Meczet Şehzade
Meczet Şehzade[1], Meczet Książęcy[2] (tur. Şehzade Camii[3]) – meczet z połowy XVI wieku w Stambule w Turcji, zaprojektowany przez Sinana, przy którym pochowano m.in. księcia Mehmeda i Rüstema Paszę.
 Widok od zachodu (2009) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Wyznanie | |
| Historia | |
| Data budowy |
1543–1548 |
| Dane świątyni | |
| Architekt | |
| Budulec | |
Położenie na mapie Turcji  | |
Położenie na mapie Stambułu  | |
 41°00′49,66″N 28°57′25,83″E/41,013794 28,957175
| |
Historia
edytujPo nagłej śmierci księcia Mehmeda na ospę[4] (1543 rok) pochowano go w mihrabie, a następnie w latach 1543–1548[5] z polecenia Sulejmana Wspaniałego[3] wzniesiono w tym miejscu meczet według projektu Sinana[5] (który uważał swoje dzieło za przejaw nauki rzemiosła[6]), autora przebudowy meczetu Hagia Sophia[7]. Na skutek ataku bombowego w czerwcu 2016 roku zniszczeniu uległy okna meczetu[8].
Meczetjest położony się w dzielnicy Fatih[9]. Świątynia znajduje się współcześnie przy alei Şehzadebaşı pod numerem 70[5]. Ruch turystyczny na terenie obiektu jest ograniczony[1].
Architektura
edytujGłówna część meczetu nakryta kopułą i dziedziniec mają niemal te same proporcje[10] – powstały na planie takich samych kwadatów[3]. Dziedziniec meczetu wzniesiono na planie kwadratu, jest on otoczony arkadami, z wielobocznym szadirwanem pośrodku[11]; woda do meczetu była doprowadzana z akweduktu Walensa osobnym mniejszym akweduktem, dzięki któremu woda płynęła poniżej poziomu gruntu i widok na meczet od północy nie był zasłonięty[11]. W układzie meczetu Hagia Sofia zastosowano symetrię osiową, którą Sinan w projekcie meczetu Şehzade przekształcił w symetrię promienistą opartą o czwórliść[7].
Dominującym elementem budowli jest centralnie położona kopuła o średnicy 18,42 m[9] wsparta na czterech kolumnach[12], otoczona przez cztery półkopuły[7]. Takie rozwiązanie zostało wcześniej wykorzystane przy budowie Wielkiego Meczetu w Kahramanmaraş[7]. Łącznie budynek nakrywa 16 kopuł[9]. Budowla jest oflankowana dwoma galeriami[13]. Do wnętrza kompleksu prowadzi 5 wejść[9], z czego do samego meczetu można wejść trzema drzwiami[12]. Nad wejściem głównym znajduje się napis: Mabed-i Ümmet-i Rasûl-i Mûbin – rok 955[12]. W narożniku meczetu znajduje się zielona kamienna kolumna, tzw. „środek Stambułu”[1].
We wnętrzu znajdują się cztery duże kolumny i kilka mniejszych[14]. Dekoracje wnętrz stanowią malowidła kaligraficzne, elementy z barwionego szkła oraz mukarnas w przejściach pomiędzy narożnikami[15]. Minbar i mihrab zostały wykonane z marmuru[12].
Przy meczecie znajdują się dwa minarety z dwoma szerefe[15] w północnowschodnim i północnozachodnim narożniku; taka liczba minaretów symbolizuje władzę[16]. Minarety zdobią płaskorzeźby w kamieniu[15].
Na külliye składają się m.in. medresa, mekteb, imaret i pięć grobowców[3]. Türbe księcia Mehmeda projektu Sinana znajduje się bezpośrednio za meczetem[17]. Jest wzorowany na grobowcu Selima I Groźnego[17], stanowi ośmioboczny graniastosłup o średnicy 9,20 m nakryty kopułą, z tetrastylowym portykiem z różowego porfiru i ofikalcytu[17]. Türbe Rüstema Paszy położony od niego na lewo jest również ośmioboczny i nakryty kopułą, również projektu Sinana[12].
