Medal „Za udział w walkach w obronie władzy ludowej”
Medal „Za udział w walkach w obronie władzy ludowej” pot. medal utrwalaczy[1] – polskie odznaczenie państwowe okresu PRL, nadawany żołnierzom, milicjantom, pracownikom UB i cywilom biorącym czynny udział w walkach[2][3]. Ze względu na datę ustanowienia powszechnie uważany był za medal przeznaczony jako nagroda dla tych, którzy wydatnie pomagali władzy podczas pacyfikowania społeczeństwa stanu wojennego i burzliwych wydarzeń z początku lat osiemdziesiątych[1].
 Awers | |
 Rewers | |
 Baretka | |
| Ustanowiono |
22 listopada 1983 |
|---|---|
| Wycofano |
23 grudnia 1992 |
| Wielkość |
∅ 38 mm |
| Kruszec |
srebrzony, oksydowany |
| Wydano |
137 304 |
| Powyżej | |
| Poniżej | |
| Projektant | |
Historia
edytujMedal „Za udział w walkach w obronie władzy ludowej” został ustanowiony ustawą z dnia 22 listopada 1983 roku „w uznaniu zasług żołnierzy Ludowego Wojska Polskiego, funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa publicznego i Milicji Obywatelskiej, członków Ochotniczej Rezerwy Milicji Obywatelskiej oraz osób cywilnych, którzy w pierwszych latach po wyzwoleniu brali czynny udział w walkach z reakcyjnym podziemiem skierowanym przeciwko władzy ludowej”[4][a].
Medal noszono na lewej stronie piersi po Medalu „Za udział w wojnie obronnej 1939”.
Z dniem 23 grudnia 1992 ustawa o ustanowieniu Medalu „Za udział w walkach w obronie władzy ludowej” utraciła moc i medal ten usunięto z polskiego systemu odznaczeń[5].
Zasady nadawania
edytujMedal nadawany[6] był wszystkim uczestnikom walk z podziemiem skierowanym przeciwko władzy ludowej, a w szczególności:
- żołnierzom Ludowego Wojska Polskiego
- funkcjonariuszom organów bezpieczeństwa publicznego (UB, MBP, itp.)
- funkcjonariuszom Milicji Obywatelskiej
- członkom Ochotniczej Rezerwy Milicji Obywatelskiej
- członkom organizacji politycznych, społecznych, zawodowych i młodzieżowych, pracownikom administracji państwowej oraz innym osobom biorącym udział w walkach w obronie władzy ludowej.
Medal był nadawany obywatelom polskim, także pośmiertnie[2]. W szczególnych przypadkach mógł być nadawany obywatelom innych państw, którzy brali czynny udział w walkach lub wnieśli istotny wkład w obronę władzy ludowej. Medal nadawany był z okazji Święta Odrodzenia Polski.
Medal nadawała Rada Państwa na wniosek:
- Ministra Obrony Narodowej – w odniesieniu do osób pełniących czynną służbę wojskową oraz pracowników cywilnych zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych podległych Ministrowi Obrony Narodowej;
- Ministra Spraw Wewnętrznych – w odniesieniu do funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa i Milicji Obywatelskiej, osób pełniących czynną służbę wojskową w jednostkach wojskowych podległych Ministrowi Spraw Wewnętrznych, pracowników cywilnych zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych podległych temu Ministrowi, członków Ochotniczej Rezerwy Milicji Obywatelskiej oraz emerytów i rencistów Służby Bezpieczeństwa i Milicji Obywatelskiej;
- Ministra Spraw Zagranicznych – w odniesieniu do obywateli polskich zamieszkałych za granicą oraz obywateli innych państw;
- Związku Bojowników o Wolność i Demokrację – w odniesieniu do członków tego Związku;
- Prezesa Urzędu do Spraw Kombatantów lub terenowych organów administracji państwowej stopnia wojewódzkiego – w stosunku do innych osób.
Opis odznaki
edytujOdznaką medalu "Za udział w walkach w obronie władzy ludowej" był krążek srebrzony, oksydowany o średnicy 38 mm. Na awersie medalu w środku znajdował się orzeł fałszywie zwany piastowskim vel kościuszkowskim (znalazł się on także na Wielkopolskim Krzyżu Powstańczym i Krzyżu Bitwy pod Lenino)[1] na tle obusiecznego miecza skierowanego ostrzem ku dołowi, skrzyżowanego z rozwiniętą flagą państwową PRL, dwiema gałązkami oliwnymi i napisem „MANIFEST PKWN 1944”. Na środku rewersu znajdowała się tarcza, a wewnątrz niej kontury granic Polski i napis „PRL”. Wokół medalu w otoku umieszczono napis „UCZESTNIKOM WALK W OBRONIE WŁADZY LUDOWEJ”[7]. Tarcza i miecz były w sowieckiej nomenklaturze symbolami służb bezpieczeństwa, ale mieczem odwzorowanym na medalu był piastowski Szczerbiec[1].
Wstążka medalu ma szerokość 38 mm i szyta była z materiału w kolorze czerwonym, z zielonymi paskami wzdłuż i biało-czerwonych krawędzi[1].
Medal zaprojektował Edward Gorol[1].
Odznaczeni
edytujWedług Stefana Oberleitnera do końca 1989 odznaczono medalem 137 304 osoby[2], a według danych Biura Odznaczeń Państwowych Kancelarii Rady Państwa oraz Biura Odznaczeń Kancelarii Prezydenta RP nadano łącznie 117 824 medale[8]
Uwagi
edytuj- ↑ W historiografii okresu PRL za reakcyjne podziemie uważano nie tylko polskie antykomunistyczne podziemie zbrojne, ale i ukraińskie reprezentowane przez UPA i niemieckie utożsamiane z Werwolfem, patrz: Słownik wiedzy obywatelskiej. Warszawa: PWN, 1970, s. 385.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f Tadeusz Jeziorowski, Mariusz Skotnicki (red.): Blask orderów. T. III. Warszawa: Muzeum Łazienki Królewskie, 2019, s. 48-49, 58-59, 62-63.
- ↑ a b c Stefan Oberleitner: Polskie ordery odznaczenia i niektóre wyróżnienia zaszczytne 1705-1990. Zielona Góra: Kanion, 1999, s. 127.
- ↑ Wanda Bigoszewska: Polskie ordery i odznaczenia. Warszawa: Wyd. Interpress, 1989. ISBN 83-223-2287-9.
- ↑ Ustawa z dnia 22 listopada 1983 r. o ustanowieniu Medalu "Za udział w walkach w obronie władzy ludowej" (Dz.U. z 1983 r. nr 65, poz. 293)
- ↑ Art. 2 pkt. 1 ust. 3 Ustawy z dnia 16 października 1992 r. Przepisy wprowadzające ustawę o orderach i odznaczeniach, uchylające przepisy o tytułach honorowych oraz zmieniające niektóre ustawy (Dz.U. z 1992 r. nr 90, poz. 451)
- ↑ Uchwała Rady Państwa z dnia 19 grudnia 1983 r. w sprawie trybu przedstawiania wniosków o nadanie Medalu "Za udział w walkach w obronie władzy ludowej" oraz sposobu jego noszenia (M.P. z 1984 r. nr 1, poz. 1)
- ↑ Art. 4 ustawy z dnia 22 listopada 1983 r. o ustanowieniu Medalu "Za udział w walkach w obronie władzy ludowej"
- ↑ Wojciech Stela: Polskie ordery i odznaczenia (Vol. I). Warszawa: 2008, s. 20.