – Moskowien)
- Wydział 5, Kaukaski (Abteilung 5 – Kaukasus)
- Wydział 6, Kultury (Abteilung 6 – Kultur)
- Wydział 7, Osadnictwa (Abteilung 7 – Siedlung)
- Wydział 8, Prasowy (Abteilung 8 – Presse)
- Wydział 9, Młodzieżowy (Abteilung 9 – Jugend)
- Wydział 10, Kobiecy (Abteilung 10 – Frauen)

Wydział Główny II, Zarządzania (Hauptabteilung II – Verwaltung)
- Wydział 1, Zarządzania wewnętrznego (Abteilung 1 – Innere Verwaltung)
- Wydział 2, Lecznictwa (Abteilung 2 – Gesundheitswesen)
- Wydział 3, Weterynarii (Abteilung 3 – Veterinärwesen)
- Wydział 4, Opieki Socjalnej (Abteilung 4 – Sozialdienste)
- Wydział 5, Prawny (Abteilung 5 – Recht)
- Wydział 6, Finansowy (Abteilung 6 – Finanzwesen)
- Wydział 7, Nauki (Abteilung 7 – Wissenschaft)
- Wydział 8, Kontrwywiadu (Abteilung 8 – V-Leute)

Wydział Główny II, Gospodarki (Hauptabteilung III – Wirtschaft)
- Grupa Główna, Współpracy Gospodarczej (Hauptgruppe – Wirtschaftliche zusammenarbeit)
  - Wydział 1, Przemysłu (Abteilung 1 – Industrie)
  - Wydział 2, Leśnictwa (Abteilung 2 – Forstwesen)
  - Wydział 3, Pracowniczy (Abteilung 3 – Arbeitskräfte)
  - Wydział 4, Cen (Abteilung 4 – Preise)
  - Wydział 5, Transportu (Abteilung 5 – Transportwesen)

- Grupa Główna, Żywności i Rolnictwa (Hauptgruppe – Ernährung und Landwirtschaft)
  - Wydział 1, Polityki Rolnej (Abteilung 1 – Agrapolitik)
  - Wydział 2, Produkcji (Abteilung 2 – Produktion)
  - Wydział 3, Kontroli (Abteilung 3 – Erfassung und Kontrolle)
  - Wydział 4, Zarządzania (Abteilung 4 – Verwaltung)

Organy terytorialne resortu

Komisariat Rzeszy Wschód (Reichskommissariat Ostland)
- Okręg Generalny Estonii (Generalbezirk Estland)
- Okręg Generalny Łotwy (Generalbezirk Lettland)
- Okręg Generalny Litwy (Generalbezirk Litauen)
- Okręg Generalny Białorusi (Generalbezirk Weißruthenien)
Komisariat Rzeszy Ukraina (Reichskommissariat Ukraine)
- Okręg Generalny Dniepropietrowsk (Generalbezirk Dnjepropetrowsk)
- Okręg Generalny Kijów (Generalbezirk Kiew)
- Okręg Generalny Krym (Tauryda) (Generalbezirk Krim)
- Okręg Generalny Mikołajów (Generalbezirk Nikolajew)
- Okręg Generalny Żytomierz (Generalbezirk Shitomir)
- Okręg Generalny Wołyń-Podole (Generalbezirk Wolhynien-Podolien)

Planowano powołanie też kolejnych komisariatów Rzeszy, lecz nie zdążono tego urzeczywistnić, na przykład:

dla Moskwy i europejskiego terytorium Rosji (Reichskommissariat Moskowien)
dla Kaukazu (Reichskommissariat Kaukasus)
dla obszaru Donu i Wołgi (Reichskommissariat Don-Wolga)
dla Turkiestanu (Reichskommissariat Turkestan)
dla Uralu (Reichskommissariat Ural).

Siedziba

Pierwsza siedziba resortu mieściła się przy Bismarckstraße 1, kolejna w byłym poselstwie Jugosławii przy Rauchstraße 17/18. Pod koniec lipca 1941 dodano też budynek dawnego Przedstawicielstwa Handlowego ZSRR przy Lietzenburgerstraße 11, od lipca 1942, w rocznicę wkroczenia wojsk niemieckich do Związku Radzieckiego, także gmach ambasady radzieckiej przy Unter den Linden 63, która stała się główną siedzibą RMfdbO.

Bibliografia

Reinhard Bollmus: Das Amt Rosenberg und seine Gegner, München 1970
Norman Rich: Hitler’s War Aims: The Nazi State and the Course of Expansion, W. W. Norton & Company New York 1974
Alexander Dallin: German rule in Russia 1941–1945: A Study of Occupation Policies, Westview press 1981
Robert Bohn: Die deutsche Herrschaft in den „germanischen” Ländern 1940–1945, Steiner 1997
Alex J. Kay: Exploitation, resettlement, Mass Murder: Political and Economic Planning for German Occupation Policy in the Soviet Union, 1940–1941, Berghahn Books 2006

Linki zewnętrzne

Reichsministerium für die besetzten Ostgebiete (RMfdbO)