Wikipedia

Marian Gołębiewski (duchowny)

polski duchowny katolicki, arcybiskup wrocławski (ur. 1937)
(Przekierowano z Marian Gołębiewski (biskup))

Marian Gołębiewski (ur. 22 września 1937 w Trzebuchowie, zm. 11 marca 2024) – polski duchowny rzymskokatolicki, doktor habilitowany nauk teologicznych, biskup diecezjalny koszalińsko-kołobrzeski w latach 1996–2004, arcybiskup metropolita wrocławski w latach 2004–2013, od 2013 arcybiskup senior archidiecezji wrocławskiej.

Marian Gołębiewski
Ilustracja
Marian Gołębiewski (2006)
Herb duchownego Ad imaginem Tuam
Na obraz i podobieństwo Twoje
Kraj działania

Polska

Data i miejsce urodzenia

22 września 1937
Trzebuchów

Data śmierci

11 marca 2024

Miejsce pochówku

archikatedra św. Jana Chrzciciela we Wrocławiu

Arcybiskup metropolita wrocławski
Okres sprawowania

2004–2013

Biskup diecezjalny koszalińsko-kołobrzeski
Okres sprawowania

1996–2004

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Prezbiterat

24 czerwca 1962

Nominacja biskupia

20 lipca 1996

Sakra biskupia

31 sierpnia 1996

Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Sukcesja apostolska
Data konsekracji

31 sierpnia 1996

Miejscowość

Koszalin

Miejsce

katedra Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny

Konsekrator

Józef Kowalczyk

Współkonsekratorzy

Henryk Muszyński
Marian Przykucki

Życiorys

edytuj

Urodził się 22 września 1937 w Trzebuchowie. W latach 1952–1956 był uczniem Niższego Seminarium Duchownego im. Jana Długosza we Włocławku, które ukończył uzyskaniem wewnętrznej matury. Państwowy egzamin dojrzałości zdał eksternistycznie w 1956 w Liceum im. Jana Matejki w Poznaniu[1][2]. W latach 1956–1962 odbył studia filozoficzno-teologiczne w Wyższym Seminarium Duchownym we Włocławku[2]. Na prezbitera został wyświęcony 24 czerwca 1962 w katedrze włocławskiej przez Antoniego Pawłowskiego, biskupa diecezjalnego włocławskiego[3][4]. W latach 1966–1968 odbył studia specjalistyczne w zakresie badania Pisma Świętego na Wydziale Teologii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, które uwieńczył magisterium i licencjatem z teologii[5]. Następnie w latach 1969–1971 kontynuował studia biblijne w Papieskim Instytucie Biblijnym w Rzymie, uzyskując stopień licencjata nauk biblijnych. W 1976 uzyskał doktorat, który został nostryfikowany na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim[1]. W roku akademickim 1992/1993 był stypendystą w Instytucie Katolickim w Paryżu[2]. W 1994 w Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie na podstawie dorobku naukowego i rozprawy Hymny samopochwalne Jahwe u Deutero-Izajasza (40-48). Studium literacko-krytyczno-teologiczne uzyskał stopień doktora habilitowanego nauk teologicznych[1][6].

Jako wikariusz pracował w latach 1962–1964 w parafii św. Mikołaja i Dobrego Pasterza w Ślesinie, następnie w latach 1964–1966 w parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Zduńskiej Woli[3][5]. W strukturach diecezji włocławskiej był członkiem rady kapłańskiej i kolegium konsultorów, sędzią sądu biskupiego (1978–1989) i egzaminatorem prosynodalnym (od 1982)[2].

W 1976 został wykładowcą Wyższego Seminarium Duchownego we Włocławku. Prowadził wykłady z Pisma Świętego Starego Testamentu oraz lektoraty języków: hebrajskiego, greckiego, łacińskiego i angielskiego[1][2]. W latach 1981–1982 pełnił funkcję prefekta studiów, zaś w latach 1983–1992 rektora włocławskiego seminarium. Prowadził także zajęcia w Wyższym Seminarium Duchownym Misjonarzy Ducha Świętego w Bydgoszczy oraz w Instytucie Pastoralnym i w Instytucie Wyższej Kultury Religijnej we Włocławku. Od roku akademickiego 1979/1980 pracował w Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie. W 1983 został adiunktem w Katedrze Pisma Świętego Starego Testamentu. W 1994 został mianowany kierownikiem Katedry Biblistyki Starego Testamentu, od następnego roku pełnił obowiązki kierownika Katedry Filologii Biblijnej. W 1995 został nominowany na stanowisko profesora nadzwyczajnego. W 1998 został profesorem nadzwyczajnym Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu[2].

