Mieczysław Brodziński (1895–1940)
Mieczysław Ludwik Brodziński, pierw. Mieczysław Broda (ur. 4 grudnia 1895 w Górze Ropczyckiej, zm. 1940 w ZSRR) − prawnik, działacz samorządowy i społeczny, żołnierz Legionów Polskich, pierwszy i jedyny prezydent Tarnowa przed II wojną światową.
| Data i miejsce urodzenia |
4 grudnia 1895 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Prezydent Miasta Tarnowa | |
| Okres |
od 1934 |
| Poprzednik | |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys
edytujUrodził się 4 lub 5 grudnia 1895 w Górze Ropczyckiej jako Mieczysław Ludwik Broda, syn Jana[1][2][3]. Uczył się w C. K. Gimnazjum w Dębicy, gdzie w 1914 ukończył VI klasę[4]. Po wybuchu I wojny światowej został żołnierzem I Brygady Legionów. Walczył między innymi pod Łowczówkiem. W roku szkolnym 1916/1917 w terminie nadzwyczajnym zdał maturę wojenną[5]. Podjął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego[6].
5 lutego 1921 został przeniesiony do rezerwy. W tym samym roku dokończył studia i uzyskał dyplom doktora praw. Zweryfikowany w stopniu podporucznika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku w korpusie oficerów rezerwy sądowych. W 1922 roku posiadał przydział w rezerwie do 23 pułku piechoty we Włodzimierzu Wołyńskim[7]. W następnym roku posiadał przydział w rezerwie do 3 pułku piechoty Legionów w Jarosławiu[8][9]. W 1934 roku pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Tarnów[10]. Na stopień porucznika został mianowany ze starszeństwem z dniem 19 marca 1939 i 1. lokatą w korpusie oficerów audytorów rezerwy[11].
Przez kolejne lata pracował jako sędzia w sądach w Dębicy, Krakowie, Pilźnie i Tarnowie. Od 1933 roku był żonaty z Marią z Matusińskich. W Tarnowie był prezesem oddziału Związku Legionistów Polskich, członkiem Bractwa Strzeleckiego (i królem kurkowym w 1935 roku), zaś 12 maja 1934 roku został, przy poparciu 23 radnych, wybrany prezydentem miasta.
Już na początku urzędowania Brodziński musiał zmagać się ze skutkami katastrofalnej dla Tarnowa powodzi, przez całe pięć lat z opozycją socjalistycznej frakcji w Radzie Miasta i zadłużeniem budżetu komunalnego. 25 marca 1935 roku doszło do poważnego sporu z socjalistami (wśród których byli między innymi Kacper Ciołkosz i Lidia Ciołkoszowa) na tle uchwalenia adresu dziękczynnego z okazji ustanowienia konstytucji kwietniowej. 14 maja tegoż roku radni PPS zbojkotowali żałobną sesję po śmierci Józefa Piłsudskiego. Lokalna prasa lewicowa wytykała prezydentowi wszelkie uchybienia, wypominając mu również dokonaną niewiele wcześniej zmianę nazwiska. W 1936 roku rozpadł się popierający Brodzińskiego Blok Gospodarczy, związany z BBWR, a w wyborach samorządowych w marcu 1939 roku większość mandatów objęli socjaliści w koalicji z Bundem. Podczas jednego z wieców przedwyborczych, 19 lutego, prezydent wdał się w przepychanki z demonstrującymi robotnikami i został pobity.
Pomimo utraty poparcia w radzie, Mieczysław Brodziński pozostał na stanowisku (w 1934 roku został wybrany na dziesięcioletnią kadencję). 6 września, uchodząc przed nadciągającymi oddziałami niemieckimi, część urzędników miejskich, wraz z prezydentem, została ewakuowana do Lwowa. W 1940 został zamordowany przez NKWD. Jego nazwisko figuruje na Ukraińskiej Liście Katyńskiej (lista dyspozycyjna nr 056/3, poz. 94)[12]. Ofiary tej części zbrodni katyńskiej zostały pochowane na otwartym w 2012 Polskim Cmentarzu Wojennym w Kijowie-Bykowni.
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Niepodległości – 17 września 1932 roku „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[13]
- Krzyż Walecznych czterokrotnie
Przypisy
edytuj- ↑ Mieczysław Ludwik Broda. wbh.wp.mil.pl. [dostęp 2020-12-21].
- ↑ Mieczysław Ludwik Broda. wbh.wp.mil.pl. [dostęp 2020-12-21].
- ↑ Data 5 grudnia 1895 została podana też w sprawozdaniu gimnazjum po zdaniu matury.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Dębicy za rok szkolny 1913/14. Tarnów: 1914, s. 65.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum im. Franciszka Józefa w Dębicy za rok szkolny 1916/17. Tarnów: 1917, s. 36.
- ↑ Wykaz Legionistów ↓.
- ↑ Spis oficerów rezerwy 1922 ↓, s. 27, jako ppor. Mieczysław Broda ur. 4 grudnia 1895 roku.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 132, 553, jako ppor. Mieczysław Broda.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 128, 491, jako ppor. Mieczysław Broda.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 201 tu podano, że urodził się 4 grudnia 1895 roku.
- ↑ Rybka i Stepan 2004 ↓, s. 660.
- ↑ Straceni na Ukrainie 1994 ↓, s. 10.
- ↑ M.P. z 1932 r. nr 217, poz. 249, jako Broda Mieczysław II.
Bibliografia
edytuj- Alfabetyczny spis oficerów rezerwy. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922-05-01.
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, 1934. [dostęp 2016-06-11].
- Piotr Filip, Poczet burmistrzów Tarnowa, Tarnów 2010, ISBN 978-83-87785-57-4
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935-1939. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2004. ISBN 978-83-7188-691-1.
- Zeszyty Katyńskie. Marek Tarczyński (red.). T. 4: Listy katyńskiej ciąg dalszy. Straceni na Ukrainie. Niezależny Komitet Historyczny Badania Zbrodni Katyńskiej i Polska Fundacja Katyńska, 1994. ISBN 83-87893-79-X.
- Gałecki (Strug) Tadeusz (Andrzej). Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2017-12-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-10)].