Melisa lekarska

Melisa lekarska (Melissa officinalis L.) – gatunek byliny z rodziny jasnotowatych. Ludowe nazwy: rojownik, pszczelnik, matecznik, starzyszek, cytrynowe ziele. Rośnie dziko w Afryce Północnej (Maroko, Tunezja, Madera, Wyspy Kanaryjskie), Europie Południowej i w Azji (Azja Zachodnia i Środkowa, Kaukaz, Pakistan), rozprzestrzenia się także gdzieniegdzie poza tymi obszarami. Obecnie jest znana i uprawiana na całym świecie, również w Polsce.

Melisa lekarska

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	jasnotowce
Rodzina	jasnotowate
Rodzaj	melisa
Gatunek	melisa lekarska
Nazwa systematyczna
Melissa officinalis L. Sp.Pl.2 1753

Polskie i niemieckie marki naparów zawierających melisę lekarską.

Morfologia

Młoda melisa lekarska

Kwiaty

Pokrój

Roślina dorastająca do 60 cm wysokości.

Liście

Liście mają ogonek różnej długości. Blaszka jest szerokojajowata do ok. 8 cm długości i 5 cm szerokości, ostra na szczycie, w nasadzie okrągława do sercowatej. Brzegi blaszki są karbowane do ząbkowanych. Powierzchnia górna jest intensywnie zielona, powierzchnia dolna jest zielona, jaśniejsza, z wyraźnie widocznym nerwem głównym i wypukłym, siateczkowatym unerwieniem. Rozproszone włoski występują na powierzchni górnej i wzdłuż nerwów na powierzchni dolnej, która wykazuje także delikatne punktowanie.

Kwiaty

Na wiosnę i w lecie kiście małych, jasnożółtych kwiatków rozkwitają w miejscach połączeń liści z łodygą.

Zastosowanie

Roślina lecznicza

Surowiec zielarski

Liść melisy (Melissae folium) – wysuszony liść o zawartości nie mniej niż 1,0% kwasu rozmarynowego. Surowiec posiada zapach przypominający cytrynę.

Działanie

Zaobserwowano działanie uspokajające i poprawiające tempo wykonywania obliczeń, zmniejszenie bezsenności i stanów lękowych, także łagodzenie depresji oraz nerwicy. Ilość badań klinicznych na efektach melisy jest jednak ograniczona, a ich wyniki nie są definitywne.

Napar z melisy

Roślina uprawna

Uprawiana jest od dawna w wielu rejonach Europy i na całym świecie.

Sztuka kulinarna

• Najczęściej spożywana jest w formie naparu.
• Ze względu na walory smakowe świeże liście doskonale pasują do sałatek, nadając im cytrynowy smak. Dobrze zastępuje trawę cytrynową. Suszona melisa traci cytrynowy aromat.
• Wykorzystywana jest do produkcji likierów.

Roślina miododajna

Roślina bardzo miododajna, ulubiona przez pszczoły, co zostało odzwierciedlone w nazwach (po grecku melitta to pszczoła, po łacinie mel to miód). Polskie nazwy ludowe rojownik i pszczelnik wywodzą się z tradycji nakazującej natrzeć wnętrze nowego ula świeżym zielem, co gwarantowało, że zagnieżdżały się w nim pszczoły zaraz po wyrojeniu.

Roślina kosmetyczna

Stosowana w ziołowych mieszankach wykorzystywanych do tonizujących kąpieli i w kosmetykach do przetłuszczającej się cery i włosów.

Rozmnażanie

• Melisę lekarską rozmnaża się poprzez wysiew nasion do inspektów ogrodniczych w marcu. Uzyskaną rozsadę sadzi się w docelowym miejscu w okolicach maja, (po ustaniu przymrozków).
• Rozstawa powinna wynosić ok. 20–40 cm. Melisę można również rozsadzać wegetatywnie, dzieląc starsze, rozrośnięte rośliny.