Jako prezbiter wchodził w skład: Komisji Episkopatu Polski ds. Seminariów Duchownych, Podkomisji (następnie Komisji) Episkopatu Polski ds. Dialogu z Judaizmem[2] oraz Komisji Prosynodalnej ds. Wychowania Katolickiego[7]. W latach 1978–1986 był członkiem kolegium redakcyjnego „Ateneum Kapłańskiego”. Był również redaktorem „Ładu Bożego”, dwutygodnika diecezji włocławskiej[2].

20 lipca 1996 papież Jan Paweł II mianował go biskupem diecezjalnym diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej. 31 sierpnia 1996 otrzymał święcenia biskupie i odbył ingres do katedry koszalińskiej[1]. Głównym konsekratorem był arcybiskup Józef Kowalczyk, nuncjusz apostolski w Polsce, a współkonsekratorami Henryk Muszyński, arcybiskup metropolita gnieźnieński, oraz Marian Przykucki, arcybiskup metropolita szczecińsko-kamieński[4]. 8 września 1996 odbył ingres do konkatedry w Kołobrzegu[2]. Jako zawołanie biskupie przyjął słowa „Ad imaginem Tuam” (Na obraz i podobieństwo Twoje)[3].

3 kwietnia 2004 po przyjęciu przez papieża Jana Pawła II rezygnacji Henryka Gulbinowicza został mianowany arcybiskupem metropolitą wrocławskim[8][1]. Ingres do archikatedry św. Jana Chrzciciela we Wrocławiu odbył 24 kwietnia 2004. W dniu kanonicznego objęcia archidiecezji został wielkim kanclerzem Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu[1]. 29 czerwca 2004 otrzymał z rąk papieża paliusz metropolitalny[9]. 18 maja 2013 papież Franciszek przyjął jego rezygnację z obowiązków arcybiskupa metropolity wrocławskiego[10][11]. Jednocześnie zlecił mu pełnienie funkcji administratora apostolskiego archidiecezji do czasu kanonicznego objęcia urzędu przez jego następcę[12].

Podczas pełnienia funkcji biskupa diecezjalnego koszalińsko-kołobrzeskiego w strukturach Konferencji Episkopatu Polski był członkiem Rady Naukowej i Komisji Nauki Wiary, w obrębie której pełnił funkcję przewodniczącego Sekcji Nauk Biblijnych[2]. Będąc na tym stanowisku, zainspirował w Kościele w Polsce ruch zwany Dziełem Biblijnym im. Jana Pawła II i wraz z ks. prof. Henrykiem Witczykiem oraz innymi biblistami doprowadził do rozwoju tego ruchu we wszystkich polskich diecezjach, jak również do powstania Kręgów Biblijnych w większości polskich parafii[13]. Jako arcybiskup metropolita wrocławski w ramach Konferencji Episkopatu Polski został członkiem Rady Stałej, przewodniczącym Rady ds. Apostolstwa Świeckich, przewodniczącym Sekcji Biblijnej Komisji Nauki Wiary oraz członkiem Rady Naukowej[5]. W 2001 Jan Paweł II powołał go na członka Papieskiej Rady Duszpasterstwa Migrantów i Podróżnych[14].

Konsekrował biskupa pomocniczego wrocławskiego Andrzeja Siemieniewskiego (2006), a także asystował podczas sakr biskupa pomocniczego świdnickiego Adama Bałabucha (2008) i biskupa pomocniczego legnickiego Marka Mendyka (2009)[4].

W 2020 w procesie wytoczonym przez byłego ministranta molestowanego w dzieciństwie przez księdza Pawła Kanię przeciwko kuriom wrocławskiej i bydgoskiej zapadł prawomocny wyrok, w którym sąd ustalił, że pomimo otrzymywanych zgłoszeń na temat pedofilnych zachowań podległego księdza[15] i postępowania przeciwko niemu o posiadanie dziecięcej pornografii (za co w 2010 został skazany)[16] arcybiskup Marian Gołębiewski umożliwił mu w latach 2005–2012 kontynuowanie działalności duszpasterskiej (w tym pracę z dziećmi i młodzieżą), przenosząc go między parafiami i diecezjami, i w tym czasie duchowny wykorzystał seksualnie kolejnych małoletnich[15]. W 2021 archidiecezja wrocławska poinformowała, że w wyniku dochodzenia przeprowadzonego w oparciu o przepisy kodeksu prawa kanonicznego i motu proprio Vos estis lux mundi, dotyczącego sygnalizowanych jego zaniedbań w prowadzeniu spraw o nadużycia seksualne wobec osób małoletnich przez niektórych podległych mu kapłanów diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej i archidiecezji wrocławskiej, Stolica Apostolska nakazała hierarsze prowadzenie życia w duchu pokuty i modlitwy, zakazała uczestnictwa w jakichkolwiek uroczystościach publicznych, a także zobowiązała go tytułem pokuty do dokonania wpłaty z prywatnych środków na rzecz Fundacji św. Józefa[17]. W 2023 złamał zakaz uczestnictwa w uroczystościach publicznych, biorąc udział w sakrze i ingresie biskupa diecezjalnego gliwickiego Sławomira Odera[18].