-
Przekrój i plan meczetu (1912) -
Widok z ogrodu (2015) -
Wnętrze (film, 2017)
-
Główna sala (2008) -
Dziedziniec z szadirwanem (2016) -
Medresa (2016) -
Minarety (2014) -
Türbe księcia Mehmeda (z lewej) i cmentarz przy meczecie (2016)
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Wyprawa TwS 2019 – część 1 – przez Budapeszt do Stambułu [online], Turcja w Sandałach [dostęp 2023-04-24] (pol.).
- ↑ Ewa Poniedzielska, Stambuł, Gliwice: Bezdroża – Wydawnictwo Helion, 2015, s. 80, ISBN 978-83-283-1099-5, OCLC 995393960 [dostęp 2023-04-24].
- ↑ a b c d Şehzade Camii – Meczet Książęcy [online], e-przewodniki.pl [dostęp 2023-04-24].
- ↑ Richard Tillinghast, An Armchair Traveller’s History of Istanbul: City of Remembering and Forgetting, Haus Publishing, 19 marca 2013, ISBN 978-1-907822-50-6 [dostęp 2023-04-23] (ang.).
- ↑ a b c Istanbul City Guide, ASBOOK, [cop. 2009], s. 74, ISBN 978-975-01147-1-7 [dostęp 2023-04-23] (ang.).
- ↑ Diana Darke, Stealing from the Saracens how Islamic architecture shaped Europe, London 2020, s. 301, ISBN 978-1-78738-510-8, OCLC 1225885461 [dostęp 2023-04-23].
- ↑ a b c d Machiel Kiel, The quatrefoil plan in Ottoman architecture reconsidered in light of the „Fethyie mosque” of Athens, [w:] Gülru Necipoğlu, Muqarnas : an annual on the visual culture of the Islamic world. 19, Leiden: Brill, 2002, ISBN 90-04-12593-0, OCLC 50713586 [dostęp 2023-04-23].
- ↑ 11 killed in car bombing targeting police near Istanbul's historic Grand Bazaar [online], Los Angeles Times, 7 czerwca 2016 [dostęp 2023-04-23] (ang.).
- ↑ a b c d Şehzade Camii Nerede? Şehzade Camisi Tarihi, Özellikleri, Hikayesi Ve Mimarı Hakkında Bilgi [online], hurriyet.com.tr, 16 września 2020 [dostęp 2023-04-24] (tur.).
- ↑ Eva Baer, Ayyubid metalwork with Christian images, Leiden 1989, s. 687, ISBN 90-04-08962-4, OCLC 17876336 [dostęp 2023-04-23].
- ↑ a b Brooke Shilling, Fountains and water culture in Byzantium, Cambridge, United Kingdom 2016, s. 325, ISBN 978-1-316-72963-2, OCLC 960643293 [dostęp 2023-04-23].
- ↑ a b c d e Şehzade Camii [online], fatih.gov.tr [dostęp 2023-04-24].
- ↑ Thomas F. Madden, Istanbul : city of majesty at the crossroads of the world, New York, New York 2016, s. 270, ISBN 978-0-670-01660-0, OCLC 944380321 [dostęp 2023-04-23].
- ↑ Andrew Petersen, Dictionary of Islamic architecture, London: Routledge, 1996, s. 222, ISBN 0-203-20387-9, OCLC 50488428 [dostęp 2023-04-23].
- ↑ a b c Istanbul City Guide, ASBOOK, [cop. 2009], s. 75, ISBN 978-975-01147-1-7 [dostęp 2023-04-23] (ang.).
- ↑ Grand Master Sinan, Türkiye Turing ve Otomobil kurumu, 2015 [dostęp 2023-04-23] (ang.).
- ↑ a b c Sheila S. Blair, Jonathan M. Bloom, The Art and Architecture of Islam 1250-1800, Yale University Press, 25 września 1996, s. 217, ISBN 978-0-300-06465-0 [dostęp 2023-04-23] (ang.).