Zmarł 11 marca 2024[19]. Pochowany został 18 marca 2024 w krypcie archikatedry św. Jana Chrzciciela we Wrocławiu[20].

Wyróżnienia

edytuj

W 2008 otrzymał tytuł doktora honoris causa Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu[21].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d e f g Nota biograficzna Mariana Gołębiewskiego na stronie Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu. pwt.wroc.pl (arch.). [dostęp 2023-05-28].
  2. ↑ a b c d e f g h i j Marian Gołębiewski – arcybiskup, metropolita wrocławski. „Niedziela”. Nr 17/2004. ISSN 0208-872X. [dostęp 2018-05-29]. 
  3. ↑ a b c M. Pietkiewicz. Na Boże podobieństwo. „Niedziela”. Nr 26/2012. s. 8–9. ISSN 0208-872X.  [dostęp 2012-11-24].
  4. ↑ a b c Marian Gołębiewski. catholic-hierarchy.org. [dostęp 2012-11-24]. (ang.).
  5. ↑ a b c Jubileusz Metropolity Wrocławskiego. episkopat.pl (arch.), 2012-06-22. [dostęp 2013-05-18].
  6. ↑ Marian Gołębiewski, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2018-08-29].
  7. ↑ Wrocławskie Środowisko Akademickie. Twórcy i ich uczniowie 1945–2005. A. Chmielewski (red.). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2007, s. 188. ISBN 978-83-04-04823-2. [dostęp 2021-09-15].
  8. ↑ Rinuncia dell′Arcivescovo Metropolita di Wrocław (Polonia) e nomina del successore. press.vatican.va, 2004-04-03. [dostęp 2014-02-06]. (wł.).
  9. ↑ Paliusze dla Polaków. kosciol.pl (arch.), 2004-07-01. [dostęp 2023-05-28].
  10. ↑ Rinuncia dell′Arcivescovo Metropolita di Wrocław (Polonia) e nomina del successore. press.vatican.va, 2013-05-18. [dostęp 2014-02-06]. (wł.).
  11. ↑ Wrocław: Abp Marian Gołębiewski przechodzi na emeryturę. Bp Józef Kupny – metropolitą wrocławskim. episkopat.pl (arch.), 2013-05-18. [dostęp 2016-09-20].
  12. ↑ M. Sudnik-Paluch, R. Kowalski: Biskup z Katowic metropolitą wrocławskim. katowice.gosc.pl, 2013-05-18. [dostęp 2013-05-18].
  13. ↑ H. Szeloch: Dzieło Biblijne im. Jana Pawła II w Kościele w Polsce. W: Ad imaginem Tuam. W. Irek (red.). T. 1. Wrocław: 2012, s. 318. ISBN 978-83-7454-204-3.
  14. ↑ Bp Gołębiewski członkiem dykasterii watykańskiej. ekai.pl (arch.), 2001-02-17. [dostęp 2018-05-29].
  15. ↑ a b J. Harłukowicz: Precedensowy wyrok: kurie zapłacą za przestępstwa księży pedofilów. Ofiara ks. Kani: czuję wielką ulgę. wroclaw.wyborcza.pl, 2020-12-03. [dostęp 2021-08-28].
  16. ↑ M. Kącki: Pedofilia w Kościele. Jak biskupi chronili księdza Pawła Kanię. wyborcza.pl, 2016-10-13. [dostęp 2021-08-22].
  17. ↑ Komunikat Archidiecezji Wrocławskiej dotyczący abp. Mariana Gołębiewskiego, arcybiskupa seniora wrocławskiego. episkopat.pl, 2021-08-21. [dostęp 2021-08-21].
  18. ↑ Oświadczenie Rzecznika KEP w sprawie udziału abp. Mariana Gołębiewskiego w uroczystościach w Gliwicach. episkopat.pl, 2023-03-13. [dostęp 2023-03-14].
  19. ↑ Zmarł abp Marian Gołębiewski, metropolita senior archidiecezji wrocławskiej. ekai.pl, 2024-03-11. [dostęp 2024-03-31].
  20. ↑ Odbyły się uroczystości pogrzebowe abp. Mariana Gołębiewskiego. ekai.pl, 2024-03-18. [dostęp 2024-03-31].
  21. ↑ Wrocław: doktorat honoris causa PWT dla abp. M. Gołębiewskiego. ekai.pl (arch.), 2008-11-13. [dostęp 2018-05-29].

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Marian_Gołębiewski_(duchowny)&oldid=74180243”